نشست تخصصی «تفسير قرآن بر پايه نزول» با حضور آيت‌الله خزعلی برگزار شد

نشست تخصصی «تفسير قرآن بر پايه نزول» با حضور آيت‌الله «ابوالقاسم خزعلی» با مشاركت اعضای هيأت علمی مركز فرهنگ و معارف قرآن، روز شنبه دهم آذرماه در پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی دفتر تبليغات اسلامی حوزه علميه قم برگزار شد.

در اين نشست كه با دبيری حجت‌الاسلام‌والمسلمين «محمدصادق يوسفی‌مقدم» سرپرست مركز فرهنگ و معارف قرآن و حضور آيت‌الله «ابوالقاسم خزعلی» و آيت‌الله «حسينی‌قزوينی» و حجت‌الاسلام‌والسلمين «عبدالكريم بهجت‌پور» به عنوان نظريه‌پرداز انجام شد، آيت‌الله خزعلی روش تفسير براساس ترتيب نزول را بسيار مفيد دانست و افزود: روش تفسير بر پايه نزول به ما كمك می‌كند تا تصوير درستی از مفاهيم واژگانی قرآنی به دست آوريم.

وی با اشاره به تفسير آيات نخستين سوره بقره و واژه تقوا گفت: اين واژه اگر بخواهيم براساس روش تفسير معمول تفسير كنيم با تضاد و تناقض‌های متعدد رو به رو می‌شويم؛ اما اگر بر پايه تفسير نزولی پيش رويم معنايی درست می‌يابد و بسياری از مشكلات از پيش رو مفسران برداشته می‌شود و تناقضات رنگ می‌بازد. تقوا را می‌بايست با توجه به آيات مختلف قرآنی و نزول آن تفسير كرد. تقوا امری نسبی است و نسبت به هر چيز تغيير می‌كند. گاه مراد از تقوا به معنای پرهيز از نابهنجاری‌های اجتماعی است و گاه مراد خودداری و پرهيز از گناه و گاه به معنای پرهيز از شرك است. بنابراين وقتی می‌گويد كه هدايت برای متقی است اين متقی كسی است كه از شرك رهايی يافته و هنوز فطرت سالم خويش را داراست؛ حالا چنين كسی مخاطب قرآن است و او به قرآن و كتاب هدايت می‌يابد. از اين رو در تفسير همين متقی می‌گويد كه چنين ظرفيت و آمادگی را دارد كه ايمان بياورد و زكات بدهد و نماز بخواند. در اين آيات سخن از يومنون به فعل استقبال و مضارع است كه بعد اتفاق می‌افتد. بنابراين متقی اين گونه است كه دارای فطرت سالم است و قابليت آن را دارد كه در آينده اين گونه شود.

آيت‌الله خزعلی:برای تفسير درست آيات نخست نياز است كه شخص خود را تفاسير موجود خالی الذهن كند و كتب لغت كهن را مبنا قرار دهد و بر پايه ترتيب نزول به آيات بنگرد. كاری كه ما در بيان واژه تقوا كرده‌ايم و موجب شد تا بسياری از اشكالات بر طرف شود.

وی با اشاره به تفسير مغضوبان و ظالين گفت: بر پايه تفاسير معمول اينها يهوديان و مسيحيان هستند. در حالی كه اگر به ترتيب نزول توجه شود، سوره حمد يا نخستين سوره كاملی است نازل شده يا سوره پنجمی است كه پس از مدثر نازل شده است. بنابراين آيات سوره حمد و فاتحه الكتاب در سال‌های آغازين بعثت در مكه نازل شده است و در آن جا اسلام با مساله به نام اهل كتاب از يهود و نصارا مواجه نبوده است و درگيری با آنها نداشته است. در آيات مدثر كه پيش از حمد نازل شده است از اهل كتاب تجليل و تكريم شده است و نمی‌شود گفت كه اينها مصاديق مغضوبان و ضالين بوده‌اند.

آيت‌الله خزعلی در ادامه افزود: البته از باب جری و تطبيق می‌توان به اهل كتاب را مصداق آن دانست ولی بايد ميان شان نزول و روايات جری و تطبيق تفاوت گذاشت.

وی گفت: برای تفسير درست آيات نخست نياز است كه شخص خود را تفاسير موجود خالی الذهن كند و كتب لغت كهن را مبنا قرار دهد و بر پايه ترتيب نزول به آيات بنگرد. كاری كه ما در بيان واژه تقوا كرده‌ايم و موجب شد تا بسياری از اشكالات بر طرف شود.

در ادامه اين بحث هر يك از حاضران ديدگاه و ملاحظات خويش را بيان كردند كه گزارش تفصيلی اين خبر به زودی از همين سرويس در اختيار خوانندگان قرار می‌گيرد.

منبع : خبرگزاری قرآنی ايران(ايكنا)