مقدمة : اهميت اخلاق و روابط سالم در خانواده

بسم الله الرحمن الرحيم
(( الحمدالله رب العالمين و صلى الله على محمد و اهل بيته الطيبين الطاهرين و لعنة الله على اعدائهم اجمعين . ))

يكى از افتخارات بزرگ آئين مقدس اسلام ، توجه خاص و تاءكيد فراوان در مورد نظام خانواده است .
اهميت ازدواج و تشكيل خانواده و برقرارى روابط سالم ميان زن و مرد، والدين و اولاد، امروز بر كسى پوشيده نيست .
جامعه يك مجموعه است متشكل از افراد كه طبق قوانين خاصى با هم زندگى مى كنند، اگر افراد آن جامعه ، داراى استعدادهاى خوب و سپس ‍ اخلاق و روحيات عالى باشند، آن جامعه نيز موفق خواهد بود.

خانواده پايه اساسى هر فرد در جامعه محسوب مى شود، بطوريكه اگر افراد خانواده بتوانند با روابطى شايسته و مناسب ، روح و جسم يكديگر را آرامش بخشند و زمينه شكوفا شدن صفات و استعدادهاى درونى را آماده كنند، جامعه اى موفق بوجود خواهد آمد. اگر زن و شوهر، با تفاهم كامل و دوستى و صميميت ، محيطى با صفا در خانه ايجاد كنند، آنها نه تنها با اين كار، فرزندانى شايسته و با ادب پر استعداد پرورش مى دهند، بلكه خودشان نيز از اين محيط سالم نيرو مى گيرند و زندگى آنها همواره پر فروغ و با نشاط خواهد بود.

مرد و زن ، همواره از ديدن يكديگر لذت مى برند، و در كارهاى مربوط به خود نشاط و آمادگى بيشتر براى حل مشكلات و يا استقامت در مقابل آنها خواهند داشت ، چرا كه فضاى محبت و اميد، همواره نشاط آفرين و پويا خواهد بود.
محيط سالم خانواده ، فضاى بسيار مناسبى است براى شكوفا شدن استعدادهاى فكرى و روحى و جسمى فرزندان ، تا بتوانند، به سعادت خود و اجتماع كمك كنند.
به اميد اينكه جوانان و افراد يك خانواده در راه سعادت و خود و اجتماع اسلامى كوشا باشند.
(( مابنى بناء فى اسلام احب الى الله عزوجل من التزويج ))
پيامبر گرامى اسلام فرمود: هيچ بنايى در اسلام ، نزد خداوند عزوجل ، محبوبتر از (كانون ) ازدواج نيست .⁽¹⁾
قم حوزه علميه ، سيد محمد نجفى يزدى 10/10/1370
آئين همسردارى : بخش اول - وظايف زن يا شوهردارى

1- آرامش بخشيدن

(( و من آياته ان خلق لكم من انفسكم ازواجا لتسكنوا اليها )) خداوند مى فرمايد: از نشانه هاى پروردگار اين است كه همسرى از خودتان آفريد تا نزد او آرام گيريد.
نظام خانواده به تناسب روحيات و توان زن و مرد، برنامه ريزى مى شود، يكى از وظائف مهم بانوان ، تعديل عواطف و مهيا كردن فضاى آرام و با صفا در ميان خانه است ، بانوان به لحاظ لطافت و حساسيت روح ، مسئول تنظيم آرامش و صفاى خانواده مى باشند.

اگر مردى بر اثر ضعف نفس ، و يا برخورد با مشكلات و سختى روح و يا به هر دليل موجه يا ناموجه ، عصبانى شد، بر يك بانوى فهميدم لازم است ، بيش از آنكه خود را رقيب حساب كند، همانند يك پرستار دلسوز، به فكر آرام كردن روح و روان شوهر و اهل خانه باشد، تا پس از فروكش كردن گردو و غبار خشم و به كار افتادن عقل و فكر، آن موقع با هم صحبت كنند و اين كار اگر چه از دو طرف لازم است ولى مسئوليت بيشتر به عهده زن است ، و به همين لحاظ است كه در روايات متعدد به زنان توصيه شده است . تا تلاش كنند رضايت شوهر را بدست آورند، و ديديم كه قرآن از زنها بعنوان آرامش دهنده ياد نموده است ، در روايتى از حضرت على عليه السلام نقل شده است كه فرمود: وقتى به زهرا نگاه مى كردم ، هر غم و غصه اى كه داشتم برطرف مى شد.

همچون گل شكفته ، شادى آفرين باشيد
زنان بايد شادى آفرين خانه باشند، سنگ صبور خانه زن است ، هميشه مى بايد نبض عواطف و جو اخلاقى خانه را معتدل نگاه دارد، پيامبر اكرم (ص ) در آن حديث زنى را شايسته و پر سود دانست كه گاه مرد به او نگاه كند و شادمان شود، پس گره از ابرو باز كنيد، و با استقبال گرم و صورت خندان ، گلهاى محبت را در زندگى شكوفا كنيد، چرا كه حضرت على عليه السلام فرمود: زن گل است ⁽²⁾ پس بايد همچون گل شكفته ، در گلستان خانواده شادى آفرين باشيد.

