در سال‌های اخیر، حضور خودروهای چینی در خیابان‌های ایران روز به روز پررنگ‌تر شده است. با این که خودروهای چینی نسبت به محصولات ایرانی، زیباترند اما کیفیت آنها همچنان مورد نقد مصرف‌کنندگان ایرانی قرار دارد. با این حال، در غیاب خودروسازان معتبر جهان، چینی‌ها از فرصت تحریم‌ها استفاده کرده و بازار ایران را به دست گرفته‌اند.

با توجه به واردات گسترده خودروهای چینی به کشورمان، مطمئنا برای ایرانی‌ها مفید خواهد بود که بدانند از بهترین محصولات خودروسازان چین، خبری در بازار ایران نیست.

در حالی که چینی‌ها هم‌اکنون با شراکت خودروسازان بزرگی چون تویوتا، جنرال موتورز، فورد، فولکس واگن، هیوندای و ... خودروهای باکیفیتی تولید می‌کنند که حتی در اروپا هم خریدار دارد؛ اما متاسفانه آنچه که به ایران صادر می‌شود، خودروهای متوسط و سطح پایین چینی است.

* صنعت خودروسازی چین و تحولات سه‌ دهه‌ای

تاریخچه صنعت نوین خودروسازی چین به سال 1978 بازمی‌گردد. در آن دوران چین فقط دو شرکت خودروساز داشت:First Automotive Works fawو Shanghai Automobile Assembly Plant (که اینک به شرکت دانگ‌فنگ Dongfeng تغییر نام داده است.)

دولت چین در آن زمان تصمیم گرفت طرح تحول در صنعت خودروسازی را آغاز کند. به همین دلیل به مدت چند سال، راه برای تاسیس شرکت‌های خودروسازی جدید باز شد. بدین ترتیب شرکت‌های جدید Chery، Geely و Brilliance Auto وارد بازار خودروسازی چین شدند.

در گام دوم، دولت چین یک طرح حمایتی برای صنعت خودروسازی خود اجرا کرد که هدف از آن، حمایت از نوآوری و افزایش کیفیت در صنعت خودروسازی چین بود. دولت چین همچنین به شرکت‌های داخلی اجازه داد با خودروسازان بزرگ خارجی، سرمایه‌گذاری‌های مشترک انجام دهند که گام اساسی در راه بین‌المللی شدن خودروسازی چین بود.

پیگیری مستمر این برنامه‌ها سبب شد که در 3 دهه اخیر چین به یک تولیدکننده بزرگ خودرو در جهان تبدیل شود به طوری که تولید 222 هزار خودرویی این کشور در سال 1980، به حدود 20 میلیون خودرو در سال‌های اخیر رسیده است و چین از سال 2009 بدین سو به بزرگترین خودروساز جهان تبدیل شد و با فاصله بسیار نسبت به سایر کشورها این عنوان را حفظ کرده است.

 
بر اساس آمار سازمان بین‌المللی تولیدکنندگان خودرو International Organization of Motor Vehicle Manufacturers چین در سال 2014 با تولید 23.7 میلیون انواع خودرو سبک و سنگین (از سواری تا اتوبوس)، بزرگترین خودروساز جهان بوده است.

بعد از چین، آمریکا با 11.6 میلیون خودرو، ژاپن با 9.8 میلیون خودرو، آلمان با 5.9 و کره جنوبی با 4.5 میلیون خودرو در رده‌های بعدی قرار گرفته‌اند.

چین به تنهایی بیش از مجموع کشورهای اتحادیه اروپا، خودرو تولید می‌کند و تقریبا یک چهارم خودروهای جهان در اختیار شرکت‌های چینی است.

 
چین از سال 2008 تاکنون بزرگترین بازار خودروی جهان هم محسوب می‌شود؛ تا آن زمان، آمریکا بزرگترین بازار خودروی جهان بود. دستیابی به بزرگترین بازار فروش خودرو، فقط از طریق فروش خودروهای خارجی نبود، بلکه خودروسازان چینی نقش مهمی در تامین تقاضای این کشور بر عهده دارند و این سهم سال به سال در حالی افزایش است.

* خودروسازان چین

تعداد شرکت‌های خودروسازی چینی قابل توجه است و در سال‌های اخیر بین 20 تا 30 شرکت در نوسان بوده که هر یک به چند شرکت زیرمجموعه تبدیل می‌شوند.

