شرح آنچه از ابتدای محرم بحث شد
طبیعی است که هر انسان عاقلی هدف‌دار زندگی می‌کند، از اینجا بحث ما شروع شد. در روایات از قول لقمان حکیم آمده است که، به پسر خود توصیه می‌نمود که هیچ کاری را بی‌هدف انجام ندهد. هدف‌های کوچک و پراکنده و غیر منسجم روح انسان را شرحه¬شرحه می کندو و قدرت انسان را نابود می‌کند. از این جهت خیلی مهم است که ما هدف انتخاب کنیم. و خیلی مهم است که خود ما با تفکر به این برسیم که از این به بعد این هدف زندگی من باشد. با تفکر باید هدفی که انتخاب کرده‌ایم را در ذهن خود ورز دهیم. وقتی در مورد هدف فکر کنیم، چیزی جز این نخواهد بود که من در بهترین شرایط خدا را ملاقات بکنم. همه خدا را ملاقات می‌کنند ولی ما می‌خواهیم خدا را در بهترین ملاقات کنیم. خدا را ملاقات کردن به چه معناست کمی که فکر کنیم انوار محبت به قلب ما خواهد تابید. بعد از انتخاب هدف و فکر کردن در مورد آن به این می‌رسیم که در تمام رفتارهایمان متناسب با آن هدف نیت کنیم. رسیدیم به اینکه حتی بدون عمل نیت کنیم از این جهت که خود نیت موضوعیت دارد.
گاهی برای کل زندگی نیت می‌کنیم و گاهی برای تک‌تک اعمال. نیت کل زندگی ما این باشد که خودمان را وقف و نذر کنیم. واقعاً نیت می‌تواند زندگی انسان را به یک زندگی عاشقانه تبدیل کند. اینکه علاقه‌مند به اهل‌بیت باشیم خود یک نیت است حتی اگر عملی انجام ندهیم.
نیت مهم تر از عمل
عمل ممکن است ریایی شود ولی نیت ریایی نمی‌شود. این نیتی که نتوانسته به عمل منتهی کند برای او ثبت می‌شود. کارکرد عمل آن است که می‌تواند نیت انسان را تثبیت کند. کمی که عمل کنیم نیت در وجود ما نافذ می‌شود. عمل فرع نیت است.
هنگامی که می‌خواهیم عملی انجام دهیم، توفیق خدای متعال را نیاز دارد خداوند به کسی توفیق می‌دهد که نیت درستی داشته باشد.
خلوص نیت
به دو مفهوم کلیدی در مورد نیت باید بپردازیم که در روایات و آیات به آن تصریح شده است:
یکی از آن‌ها در امشب پرداخته می‌شود که باب بسیار گسترده‌ای را روبه انسان باز می‌کند. مفهوم اول، اخلاص در نیت است. هنگامی که نیت می‌کنیم تازه آغاز ماجرا است. اینکه نیت فقط برای خدا باشد، یا اینکه خدا هم ... .
الإمامُ عليٌّ عليه السلام : تَصْفِيَةُ العَمَلِ أشَدُّ مِن العَمَلِ ، و تَخْليصُ النِّيّةِ عنِ الفَسادِ أشَدُّ على العامِلِينَ مِن طُولِ الجِهادِ
جهاد و جنگیدن خیلی کار سختی است و بازی کردن با مرگ است. سخت‌ترین ورزش‌ها را به برای رزمنده‌ها می‌دهند و سخت‌ترین شرایط زندگی را دارند. از جهاد طولانی سخت تر این است که نیت خود را در درون خالص کنید.
اگر کسی در مورد هدف نیندیشد نمی‌تواند وارد مقوله‌ی نیت شود و اگر کسی در اعمالش، نیات نکند نمی‌تواند نیات خود را خالص کند.
چی کارکنیم که از اعمال خودمان خوشمان نیاید از اینکه از تعریف کردن دیگران خوشمان نیاید؟ تلاش کنید که تعریف دیگران بر شما تأثیری نگذارد. بگوییم که ای خوش نیا! نمی‌آید؟ خیلی سخت است.
چگونه من باید کار خودم را خالص کنم؟
یک مقداری کار باطنی است که هر کسی باید انجام دهد تا ببیند که کار چه مقدار سخت است. کسی که بداند که چه میزان سخت است به اهل‌بیت متوسل شود و به خدا مدد بگیرد.