همه روزه اگر غم خورى غم مدار

چو شب غم گسارت بود در كنار

2- به شوهر خود در امور دين و دنيا كمك كنيد

(( ثلاثه للمؤ من فيها راحة ... و امراة صالحة تعينه على امر دنيا و الاخرة )) ⁽³⁾
امام صادق عليه السلام فرمود: سه چيز براى مؤ من راحتى است ، از جمله فرمود: زن شايسته اى كه كمك كار او در دنيا و آخرت باشد.
يك بانوى فهميده كسى است كه علاوه بر انجام مسئوليت خانه و امور تربيتى فرزندان ، و وظائف دينى خود، به شوهر خويش در راه انجام كارهاى نيك پسنديده نيز كمك كند، زن مى تواند بهترين تشويق كننده مرد در انجام واجبات و ترك محرمات ، و بالاتر از آن ، انجام مستحبات و ترك مكروهات باشد.
پذيرا شدن ميهمان با روى باز از طرف زن و يا توصيه به صله رحم و يا انفاق به نيازمندان ، دقت و مراقبت در انجام امور دينى مثل نماز و روزه و خمس و مانند اينها همراه با قناعت و ايجاد فرصت كار خير، مى تواند كمك مهمى به شوهر باشد.

زن مى بايست از حساسيت موقعيت خود، در راه انجام امور اخروى و معنويات استفاده كند، تا خود و شوهر و فرزندان خود را در كانونى سرشار از معنويات و منور به نور الهى قرار دهد، در روايت است كه بعد از عروسى حضرت فاطمه و حضرت على پيامبر اكرم از حضرت على عليه السلام پرسيدند خانواده خود را چگونه يافتى ؟ ايشان جواب داد: (( نعم العون على طاعة الله )) فاطمه را بهترين كمك در راه فرمانبردارى خدا يافتم .⁽⁴⁾
اينطور نباشد كه بانوان در امور دنيا صرفه جو و كمك كار باشند، اما در امور آخرتى دريغ كنند، و يا مانع شوهر باشند.
شوهر و فرزندان خود را به نماز به روزه و به انفاق ، به قرائت قرآن ، به مسجد و جماعت و جلسات و دوستى و صفا دعوت كنيد.

3- امانتدارى

زن بايد نسبت به اموال و اسرار شوهر امين باشد
(( و زوجه مؤ منة تسره اذا نظر اليها و تحفظه اذا غاب عنها فى نفسها و ماله .)) ⁽⁵⁾
پيامبر اكرم (ص ) از خداوند عزوجل نقل مى كند كه فرمود: وقتى بخواهم خير دنيا و آخرت را براى مسلمانى گرد آورم (چهار چيز به او مى دهم اول ) دلى متواضع و با پروا (دوم ) زبانى كه با ذكر گويد، (سوم ) بدنى كه بر بلا صبر و استقامت كند (چهارم ) زن با ايمانى كه چون به او نگاه كند، خوشحال و شاد شود، و در نبودن شوهر عفيف و در اموال شوهرش امين باشد.
يكى از صفات مهم كه بانوان بايد آن را به شدت رعايت كنند امانت دارى است ، طبيعت و صميميت زندگى مشترك ايجاب مى كند كه زن و مرد، نسبت به برخى اسرار يكديگر آگاه شوند و مى بايست ، تا آخر عمر آن را در سينه نگاه دارند.

حفظ عفت براى زن در وقتى شوهر غايب است و دورى از نامحرم و با ديگران سخنان تحريك آميز نگفتن ، مقتضاى امانت و عفت است .
اسرار خانوادگى همانند كمبودهاى اقتصادى ، يا روحى و اخلاقى و يا نواقص جسمى ، همه و همه بايد مثل يك امانت نگه دارى شود، زن يا مرد كه نتوانند زبان خود را كنترل كنند و نسبت به آبروى خود و همسر خود و يا خانواده بى اعتنا باشند، زندگى موفقى نخواهد داشت .
پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله فرمود: (( المجالس بالامانة )) .⁽⁶⁾ مجلسها امانت است ، هر چه در خانه مى گذرد و يا گفته مى شود، مخصوصامسائل زناشويى قابل بازگو كردن نيست ، هر چند طرف شما پدر يا مادر و مانند اينها باشد.

در اين ميان مواظب باشيد، هنگام عصبانيت و خشم مبادا سخنى بر زبان آريد و يا رازى را پيش ديگران فاش كنيد كه دلالت بر پستى و سردى رابطه شما كند، كه در اين صورت صلح و صفا را بر روى خود بسته ايد.

