عرفه به معنی شناخت
است.عرفه روزی است که خدای سبحان بندگان
خود را به عبادت و اطاعت خویش فرا می
خواند وخوان کرم و احسان و لطف خود را
برای آنان می گسترد و درهای مغفرت و بخشش
و رحمتش را روی آنان می گشاید.
دل در جوشش ناب عرفه، وضو می گیرد و در
صحرای تفتیده عرفات، جاری می شود. آن جا
که ایوان هزار نقش خداشناسی است. لب ها
ترنم با طراوت دعا به خود گرفته و چشم ها
امان خود را از بارش توبه، از دست داده
اند. دل، بیقرار روح عرفات، حضرت
اباعبدالله الحسین (ع) شده است. پنجره
باران خورده چشم ها از ضریح اجابت، تصویر
می دهد و این صحرای عرفات است که با کلمات
روحبخش دعای امام حسین (ع) و اشک عاشقان
او بر دامن خود اجابت را نقش می کند. اشک
و زمزمه ما را نیز بپذیر، ای خدای عرفه.
در این روز حجاج بیت ا... الحرام با وقوف
در صحرای عرفات با خدای خویش به مناجات می
پردازند و دعای عرفه امام حسین(ع) را
قرائت می کنند.
مسلمانان نیز در
گوشه گوشه این کره خاکی در این روز همه با
هم نجوا کردند:
"خدای من، من به گناهانم اعتراف می کنم،
آنها را ببخش، منم که بد کردم، منم که خطا
کردم، منم که تصمیم به گناه گرفتم، منم که
نادانی کردم."
مسلمانان با شرکت در آیین پرفیض و ملکوتی
دعای عرفه، با ریختن اشک عشق، از معبود
خود طلب عفو کرده و برای گناهان گذشته خود
از ذات اقدس الهی طلب مغفرت کردند.
عرفات نام جایگاهی است که حاجیان در روز
عرفه (نهم ذی الحجه) در آنجا توقف می کنند
و به دعا و نیایش می پردازند و پس از
برگزاری نماز ظهر و عصر به مکه مکرمه باز
می گردند و وجه تسمیه آنرا چنین گفته اند
که جبرائیل علیه السلام هنگامی که مناسک
را به ابراهیم می آموخت، چون به عرفه رسید
به او گفت ?عرفت? و او پاسخ داد آری، لذا
به این نام خوانده شد. و نیز گفته اند سبب
آن این است که مردم از این جایگاه به گناه
خود اعتراف می کنند و بعضی آن را جهت تحمل
صبر و رنجی می دانند که برای رسیدن به آن
باید متحمل شد. چرا که یکی از معانی ?عرف?
صبر و شکیبایی و تحمل است. (1)
فَتَلَقی آدَمُ مِنْ
رَبِّه کَلماتًُ فتابَ عَلیهِ اِنَّه? هو
التَّوابُ الرّحیمْ
آدم از پروردگارش کلماتی دریافت
داشت و با آن به سوی خدا بازگشت و خداوند،
توبه او را پذیرفت، چه او توبه پذیر
مهربان است.
طبق روایت امام صادق(ع)، آدم (ع) پس از
خروج از جوار خداوند، و فرود به دنیا، چهل
روز هر بامداد بر فرار کوه صفا با چشم
گریان در حال سجود بود، جبرئیل بر آدم
فرود آمد و پرسید:
ـ چرا گریه می کنی ای آدم؟
ـ چگونه می توانم گریه نکنم در حالیکه
خداوند مرا از جوارش بیرون رانده و در
دنیا فرود آورده است.
آدم به درگاه خدا توبه کن و به سوی او
بازگرد.