الإمامُ الصّادقُ عليه السلام : الإبْقاءُ على العَمَلِ حتّى يَخْلُصَ أشَدُّ مِن العَمَلِ
برای کسانی که کار خوب انجام دادن سخت است و کار بد کردن سخت است یک پیشنهاد، یک مرتبه بالاتر امتحان کنید. هر کاری که انجام می‌دهید را خالصانه انجام دهید.
عمل برای خدا مزه می‌دهد. مگر می‌شود خداوند متعال در این دنیا پاداش ندهد و در این دنیا به بهشت ما را وارد نکند. بهشت و جهنم بخشی در همین دنیا درک می‌شود. اینکه از کاری که انجام می‌دهد خسته می‌شوید به این دلیل است که نیت درستی ندارید.
نمی‌شود گناه کرد و نیت خدایی داشت. بدترین قسمتی که خیلی متعفن است آن قسمت است که نیت آن برای خدا نیست.
آقا این بحث‌ها اینگار دارد عرفانی می‌شود. استاد عرفان حضرت آیت‌الله بهجت، طباطبایی آیت الحق قاضی، در بین‌الحرمین قدم می‌زد و درخواست کرد که چرا درب به من باز نمی‌شود. پیرمردی در مقابل او ظاهر شد و به او گفت تمام درب معرفت با توسل به حضرت ابوالفضل باز می‌شود.
کار بد چون نمی‌تواند برای خدا باشد خوب نیست.
هولناک است عمل خوبی که نه برای خدا باشد حال آدم را به هم می‌زند برو جلو جلوتر از اینکه ترک گناه کنی. تا وقتی که نیتت را در این ترک و فعل تمرین نکنید مزه‌ی آن را نمی‌چشید.
امام علی علیه السّلام فرمودند: اَلإخْلاصُ غایَةُ الدِّین.
وقتی که برای نیت تلاش کردید و خداوند مطلع شود که بنده دوست داشته اخلاص داشته باشد، در حدیث قدسی آمده است که او اداره‌ی زندگی‌اش را بر عهده می‌گیرد. همین که اداره‌ی زندگی دست خدا باشد یعنی در بهشت زندگی می‌کند و هر چیزی که بخواهد برای او فراهم می‌شود. خدا شاهد است نشستی داخل تاکسی در همان لحظه رادیو نکته‌ای می‌گوید که برای کار شما لازم بود. اینکه بنده‌ی خدا چه نیاز دارد در همان لحظه برای او از راهی فراهم می‌شود.
گاهی برمی‌گردید زندگی را بررسی که می‌کنید می‌بینید، زندگی شما یک برنامه‌ی خیلی جالبی داشته است و هیچ‌چیز آن دست شما نبود است درحالی‌که همه چیز ترتیب خاصی داشته است، دلیل آن اینکه خداوند اداره‌ی زندگی او را به دست گرفته است.
اخلاصی که شیخ عباس قومی در نوشتن مفاتیح‌الجنان داشته است و آن را به حضرت فاطمه‌ی زهرا تقدیم کرده است باعث شده است، کار او تا این حد برکت پیدا کرده است که در هر خانه‌ای در کنار قرآن یک مفاتیح هم وجود دارد.
نیت مخلصانه را قبول می‌کنند حتی اگر همراه با عمل نباشد.
بهترین جایی که می‌توانید نیت خالص داشته باشید نماز است. چون یک امر علنی است و همه انجام می‌دهند و کسی برای آن ما را تشویق و به‌به نمی‌گویند. نماز راحت‌ترین کاری است که می‌توان در آن نیت خود را اخلاص کنیم. چون نه سرگرمی خوبی در آن است و نه جذاب است.
تنها عملی که می‌توان معرفی کرد و شدت اخلاص این عمل نوعاً از عبادات ما به ویژه نمازهای خالصانه‌ی ما بالاتر است، گریه‌ی بر اباعبدالله است. وقتی که بهشت و دوزخ و گناه را نمی‌بینیم ولی آهی از اعماق وجود می‌کشیم و می‌گوییم که‌ای حسین .... روضه، اشک ریختن، دسته رفتن، سینه زدن برای امام حسین و خلاصه یک کاری کردن، اخلاص آن بسیار راحت است و با دل آدم بازی می‌کند.
صلی الله علیک یا اباعبدالله