بعد ديگر امانت دارى كه بيشتر به بانوان اختصاص دارد، حفظ اموال شوهر در خانه است ، تمامى اموال مرد، در دست همسرش امانت است ، و مى بايد به قانون امانت با آنها رفتار كند، بنابراين استفاده نابجا از وسايل زندگى ، عدم مراقبت از ابزار و اثاث خانه ، و عدم دقت در استفاده از آنها و بى توجهى در پخت و پز، كه موجب خسارت و صدمه بر اموال مى شود، خلاف امانتدارى است .
يك بانوى آگاه هيچوقت بى اجازه و بدون رضايت شوهر چيزى به كسى نمى دهد، بيش از حد معمول ميهمان دعوت نمى كند، در مراقبت از لباسها و ظروف دقت مى كند، و خلاصه در زندگى اعتماد كامل شوهر را نسبت به خويش جلت مى كند.

آيا مثل اين زن پيدا مى شود؟!
اصمعى مى گويد: در بيابان مى رفتم كه به خيمه اى رسيدم ، بانويى از خيمه بيرون آمد كه در زيبايى چون آفتابى بود كه از افق طلوع مى كند يا چون ماه كه از پشت ابر تيره نمايان شود، پيش آمد و (به رسم ميهمان نوازى ) به من خوش آمد گفت : سپس اشاره كرد به مكانى كه فرود آيم ، از مركب ، پائين آمدم و ظرف آبى در خواست كردم ، گفت : شوهرى دارم كه بى اجازه او نمى توانم در آب و نان او دست بزنم ، و از او هم اجازه نگرفته ام كه ميهمان را ضيافت كنم ، بله خودم اجازه دارم كه چون تشنه و گرسنه شدم به مقدار احتياج مصرف كنم اما اكنون تشنه نيستم ، وگرنه سهم آب خود را به تو مى دادم ولى شربتى از شير كه غذاى من است به تو مى دهم ، و سپس ظرف شيرى را پيش من نهاد، اصمعى مى گويد من از عقل و زبان گويا و مليح وى متحير ماندم .

در اين هنگام عربى سياه چهره از گوشه بيابان پيدا شد با صورتى بسيار زشت ، وقتى مرا ديد مرحبا گفت ، زن پيش دويد و عرق پيشانى وى را پاك كرد و چنان او را خدمت كرد كه زنان برده به صاحبان خود نمى كنند، فردا كه خواستم بروم به آن زن گفتم ، عجب است كه زيباروئى مثل تو به زشت روئى مثل شوهرت ، چنين دلبسته است و با وجود اين زشتى ، به او اين همه خدمت مى كنى ؟
زن گفت : حديثى شنيده ام كه رسول الله (ص ) فرموده است : ايمان دو نيمه دارد، نصف آن صبر است و نصف ديگرش شكر، چون خداوند به من زيبايى عطا كرده است ، من سپاسگذارى مى كنم و در مقابل آن سختى كه از نا زيبائى صورت شوهرم متحمل مى شوم ، صبر مى كنم تا تمام ايمانم سالم ماند، اصمعى گويد از اين سخن بسيار تعجب كردم و در عفت و پارسائى مثل تو نديدم .⁽⁷⁾

4- كم خرج باشيد

(( المراة الصالحة احد الكاسبين .⁽⁸⁾))
پيامبر اكرم (ص ) فرمود: همسر شايسته يكى از دو كاسب است .
يكى از وظائف مهم زن ، تعديل خواسته هاى خويش نسبت به در آمد زندگى مى باشد، زن نبايد تنها به خواسته هاى خود و يا فرزندان و يا مخارج زندگى نظر كند، و امكانات و مخارج مرد را ناديده بگيرد، و با ناراحتى و خشم و بهانه گيرى را تلخ و سخت نمايد.
آرى طبق آن حديث شريف ، هرگاه زن با عقل و سليقه خود خوشبختى خانواده را تاءمين كند، اثر كار او كمتر از كسب و كار شوهر نيست ، زيرا حفظ درآمد همانند تلاش براى درآمد ارزشمند است . و در روايتى حضرت فاطمه به حضرت على عليه السلام فرمود:
پيامبر به من فرمود: از پسر عمويت (حضرت على ) چيزى مخواه ، اگر آورد كه خوب وگرنه از او درخواست مكن ⁽⁹⁾ (يعنى او را تحت فشار قرار نده ).

زن با بركت
(( من بركت المراة خفة مؤ منة و تيسيز ولدها )) ⁽¹⁰⁾.
امام صادق عليه السلام فرمود: از بركت زن اين است كه كم خرج و آسان زا باشد، و پر خرج بودن و مشكل زا بودن او شوم اوست .
بنابراين بانوان براى هرچه بيشتر شدن اين بركت بايد تلاش كنند، البته ، تنگ نظرى نابجا، و صرفه جوئى هاى احمقانه ، كه موجب آبرو ريزى و مريض ‍ شدن و سخت گيريهاى بى مورد مى شود، با قناعت و اعتدال در زندگى فرق دارد.
سخن در تناسب درآمد و مخارج است ، نه بخيل بودن و با وجود امكانات ، بخاطر حرص و بخل ، خود و خانواده را تحت فشار قرار دادن .