ـ چگونه توبه کنم؟
جبرئیل در روز هشتم ذیحجه آدم را به منی
برد، آدم شب را در آنجا ماند. و صبح با
جبرئیل به صحرای عرفات رفت، جبرئیل هنگام
خروج از مکه، احرام بستن را به او یاد داد
و به او لبیک گفتن را آموخت و چون بعد از
ظهر روز عرفه فرا رسید تلبیه را قطع کرد و
به دستور جبرئیل غسل کرد و پس از نماز عصر،
آدم را به وقوف در عرفات واداشت و کلماتی
را که از پروردگار دریافت کرده بود به وی
تعلیم داد، این کلمات عبارت بودند از:
خداوندا با ستایشت تو را تسبیح می گویم
سُبحانَکَ اللهُمَ
وَ بِحمدِک
جز تو خدایی نیست
لا الهَ الاّ اَنْتْ
کار بد کردم و بخود ظلم نمودم
عَمِلْتُ سوء وَ
ظَلَمْتُ نَفْسی
به گناه خود اعتراف می کنم
وَ اِعْتَرِفْتُ
بِذَنبی اِغْفرلی
تو مرا ببخش که تو بخشنده مهربانی
اِنَّکَ اَنْتَ
اَلغَفور الرّحیمْ
آدم (ع) تا هنگام غروب آفتاب همچنان دستش
رو به آسمان بلند بود و با تضرع اشک می
ریخت، وقتی که آفتاب غروب کرد همراه
جبرئیل روانه مشعر شد، و شب را در آنجا
گذراند. و صبحگاهان در مشعر بپاخاست و در
آنجا نیز با کلماتی به دعا پرداخت و به
درگاه خداوند توبه گذاشت......
تسبیحات
حضرت رسول صَلَّى اللَّهِ عَلِیهِ وَاله
در روز عرفه
پس فرموده بخوان این تسبیحات را که مروى
از حضرت رسول صَلَّى اللَّهِ عَلِیهِ وَ
اله است و سیّد بن طاوُس در اقبال ذکر
فرموده :
سُبْحانَ الَّذى
فِى السَّمآءِ عَرْشُهُ سُبْحانَ الَّذى
فِى الاَْرْضِ حُکْمُهُ
منزه است خدایى که در آسمان است
عرش او منزه است خدایى که در زمین است
فرمان و حکمش
سُبْحانَ الَّذى
فِى الْقُبوُرِ قَضآؤُهُ سُبْحانَ الَّذى
فِى الْبَحْرِ سَبیلُهُ
منزه است خدایى که در گورها قضا و
فرمانش جارى است منزه است خدایى که در
دریا راه دارد
سُبْحانَ الَّذى
فِى النّارِ سُلْطانُهُ سُبْحانَ الَّذى
فِى الْجَنَّةِ رَحْمَتُهُ
منزه است خدایى که در آتش دوزخ
سلطنتش موجود است منزه است خدایى که در
بهشت رحمت او است
سُبْحانَ الَّذى
فِى الْقِیمَةِ عَدْلُهُ سُبْحانَ الَّذى
رَفَعَ السَّمآءَ
منزه است خدایى که در قیامت عدل و
دادش برپا است منزه است خدایى که آسمان را
بالا برد
سُبْحانَ الَّذى
بَسَطَ الاْرْضَ سُبْحانَ الَّذى لا
مَلْجَاَ وَلا مَنْجا مِنْهُ اِلاّ
اِلَیْهِ
منزه است خدایى که زمین را گسترد
منزه است خدایى که ملجا و پناهى از او
نیست جز بسوى خودش
پس بگو
سُبْحانَ اللّهِ
وَالْحَمْدُ لِلّهِ وَلا اِلهَ اِلا اللّهُ
وَاللّهُ اَکْبَرُ صد مرتبه
منزه است خدا و حمد از آن خدا است
و معبودى جز خدا نیست و خدا بزرگتر از
توصیف است
و بخوان توحید صد مرتبه و آیة الکرسى صد
مرتبه و صلوات بر محمّد و آل محمّد صد
مرتبه و بگو
لااِلهَ اِلا اللّهُ
وَحْدَهُ لا شَریکَ لَهُ لَهُ الْمُلْکُ
وَ لَهُ الْحَمْدُ یُحْیى وَیُمیتُ
معبودى جز خدا نیست یگانه اى که