شرکت‌های خودروساز چینی برای ایجاد کارخانه‌های مشترک با خودروسازان معتبر جهان، با یکدیگر رقابت تنگاتنگی دارند؛ مثلا محصولات جنرال موتورز یا تویوتا از طریق چند شرکت مختلف در چین تولید می‌شود و در مجموع، تعداد کارخانجات تولید خودرو در چین در پایان سال گذشته 123 کارخانه گزارش شده است.

مطابق پیش‌بینی موسسه بین‌المللی IHS Automotive تولید خودروهای چینی در سال جاری میلادی حدود 10 میلیون بیش از کل تقاضای این خودروها در داخل چین خواهد بود.

این بدان معنا است که چین مجبور است این اضافه ظرفیت تولید را با صادرات، جبران نماید و هم‌اینک بیش از 40 درصد بازار چین در اختیار خودروهای داخلی و مابقی در اختیار خودروهای وارداتی است.

شرکت‌های بزرگ خودروسازی چین عبارتند از:

1. (SAIC Motor (Shanghai General Motors: با تولید 4.5 میلیون خودرو در سال 2014 بزرگترین خودروساز چین محسوب می‌شود که با سرمایه‌گذاری مشترک با جنرال موتورز آمریکا ایجاد شده است. مدل‌های تولیدی این خودروساز عبارتند از: Maxus, MG, Roewe, Yuejin

2. Dongfeng Motor: با تولید 3.5 میلیون خودرو در سال 2014 دومین خودروساز چین محسوب می‌شود. دانگ‌فنگ با خودروسازان معتبری چون هوندا، نیسان، پژو، رنو و کیا سرمایه‌گذاری مشترک دارد. مهمترین خودروهای تولیدی خود شرکت عبارتند از: Dongfeng, Venucia و Fengshen

3.First Automobile Works (FAW Group Corporation: این خودروساز با تولید 2.7 میلیون خودرو در سال 2014 سومین غول بزرگ چین محسوب می‌شود. این خودروساز بیش از 10 مدل خودرو تولید می‌کند: Dario, Haima, Hongqi, Jiaxing, Jie Fang, Jilin, Oley, Jie Fang and Yuan Zheng, و Tianjin Xiali. این شرکت نیز با خودروسازان خارجی همچون آئودی، جنرال موتورز، مزدا، تویوتا و فولکس واگن تولید مشترک دارد.

4. Beijing Automotive Group (BAIC Group یا Beiqi: این خودروساز در سال 2014 حدود 2.6 میلیون خودرو تولید کرد، این شرکت بیشتر خودروهای سنگین و کامیون تولید می‌کند که معروف‌ترین آنها نزد ایرانیان کامیون‌های فوتون است.

 
5. Chang'an Motors: تولید این شرکت چینی در سال 2014 حدود 2.1 میلیون خودرو بوده است، این شرکت با سوزوکی، فورد، مزدا و پژو تولید مشترک دارد.

6.  Jianghuai Automobile (JAC Motors: خودروسازی جک که چند سالی است به ایران هم نفوذ کرده، ششمین خودروساز بزرگ چین در سال 2014 بوده است که در این سال 1.9 میلیون خودرو تولید کرد.

7. Great Wall Motors Company: هفتمین خودروساز بزرگ چین با 1.67 میلیون خودرو است. این شرکت با تولید خودروهای شاسی بلند، از پیشروترین خودروسازان چینی در عرصه صادرات محسوب می‌شود. این شرکت هم‌اینک به کشورهای اروپایی همچون انگلستان، ایتالیا، رومانی و بلغارستان، خودرو صادر می‌کند. استرالیا نیز دیگر مقصد صادرات خودروهای این شرکت است.

8.Chery Automobile Co: معروف‌ترین خودروی چینی در ایران (با نام ام.وی.ام)، سال 2014 بیش از 1.4 میلیون خودرو تولید کرد. چری موفق‌ترین خودروساز چین در عرصه صادرات محسوب می‌شود.

شرکت چری 7 سال پیش با سرمایه‌گذاری مشترک با بزرگترین شرکت خودروساز رژیم صهیونیستی یک شرکت جدید به نام qoros تاسیس کرد اما این شراکت چند ماه پیش به پایان رسید.

چری هم‌اکنون به روسیه،‌اوکراین،‌بلاروس، صربستان، ترکیه، ایران، استرالیا، سنگاپور، آفریقای جنوبی و ایتالیا صادرات دارد.