زن خوب فرمانبر پارسا

كند مرد درويش را پادشا

برو پنج نوبت بزن بر درت

چو يارى موافق بود در برت

5- اطاعت

(( اذا صلت المراة خمسها و صامت شهرها و حجت بيت ربها و اطاعت زوجها و عرفت حق على (عليه السلام ) فلتدخل من اى ابواب الجنان شائت ⁽¹¹⁾)) امام صادق عليه السلام فرمود: زن وقتى (پنج كار را انجام دهد بهشتى است ) نمازهاى پنجگانه را بجا آورد و ماه مبارك رمضان را روزه بگيرد و حج خانه خدا را (در صورت استطاعت ) انجام دهد و از شوهرش ‍ نيز اطاعت كند، به حق حضرت على عليه السلام نيز آگاه باشد، از هر درى از درهاى بهشت كه خواست وارد شود.
اطاعت و فرمانبردارى ، لازمه مديريت مرد در خانه و لازمه صفا و صميميت محيط خانواده است ، اين اطاعت ، نسبت به مسائل جنسى و امورى كه مربوط به مسائل زناشوئى و كاميابى ، و هر چه مربوط به اين مسئله است جنبه واجب دارد، همچنانكه در خروج از خانه نيز واجب است زن از مرد اجازه بگيرد.
اما در امور ديگر جنبه توصيه و لازمه نظم و سعادت خانواده و موجب صفاى بيشتر خواهد بود، البته مساءله اطاعت در بسيارى از موارد جنبه متقبل دارد، و تا آنجا كه شرع و عقل مجاز مى دانند و مسائل ضد اخلاقى در بر نداشته باشد، توجه به خواسته هاى بجاى همسر فهميده مانعى ندارد، و چه بسا موجب افزايش محبت است . البته سخن در اطاعت جائز است ، وگرنه اگر زن يا مرد، درخواست نامشروع و حرامى داشته باشند، چه در امور جنسى و چه در امور ديگر قابل پذيرش نيست ، و هيچ بانوئى حق ندارد، بخاطر شوهر خود را به حرام آلوده كند، حجاب و عفت او نيز از واجبات است ، و اگر شوهرى در اثر بى غيرتى ، همسر خود را وادار به بى حجابى و يا بد حجابى و يا وارد شدن در مجالس حرام و غنا و اينگونه امور كند، بر زن حرام است كه از او اطاعت كند، بلكه مى بايد شوهر خود را از حرام باز دارد.

اطاعتهاى واجب

1- مسائل جنسى
2- خروج از منزل
بر زن واجب است كه در مسائل جنسى همواره و در هر شرايطى (جز در حرام مثل آميزش در حال روزه و يا حيض ) خود را در اختيار شوهر قرار دهد و او را منع نكند.
براى خروج از خانه نيز حتما مى بايست بدون اجازه شوهر اقدام نكند، و اين دو مساءله در روايات متعدد تذكر داده شده است و ما در جلد اول در فصل آميزش جنسى آن را توضيح داده ايم .
امام باقر عليه السلام فرمود: زنى نزد پيامبر اكرم (ص ) آمده عرض كرد: يا رسول الله حق شوهر بر زن چيست ؟ حضرت فرمود: او را اطاعت كند و نافرمانى نكند، از خانه او چيزى صدقه ندهد و روزه مستحبى نگيرد مگر با اجازه شوهر، كه اگر بى اجاره خارج شود، ملائكه آسمان و زمين و ملائكه رحمت و غضب همه او را لعنت مى كنند تا برگردد.
آن زن پرسيد: يا رسول الله چه كسى بيش از همه بر گردن مرد حق دارد؟ حضرت فرمود: پدر، چه كسى بيش از همه بر زن حق دارد؟ حضرت فرمود: شوهر⁽¹²⁾ - الحديث .
در حديث ديگرى پيامبر اكرم (ص ) به زنها فرمود: نماز خود را طول ندهيد تا شوهرهاى خود را مانع (كاميابى ) شويد⁽¹³⁾ و در روايت ديگرى حضرت راجع به زنى كه شوهرش با او كار دارد اما او آنقدر معطل مى كند تا شوهر به خواب رود فرمود: اين زن همواره در لعنت ملائكه است تا شوهرش بيدار شود⁽¹⁴⁾

