رمزگشایى از تلاش براى حذف شعار «مرگ بر آمریکا»

اخیراً تلاش‏هایى جهت کم‏رنگ‏ ساختن یا حذف شعار راهبردى «مرگ بر آمریکا» به بهانه بروز شرایط جدید در روابط ایران و آمریکا صورت گرفته که با واکنش‏هاى متفاوتى از سوى محافل سیاسى - خبرى، شخصیت‏هاى کشورى و لشکرى و افکار عمومى رو به ‏رو شده است. مدعیان این شرایط تلاش کردند تا با سوء استفاده از خاطرات آقاى‏ هاشمى چنین القاء کنند که حضرت امام(ره) با حذف این شعار موافق بوده ‏اند، اما این ترفند با روشنگرى نیروهاى دلسوز انقلاب و به ‏دنبال آن واکنش منفى آقاى هاشمى با نتیجه عکس مواجه شد و نه تنها نتوانست از اهمیت و جایگاه تأثیرگذار این شعار استراتژیک بکاهد، بلکه بر ابعاد مفهومى و گستره فراوانى آن نیز افزود تا جایى ‏که به‏ نظر مى ‏رسد در سیزده آبان سال جارى مراسم «روز ملى مبارزه با استکبار جهانى» این شعار با جدیت و حساسیت بیشترى از سوى مردم دنبال گردد.

1- پیشینه طرح شعار «مرگ بر آمریکا»
شعار «مرگ بر آمریکا» اگرچه بعد از پیروزى ملت مسلمان ایران مطرح گردیده اما یکى از شعارهاى راهبردى و بنیادین و خودجوش مردمى در ادبیات انقلاب اسلامى به‏ حساب مى‏ آید. روند تکوین و شکل‏ گیرى این شعار نشان مى ‏دهد که این شعار برآمده از شور و شعور مردم انقلابى ایران است. چنانچه در جریان انقلاب شعار صریح و گسترده‏اى با مضمون «مرگ بر آمریکا» دیده نمى‏ شود، اما در نیمه دوم سال 57 که به روزهاى پیروزى انقلاب نزدیک مى‏ شویم به موازات حمایت‏هاى آمریکا، شعارهایى علیه رئیس جمهور وقت آمریکا (جیمى کارتر) بر زبان‏ها جارى مى‏ شود. شعار دیگرى که در این مقطع در سطح وسیع مطرح مى ‏گردد، جمله معروف «این شاه آمریکایى اعدام باید گردد» است که حاکى از منطق مخالفت مردم با شاه و بصیرت آن‏ها نسبت به نقش آمریکاست. شعار دیگرى که قبل از انقلاب حاوى نام آمریکا است، شعار حساب‏ شده‏ اى با عبارت «چین، شوروى، آمریکا - دشمنان خلق ما» مى ‏باشد که در پاسخ به ادعاى دخالت شوروى و کمونیست‏ها در طرح شعارهایى علیه آمریکا و یا جلوگیرى از خطر وابستگى کشور به بلوک شرق، مطرح مى ‏گردد.
اما فلسفه شکل‏گیرى شعار مرگ بر آمریکا را باید در رفتار و اقدامات عملى و مواضع دولت آمریکا در قبال انقلاب مردم ایران دانست. چنانچه با فرار شاه به آمریکا، سمت و سوى شعارهاى ملت با الفاظ صریح‏ترى متوجه دولت آمریکا گردید و شعار کلیدى «بعد از شاه نوبت آمریکاست»، بر سر زبان‏ها افتاد که حاوى دو پیام مهم بود؛ یکى این‏که عامل اصلى و ریشه انقلاب به مخالفت علیه آمریکا باز مى‏ گردد و دیگر این‏که گشودن دو جبهه هم‏زمان خطر به تأخیرافتادن پیروزى را در بردارد.
عدم به رسمیت شناختن انقلاب اسلامى، بلوکه ‏کردن اموال ایران، حمایت و پناهندگى سران رژیم، موضع مجلس سناى آمریکا علیه اعدام سران رژیم پهلوى در خرداد 58، طراحى کودتا، حمایت از گروه‏هاى تروریستى و برانداز و... از جمله رفتارهاى خشن دولت آمریکا علیه مردم مسلمان ایران در اوائل انقلاب مى‏ باشد که اگر چه واکنش نظام و مردم را در قالب تظاهرات و موضع‏گیرى در پى داشت اما به شعار مرگ بر آمریکا منجر نشد.
لذا تاریخ رسمى طرح این شعار ماندگار را به دوره پس از اشغال لانه جاسوسى ربط داده و ذکر کرده ‏اند. اگرچه شعار نصب‏ شده دانشجویان بر سر در سفارت همچنان «خمینى مى‏ رزمد، کارتر مى‏ لرزد» بود.
با اشغال افغانستان توسط اتحاد شوروى، شعار مرگ بر شوروى نیز اضافه شد. از این پس فهرستى از مرگ ها در پایان تکبیر مى ‏آمد: مرگ بر آمریکا، شوروى، اسراییل و بعدها منافقین و صدام.
تحول دیگر در مسیر طرح این شعار در مقطع خیانت بنى‏ صدر بود که اسامى اشخاص را بیشتر جایگزین کشورها کرد و مرگ بر بنى‏ صدر، مرگ بر بازرگان، مرگ بر رجوى، مرگ بر صدام، مرگ بر صباغیان، یزدى، معین ‏فر و... در افواه عمومى رواج یافت.
بدین ‏ترتیب شعار «مرگ بر آمریکا» به یکى از اصلى ‏ترین فریادهاى مردم ایران در همه مراسم‏هاى رسمى و غیررسمى تبدیل شد و با اوج‏ گیرى جنایات آمریکا در تحمیل جنگ هشت‏ ساله، دخالت مستقیم نظامى، حمله طبس و مورد هدف قرار دادن هواپیماى مسافربرى ایران، روند صعودى گرفت و تنها در جریان حادثه 11 سپتامبر 2001 به شکل مقطعى فروکش کرد که پس از مدت کوتاهى با نطق جرج بوش که ایران را محور شرارت معرفى کرد، مجدداً رونق یافت و تا امروز با صلابت به‏عنوان یک شعار محورى ادامه دارد. این در حالى است که در مقاطع مختلف من‏جمله طى هفته ‏هاى گذشته تلاش‏هاى زیادى جهت حذف این شعار صورت گرفته است.