9. Zhejiang Geely Holding Group Co (Geely : دهمین خودروساز بزرگ چین است که با ولوو همکاری دارد و جیلی به بسیاری از کشورهای جهان صادرات دارد، تولید این شرکت بیش از 800 هزار خودرو است.

* شرکای خارجی چینی‌ها

یکی از راه‌های تشخیص سطح کیفی محصولات خودروسازان چینی، شریک‌های خارجی آنها است. طبیعی است خودروسازان معتبر جهانی حاضر نیستند شرکت‌های دیگر از نام و عنوان آنها برای تولید محصولات بی‌کیفیت استفاده کنند و محصولات مشترک چنین شراکت‌هایی از حداقل استانداردها و کیفیت‌ها برخوردارند.

 
* پرفروش‌ترین خودروها در چین

اطلاع از پرفروش‌ترین خودروهای ساخت چین در خاک این کشور از آن جهت اهمیت دارد که با مقایسه آنها با خودروهای صادراتی چین به ایران می‌توان قضاوت کرد که آیا خودروهای چینی صادراتی به کشورمان از آن سطح از کیفیت برخوردارند که در خود چین مورد استقبال مردم قرار گیرند. آمار خلاف این را نشان می‌دهد.

  جدول پرفروش‌ترین خودروهای ساخت چین در خاک این کشور نشان می‌دهد مصرف‌کنندگان چینی عمدتا به محصولات تولیدی کارخانجات مشترک با خودروسازان معتبر جهان اقبال  نشان می‌دهند؛ یعنی محصولات مشترک چین با خودروسازانی چون جنرال موتورز، فورد، هیوندای و فولکس واگن. این در حالی است که هیچ یک از این خودروها به ایران صادر نمی‌شود.

* صادرات خودروهای چینی

هم‌زمان با سرعت گرفتن تولید خودرو در چین، این کشور صادرات خودرو را نیز توسعه داد و از سال 2012 صادرات چین به مرز یک میلیون خودرو رسید. مهمترین بازارهای صادراتی خودروهای چینی، کشورهای در حال توسعه همچون الجزایر، برزیل، شیلی، مصرف، عراق، ایران، فیلیپین، روسیه، عربستان سعودی و آفریقای جنوبی هستند.

در این کشورها، خودروهای چینی از جمله جیلی، گریت وال و چری تاکنون فروشی معادل نصف خودروهای هم‌رده خودروسازان برتر جهان داشته‌اند. خودروهای چینی از لحاظ ظاهری، طراحی خوبی دارند و ارزانند اما از لحاظ ایمنی و کیفیت سطح پایینی دارند.

با این حال، هم‌اینک در عرصه صنعت خودروسازی جهان، همگان قبول دارند که کیفیت خودروهای چینی به سرعت در حال افزایش است و مطابق پیش‌بینی‌ نهادهای معتبر بین‌المللی، کیفیت خودروهای چینی تا سال 2018 به سطح برندهای برتر جهان نخواهد رسید.

هرچند خودروهای صادراتی چین به اروپا و استرالیا نمره کیفی بالایی نگرفته‌اند، اما همین که توانسته‌اند از استانداردهای سخت‌گیرانه این مناطق عبور کنند، نشان‌دهنده سطح قابل قبول کیفیت این خودروها است.

چین در سال 2014 نزدیک به 900 هزار انواع خودرو سبک و سنگین به سایر کشورها صادر کرد که نسبت به سال‌های قبل کمی افت نشان می‌داد. متوسط قیمت خودروهای صادراتی چین 14 هزار دلار اعلام شده است. لازم به ذکر است که متوسط قیمت خودروهای سواری صندوق‌دار چینی کمتر از 8 هزار دلار بوده است.

صادرات خودروهای سواری صندوق‌دار چین در سال گذشته میلادی 371 هزار واحد بوده؛ به عبارتی این نوع خودروها 41 درصد مجموع خودروهای صادراتی چین را به خود اختصاص می‌دهند..

نکته جالب آن است که ایران از سال گذشته به بزرگترین واردکننده خودروهای چینی تبدیل شد. در سال گذشته میلادی چینی‌ها 109 هزار خودرو به ایران صادر کردند که بیش از 2 برابر سال قبل از آن بود. میانگین قیمت خودروهای صادراتی چین به ایران کمتر از 10 هزار دلار بوده است.