در خانه بنشين و از شوهرت اطاعت كن
در زمان پيامبر(ص ) مردى از انصار بخاطر كارى به مسافرت رفت و با زنش ‍ عهد كرد كه از خانه بيرون نرود تا او برگردد، در اين ميان پدر آن زن مريض ‍ شد، به پيامبر پيغام داد كه شوهرم به سفر رفته و با من عهد كرده كه از خانه بيرون نروم تا برگردد، اما اكنون پدرم مريض شده آيا دستور مى دهى به عيادت او بروم ؟ حضرت فرمود: نه در خانه ات بنشين و حرف شوهرت را گوش كن ، تا اين كه پدرش مرد، آن زن به پيامبر پيغام داد يا رسول الله پدرم مرد آيا دستور مى دهى (در مراسم ) او حاضر شوم ؟ حضرت فرمود نه در خانه ات بنشين و از شوهرت اطاعت كن ، وقتى پدرش را دفن كردند، پيامبر شخصى را نزد آن زن فرستاد كه به او بگويد، همانا خداوند تو را و پدرت را به خاطر اطاعت تو از شوهرت آمرزيد⁽¹⁵⁾

اختيارش با شوهر است
در روايت است كه يهود مدينه كه در همسايگى حضرت فاطمه عليه السلام بودند، مجلس عروسى داشتند، نزد پيامبر اكرم (ص ) آمدند و از حضرت تقاضا كردند به خاطر حق همسايگى ، اجازه دهد دخترش حضرت فاطمه عليه السلام به مجلس آنها آيد و مجلس آنها را رونق دهد، پيامبر اكرم (ص ) فرمود: فاطمه همسر على بن ابيطالب است ، و در اختيار اوست ،⁽¹⁶⁾ (يعنى زن هر چقدر هم با فضيلت باشد براى خروج از خانه بايد از شوهرش اجاره بگيرد.)

6- آراسته بودن

زن همواره بايد براى شوهر آراسته باشد.
لاينبغى للمراة تعطل نفسها و لو تعلق فى عنقها قلادة - الحديث . امام باقر عليه السلام فرمود: براى زن سزاوار نيست كه (رسيدگى به ) خود را رها كند، گرچه با انداختن يك گردنبند باشد⁽¹⁷⁾.
پيامبر اكرم (ص ) نيز به زنى كه از حقوق شوهر پرسيده بود فرمود: بر زن است كه با بهترين عطر، خود را خوشبو كند، و بهترين لباس خود را بپوشد، و با بهترين زينت خويش ، خود را زينت دهد و هر صبح و شب خود را بر شوهر عرضه كند.⁽¹⁸⁾
آرى روايات اسلامى در اين باره متعدد است ، و يك بانوى آگاه متوجه است كه ، مبنا و اساس زندگى مشترك بر محبت و ارضاء غريزه جنسى استوار است ، و اين دو مهم هر دو احتياج به زيبايى و آراسته بودن دارد.
راجع به آراسته بودن زن و مرد در جلد اول توضيح بيشترى داده ايم ، به آنجا مراجعه شود.

آئين همسردارى : قسمتى از روايات اسلامى در كيفيت شوهردارى

جهاد زن
(( جهاد المراة حسن التبعل .))
امام هفتم (ع ) فرمود: جهاد زن به نيكو شوهردارى است (زيرا زندگى و سامان دادن به آن و دست و پنجه نرم كردن با مشكلات مادى و معنوى كمتر از جهاد نيست ).⁽¹⁹⁾

رضايت شوهر براى بانوان اصل است
زنى نزد پيامبر اكرم (ص ) آمده بود كارى داشت حضرت فرمود، مادران مشتاق و با محبت به فرزندان خود، اگر نبود برخورد تند آنها به شوهرانشان به آنها گفته مى شد بى حساب وارد بهشت شويد⁽²⁰⁾ (بانوان در گفتار و رفتار در خواستهاى خود همواره بايد توجه داشته باشند كه رضايت شوهر براى ايشان يك اصل است كه سعادت آنها تا حد زيادى به آن بستگى دارد لباس ‍ و خانه و اثاث و ساير اشياء اگر با خشم شوهر همراه باشد بى ارزش و ناچيز است ).

غسل توبه
امام صادق عليه السلام فرمود: هر زنى كه شب بخوابد در حالى كه شوهرش ‍ بر او به حق خشمگين باشد، هيچ نمازى از او قبول نيست تا اينكه شوهرش ‍ از وى راضى گردد، و هر زنى كه براى غير شوهر خود را خوشبو كند، خداوند هيچ نمازى از او قبول نكند تا اينكه از خوشبو كردن غسل كند همچنانكه از جنابت غسل مى كند.⁽²¹⁾

اين زن كارمند خداست .
مردى به پيامبر(ص ) عرضه داشت : همسرى دارم كه چون وارد خانه مى شوم به استقبالم مى آيد و هنگام بيرون رفتن بدرقه ام مى كند، و چون مرا غصه دار ببيند مى گويد: چرا ناراحتى ؟ اگر به خاطر روزى است كه ديگرى (خدا) عهده دار است و اگر به خاطر آخرت است ، خدا غصه ات را زياد كند (تا بيشتر به فكر قيامت باشى و مرتكب حرام نشوى ).
پيامبر اكرم (ص ) فرمود: همانا خداوند كارمندى دارد كه اين زن از كارمندان خداست براى او نيمى از اجر شهيد است .⁽²²⁾