شریک ندارد پادشاهى خاص او است و از آن او
است حمد زنده کند و بمیراند
وَیُمیتُ وَیُحْیى
وَهُوَ حَىُّ لا یَموُتُ بِیَدِهِ
الْخَیْرُ وَهُوَ عَلى کُلِّ شَىْءٍ
و بمیراند و زنده کند و او است
زنده اى که نمیرد هرچه خیر است بدست او
است و او بر هر چیز
قَدیرٌ ده مرتبه
اَسْتَغْفِرُ اللّهَ الَّذى لا اِلهَ اِلاّ
هُوَ الْحَىُّ الْقَیُّومُ وَاَتوُبُ
اِلَیْهِ ده مرتبه
توانا است آمرزش خواهم از خدایى که
معبود بحقى جز او نیست که زنده و پاینده
است و بسویش توبه کنم
یا اَللّهُ ده
مرتبه یا رَحْمنُ ده مرتبه یا رَحیمُ ده
مرتبه یا بَدیعَ السَّمواتِ وَالاْرْضِ یا
ذَاالْجَلالِ وَالاِْکْرامِ ده مرتبه یا
حَىُّ یا قَیُّومُ ده مرتبه یا حَنّانُ یا
مَنّانُ ده مرتبه یا لا اِلهَ اِلاّ اَنْتَ
ده مرتبه آمینَ ده مرتبه
مضامینی از دعای عرفه
1ـ ستایش حق تعالی:
ستایش سزاوار خداوندی است که کس
نتواند از فرمان قضایش سرپیچد و مانعی
نیست که وی را از اعطای عطایا، باز دارد.
و صنعت هیچ صنعتگری بپای صنعت او نرسد.
بخشنده بیدریغ است. اوست که بدایع خلقت را
بسرشت و صنایع گوناگون وجود را با حکمت
خویش استوار ساخت.......
2ـ تجدید عهد و
میثاق با خدا:
پروردگارا بسوی تو روی آورم. و به
ربوبیت تو گواهی دهم. و اعتراف کنم که تو
تربیت کننده و پرورنده منی. و بازگشتم
بسوی توست. مرا با نعمت آغاز فرمودی قبل
از اینکه چیز قابل ذکری باشم.......
3ـ خود شناسی:
و قبل از هدایت مرا با صنع زیبایت
مورد رأفت و نعمتهای بیکرانت قرار دادی.
آفرینشم را از قطره آبی روان پدید آوردی.
و در تاریکیهای سه گانه جنینی سکونتم
دادی: میان خون و گوشت و پوست. و مرا شاهد
آفرینش خویش نگرداندی و هیچیک از امورم را
بخودم وا نگذاشتی........
4ـ راز آفرینش
انسان:
ولی مرا برای هدفی عالی یعنی هدایت
(و رسیدن به کمال) موجودی کامل و سالم
بدنیا آوردی. و در آن هنگام که کودکی
خردسال در گهواره بودم، از حوادث حفظ
کردی. و مرا از شیر شیرین و گوارا تغذیه
نمودی. و دلهای پرستاران را بجانب من
معطوف داشتی. و با محبت مادران به من گرمی
و فروغ بخشیدی........
5ـ تربیت انسان در
دانشگاه الهی:
تا اینکه با گوهر سخن مرا ناطق و
گویا ساختی. و نعمتهای بیکرانت را بر من
تمام کردی. و سال به سال بر رشد و تربیت
من افزودی. تا اینکه فطرت و سرنوشتم، به
کمال انسانی رسید. و از نظر توان اعتدال
یافت. حجتت را بر من تمام کردی که معرفت و
شناختت را به من الهام فرمودی.......
6ـ نعمتهای خداوند:
آری این لطف تو بود که از خاک پاک
عنصر مرا بیافریدی. و راضی نشدی ای خدایم
که نعمتی را از من دریغ داری. بلکه مرا از
انواع وسائل زندگی برخوردار ساختی. با
اقدام عظیم و مرحمت بیکرانت بر من. و
باحسان عمیم خود نسبت به من، تا اینکه همه
نعماتت را درباره من تکمیل فرمودی......