كرا خانه آباد و همخوابه دوست

خدا را به رحمت نظر سوى اوست

همه روز غم خورى غم مدار

چو شب غمگسارت بود در كنار

پاداش زن صبور
(( من صبرت على سوء خلق زوجها اعطاها مثل ثواب آسيه بنت مزاحم . ))
پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله فرمود: هر زنى كه بر بداخلاقى شوهرش ‍ صبر كند مانند پاداش آسيه به او عطا مى كند (آسيه همسر فرعون بود كه ايمان آورد و زير شكنجهاى هولناك شوهرش جان داد.)⁽²³⁾

چو از گلبنى ديده باشى خوشى

روا باشد از بار خارش كشى

درختى كه پيوسته بارش خورى

تحمل كن آنگه كه خارش خورى

زن و رضايت شوهر
(( ويل لامراة اغضبت زوحها و طوبى لامراة رضى عنها زوجها ))
پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله فرمود: واى بر زنى كه شوهر خويش را به خشم آورد، خوشا به حال زنى كه شوهر از وى خوشنود باشد.⁽²⁴⁾

علاقه به شوهر
امام صادق عليه السلام فرمود: پيامبر اكرم از جنگى كه در آنها عده بسيارى از مسلمانان آسيب ديده بودند برمى گشت ، عده اى از زنها به استقبال آمده از شهداى خود مى پرسيدند، زنى نزديك شد و گفت يا رسول الله فلانى چه شد؟ حضرت فرمود با تو چه نسبتى دارد؟ گفت برادرم است حضرت فرمود: خداى را سپاس گوى (بخاطر توفيق شهادت برادرت ) و استرجاع كن (بگو انا الله و انا اليه راجعون يعنى ما همه براى خدائيم و به سوى او بر مى گرديم ) همانا او شهيد شد، آن زن نيز سپاس گفت و استرجاع كرد، سپس ‍ عرض كرد: يا رسول الله فلانى چه شد؟ حضرت فرمود با تو چه نسبتى دارد، عرض كرد: شوهرم است . حضرت فرمود: خداى را سپاس گوى و استرجاع كن كه او شهيد شد، زن (كه به شدت ناراحت شده بود) عرض كرد واى از ذلت ، پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله فرمود: گمان نمى كردم زنى اينقدر راجع به شوهرش غصه دار شود تا اين زن را ديدم .⁽²⁵⁾

وضع اقتصادى و شوهردارى حضرت زهرا عليه السلام
امام باقر عليه السلام روايت كند كه حضرت فاطمه عليه السلام كارهاى خانه و خمير كردن و نان پختن و جاروب كردن را به عهده گرفت ، حضرت امير عهده دار شد كه كارهاى بيرون از خانه مثل آوردن هيزم و غذا را انجام دهد.
روزى حضرت امير عليه السلام به حضرت فاطمه (س ) فرمود: آيا چيزى (از غذا و خوراكى ) نزد شما هست ؟ حضرت زهرا گفت : سوگند به آنكه حق ، تو را گرامى داشت ، سه روز است كه چيزى نداريم تا بياورم . حضرت امير عليه السلام فرمود: چرا به من نگفتى ؟ عرض كرد: پيامبر مرا نهى فرموده از اينكه از شما چيزى بخواهم و به من فرمود: از پسر عمويت چيزى مخواه ، اگر چيزى آورد كه خوب وگرنه از او درخواست مكن.

در روايتى آمده است كه فرمود: از خدايم حيا مى كنم كه شما را وادار كنم به چيزى كه در توان ندارى ، اميرالمؤ منين از خانه بيرون آمد، از شخصى دينارى قرض ‍ گرفت تا چيزى تهيه كند، وقتى برمى گشت هوا تاريك بود، در ميان راه مقداد ابن اسود (از ياران با وفاى پيامبر صلى الله عليه و آله ) را ديد (كه شب هنگام در كوچه سر گردان بود) حضرت از او پرسيد: چرا اين وقت بيرون آمده اى ؟ مقداد گفت : اى اميرالمؤ منين سوگند به آنكه حق تو را بزرگ داشته است به خاطر گرسنگى بيرون آمدم ، از امام باقر عليه السلام سؤ ال شد آيا آن زمان پيامبر زنده بود؟
فرمود: آرى .

حضرت امير به مقداد فرمود: من نيز بخاطر همين بيرون آمده ام ، و يك دينار قرض كرده ام ولى تو را بر خود مقدم مى دارم ، آن پول را به مقداد داد و برگشت ، همينكه به خانه آمد، ديد كه پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله نشسته اند و حضرت فاطمه (س ) نماز مى خواند و در مقابل ايشان ظرفى سرپوشيده قرار دارد: حضرت فاطمه بعد از نماز سرپوش را از ظرف برداشت ، ظرف آبگوشتى بود كه نان و گوشت در آن بود. حضرت امير عليه السلام پرسيد: اى فاطمه اين را از كجا آورده اى ؟ حضرت زهرا عرض ‍ كرد: از نزد خداست ، خداوند به هر كه بخواه بى حساب روزى مى دهد!
پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله به حضرت امير عليه السلام فرمود: مى خواهى راجع به همانند تو و او بگويم ؟ عرض كرد: آرى ، پيامبر فرمود مثل تو همانند زكريا است كه چون نزد مريم در محراب عبادت رفت ، ديد غذايى نزد مريم است ، پرسيد اى مريم اين غذا از كجاست ؟ مريم گفت : اين از نزد خداست ، خداوند هر كه را بخواهد بى حساب روزى مى دهد. امام باقر عليه السلام فرمود: سپس همگى تا يك ماه از آن مى خوردند و اين همان ظرف است كه حضرت قائم عليه السلام از آن غذا مى خورد و اكنون نزد ماست ⁽²⁶⁾.

اى گرامى دخت سالار امم

همسر و همخوابه حبل المتين

از تو جسته سكه عصمت رواج

عصمتت بگرفته از عفت خراج

با وجود چون زن در احترام

ديگر از مردان نبايد برد نام

كوه مس را مى كند كان (27)طلا

خاك پاى فضه ات چون كيميا

آبروى مريم از خاك درت

ساره و هاجر به خدمت دربرت

گر توئى زن اى سرفراز زمن

كاش مردان جهان بودند زن

آنچه قدرت داشت ذات كردگار

حمله را بردست در ذاتت بكار

بيش از اينم نى به وصفت دست رس

گر بود در خانه كس يك حرف بس

فاطمه بانوى نمونه اسلام
او دختر پيامبر اسلام است ، شوهرش على بن ابيطالب بعد از پيامبر نظير ندارد، گرچه حوادث روزگار نگذاشت تا بتوانيم از كمالات و معنويات حضرتش ، آن طور كه بايد مستقيما درس بگيريم و در مدت كوتاهى راه شهادت را پيمود اما كسانى كه با عظمت اميرالمؤ منين آشنا هستند مى توانند از اين راه به عظمت زهراء مرضيه پى ببرند، چرا كه پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله فرمود: اگر على عليه السلام نبود براى زهرا همتائى نبود، زهرا همتاى على عليه السلام است و همتاى على عليه السلام بودن عظمتى مى خواهد كه در تصور نمى گنجد، در دورانى ازدواج كرد كه اوج جهاد اسلام بود هر لحظه شيپور جنگى نواخته مى شد و اين شوهر والامقام بود كه با فداكارى خود قامت اسلام را راست نگاه مى داشت و اين فاطمه عليه السلام بود كه در اين راه مقدس ، شوهر را كمك مى كرد و هرگز تاريخ نشان نمى دهد كه از شركت شوهر در اين نبردها اظهار نگرانى كرده باشد، و درست در همان زمان كه فقر و فشار اقتصادى شديدى بر زندگى مسلمانها مخصوصا خاندان پيامبر حاكم بود، او با آغوش باز جهاد را و فشار اقتصادى را كه گاهى موجب مى شد تا چند وعده فرزندانش غذا نمى خوردند و با بهانه آنها را مى خواباند.

همه زحمات را براى پيشبرد اسلام پذيرا مى شد، جهاد و فقر نه تنها او را از اسلام دور نكرد كه برعكس بر عبادت و راز و نياز دائمى او افزود، گرفتاريهاى اقتصادى و مسائل سياسى و خانوادگى هرگز او را از خدا راز و نياز مى كرد و از همان لحظات شيرين نيرو مى گرفت ، ارزش را به دارائى نمى داد و ندارى را علامت بدبختى نمى پنداشت با اينكه دختر پيامبر بود هرگز به اين نسبت فخر و تكبر و بر شوهر نكرد با آن عظمت ، در خانه كار مى كرد و كار در منزل را عار نمى پنداشت و بعنوان روشنفكرى و ارزش ‍ بدنبال كار در خارج از منزل و يا خودنمايى نبود. و مهمتر از همه فرزندانى به جامعه تحويل داد مانند امام حسن و حسين و زينب و كلثوم ، كه جهان اسلام به وجودشان افتخار مى كند.

امام حسين به دامن مادر افتخار مى كند
آرى آنگاه كه به سالار شهيدان حسين ابن على (ع ) فرزند فاطمه عليهاالسلام پيشنهاد بيعت با يزيد را مى كنند پاسخ مى دهد كه اين زنازاده (عبيدالله ابن زياد) فرزند زنازاده مرا ميان دو كار مخير كرده است ، مرگ و ذلت و هيهات منا الذلة ، و چه دور است از ما ذلت خدا و رسول او و مسلمانان و دامنها پاك و پاكيزه و سرهاى پر حميت و جانهايى كه هرگز طاعت فرومايگان را بر كشته شدن مردانه ترجيح ندهند، براى ما ذلت نپسندند، او به دامن پاك كه او را پرورش داده يعنى دامن مادر بزرگوارش زهراى مرضيه استدلال مى كند كه دامن زهرا زبونى نمى پذيرد.