7ـ شهادت به
بیکرانی نعمت های الهی:
الهی! من به حقیقت ایمانم، گواهی
دهم. و نیز به تصمیمات متیقن خود و به
توحید صریح و خالصم
و به باطن نادیدنی نهادم. و پیوستهای
جریان نور دیده ام. و خطوط ترسیم شده بر
صفحه پیشانی ام، و روزنه های تنفسی ام، و
نرمه های تیغه بینی ام. و آوازگیرهای پرده
گوشم و آنچه در درون لبهای من پنهان
است......
8ـ ناتوانی بشر از
بجا آوردن شکر الهی:
گواهی می دهم ای پروردگار که اگر
در طول قرون و اعصار زنده بمانم و بکوشم
تا شکر یکی از نعمات تو بجا آورم، نتوانم
مگر باز هم توفیق تو رفیقم شود، که آن خود
مزید نعمت و مستوجب شکر دیگر، و ستایش
جدید و ریشه دار باشد...........
9ـ ستایش خدای
یگانه:
معهذا من با تمام جد و جهد و توش و
توانم تا آنجا. که وسعم می رسد با ایمان و
یقین قلبی گواهی می دهم. و اظهار می دارم:
حمد و ستایش خدایی را که فرزندی ندارد تا
میراث برش باشد. و در فرمانروایی نه شریکی
دارد تا با وی در آفرینش بر ضدیت برخیزد و
نه دستیاری دارد تا در ساختن جهان به وی
کمک دهد.....
10ـ خواسته های یک
انسان متعالی:
خداوندا، چنان کن که از تو بیم
داشته باشم، آنچنان که گویی تو را می بینم
و مرا با تقوایت رستگار کن! اما بخاطر
گناهانم مرا به شقاوت دچار مساز! مقدر کن
که سرنوشت من به خیر و صلاح من باشد. و در
تقدیراتت خیر و برکت بمن عطا فرما!
11ـ سپاس به تربیت
های الهی:
خداوندا! ستایش از آن تست که مرا
آفریدی. و مرا شنوا و بینا گرداندی! و
ستایش سزاوار تست که مرا بیافریدی و خلقتم
را نیکو بیاراستی. بخاطر لطفی که به من
داشتی والا......
12ـ نیازهای تربیتی
از خدا:
و مرا بر مشکلات روزگار، و کشمکش
شبها و روزها یاری فرمای! و مرا از رنجهای
این جهان و محنتهای آن جهان نجات بده و از
شر بدیهایی که ستمکاران در زمین می کنند
نگاه بدار.............
13ـ شکایت به
پیشگاه خداوند:
خدایا! مرا به که وا می گذاری؟ آیا
به خویشاوندی که پیوند خویشاوندی را خواهد
گسست؟ یا به بیگانه که بر من بر آشفتد؟ یا
به کسانیکه مرا به استضعاف و استثمار
کشانند؟ در صورتیکه تو پروردگار من و مالک
سرنوشت منی؟
14ـ ای مربی
پیامبران و فرستنده کتب آسمانی:
ای خدای من و ای خدای پدران من!
ابراهیم، اسماعیل، اسحق و یعقوب، و ای
پروردگار جبرئیل، مکائیل و اسرائیل. و ای
تربیت کننده محمد، خاتم پیامبران و
فرزندان برگزیده اش. ای فرو فرستنده
تورات، انجیل زبور و فرقان......
15ـ تو پناهگاه
منی:
تو پناهگاه منی، بهنگامی که راهها
با همه وسعت، بر من صعب و دشوار شوند و
فراخنای زمین بر من تنگ گردد. و اگر رحمت
تو نبود من اکنون جزء هلاک شدگان بودم. و
تو مرا از خطاهایم باز می داری. و اگر
پرده پوشی تو نبود از رسوایان بودم.