جهاد فاطمه عليهاالسلام
حضرت زهرا(ع ) در حالى كه شوهرش را به جهاد مى فرستاد و در ميان خانه كار مى كرد و زندگى را سر و سامان مى داد و با فقر و تنگدستى دست و پنجه نرم مى كرد و عبادت خدا را به بهترين وجه انجام داده و فرزندانش را هم براى جهاد تربيت مى كرد، با اين همه خود نيز به جهاد پرداخت ، جهادى مقدس و بزرگ ، بگونه اى كه امروز هر كس براى نگارش زندگى زهرا قلم بدست بگيرد ناچار است مبارزه او را با ستمگران بنگارد و آن حوادث افتخار آفرين ولى دردناك را بازگو كند و با صراحت حكومت ستمكاران را رسوا كند، و چنان سياستمدار و متفكرانه جهاد مى كرد كه سفارش كرد بعد از شهادتش هم مراسم تدفين او مخفيانه باشد تا اين لكه ننگ هميشه بر دامن دشمنانش بيفتد كه چرا تنها بازمانده پيامبر بعد از پدر چند ماهى بيش ‍ زندگى نكرد و مظلومانه شهيد شد و چرا مظلومانه تشييع و مخفيانه دفن شد و قبرش هم مجهول ماند، و آفرين بر اين جهاد و جهادگر.

فاطمه از ديدگاه پيامبر اكرم (ص )
و اين چنين بود كه پيامبر با آن عظمت و بزرگوارى چنان در مقابل زهرا احترام مى كرد كه انسان را مبهوت مى كند امام صادق (ع ) فرمود: پيامبر فاطمه را بسيار مى بوسيد عايشه اعتراض كرد پيامبر فرمود: اى عايشه وقتى مرا به آسمان بردند در معراج وارد بهشت شدم ، جبرئيل مرا نزد درخت طوبى برد و از ميوه آن به من داد خوردم خداوند آن ميوه را در صلب من نطفه كرد و چون به زمين آمدم از آن نطفه خديجه باردار شد و نطفه فاطمه منعقد گشت ، هيچگاه او را نمى بوسم مگر اينكه بوى درخت طوبى را استشمام مى كنم ⁽²⁸⁾ و فرمود فاطمه حوريه اى است در صورت انسان و مكرر از پيامبر روايت كرده اند كه پيامبر نمى خوابيد تا اينكه روى فاطمه را ببوسد يا ميان سينه او را مى بوسيد و گاهى صورت خود را بر سينه فاطمه قرار مى داد⁽²⁹⁾ گاهى دست فاطمه را گرفته مى فرمود: هر كه اين را مى شناسد كه مى شناسد هر كه نمى شناسد او فاطمه دختر پيامبر است او پاره تن من است ، او قلب من است كه ميان دو پهلوى من است ، هر كه او را اذيت كرده است ⁽³⁰⁾ هر گاه به سفر مى رفت آخرين نفرى كه ميديد زهرا بود و هرگاه از سفر مى آمد اولين نفر زهرا بود وقتى وارد مجلس مى شد پيامبر بر مى خواست و سر او را مى بوسيد و زهرا را در جاى خود مى نشاند⁽³¹⁾.
آرى فاطمه دختر نمونه نبوت ، و همسر نمونه ولايت است ، اگر فاطمه و همسر والامقامش ، بر اولاد گرامى او باد.

فاطمه اى كه حق بر، او سلام مى كند

اداى ذكر نام او به احترام مى كند

كسى كه پيش پاى او، پدر قيام مى كند

بر در خانه اش سلام ، صبح و شام مى كند

شرق ببين كه خانه اش ، برده سبق ز طور هم

حياببين كه پوشد او، چهره خود ز كور هم

فاطمه اى تو بازگو، فلسفه حيات را

ساخته جد و جهد تو سفينة النجاة را

زنده نگاه داشتى و آتوالزكاة را

حى على الفلاح را حى على الصلاة را

مزرعه عفاف را ز اشك ، آب داده اى

به بانوان ز شرم خود، درس حجاب داده اى

اى كه خداى بى مثل ، به كوثرت مثال زد

دم از جلال و قدر تو قادر ذوالجلال زد

نبى زمهر، بضعتى ، به سينه ات مدال زد

حلقه به باب خانه ات دست على و آل زد

يافته است پرورش ، خون خدا ز شير تو

شير خدا به مرتبت ، نظير تو، بشير تو

به حسن تو كه مى كند جلوه گر آفتاب را

به اشك تو كه بشكند قيمت در ناب را

به كوى تو كه دلم ربوده صبر و تاب را

عرض سلام كردم و منتظرم جواب را

دريغ از جواب ما به خاطر خدا مكن

دست توسل مرا ز دامنت جدا مكن

قسمتى از قصيده : سيد رضا مؤ يد