2- زمینه‏هاى شکل‏گیرى شعار «مرگ بر آمریکا»
2/1- رفتارهاى آمریکا؛
- سوابق استکبارى آمریکا در ایران از کودتاى 28 مرداد 32 و براندازى دولت قانونى؛
- حمایت همه ‏جانبه از رژیم دیکتاتورى پهلوى؛
- طراحى و برنامه ‏ریزى براى جلوگیرى از پیروزى انقلاب ملت ایران؛
- اقدامات سخت‏ افزارى و نرم ‏افزارى جهت براندازى نظام جمهورى اسلامى پس از پیروزى انقلاب اسلامى مردم مسلمان ایران که برخى از این اقدامات عبارتند از:
- طراحى چندین کودتاى نافرجام نظامى؛
- بلوکه ‏کردن دارایى ‏هاى ملت ایران در بانک‏هاى آمریکا؛
- حمایت از گروه‏هاى تروریستى و برانداز؛
- حمله مستقیم نظامى از طریق طبس؛
- طراحى و تحمیل جنگ 8 ساله از طریق کشور ثالث علیه ایران؛
- حمله مستقیم به سکوهاى نفتى ایران در خلیج فارس؛
- مورد اصابت قرار دادن هواپیماى مسافربرى ایران؛
- برنامه ‏ریزى و طراحى جنگ نرم و ساماندهى تهدیدات فرهنگى؛
- طراحى تهدیدات سیاسى و اجراى انقلاب رنگى از جمله طراحى فتنه 88؛
- اعمال تحریم‏هاى سخت اقتصادى در مراحل متعدد از طرح داماتو- گیلمن تا تحریم‏ هاى فلج‏ کننده اخیر.
2/2- ماهیت انقلاب اسلامى؛
- تقابل با نظام سلطه و نفى سلطه‏ جویى و سلطه ‏پذیرى؛
- استبدادستیزى و استکبارستیزى انقلاب؛
- نفى سلطه شرق و غرب.
2/3- آموزه هاى دینى مردم مسلمان ایران؛
- آیات الهى در خصوص وجوب جهاد و قیام علیه طواغیت و ظلمه؛
- تصریح لزوم تغییر در امت ‏ها به دست خودشان؛
- لزوم برائت از مشرکان در قرآن؛
- دشمن‏ شناسى و تأکید بر بصیرت از نگاه آیات و روایات؛
- سیره نظرى و عملى انبیاء و ائمه معصومین(ع) به‏ویژه قیام عاشورا؛
- نقش و تأثیر مراجع و علماى شیعى در مقابله با استبداد و استکبار به ‏ویژه مبارزات حضرت امام(ره).

3- سابقه و دلایل مخالفت با شعار مرگ بر آمریکا
از همان روزهاى نخستى که شعار «مرگ بر آمریکا» بر سر زبان‏ها افتاد، عده‏اى به مخالفت برخاسته و براى حذف آن به اقامه دلایل و بهانه ‏هایى پرداخته ‏اند:
3/1- یک عده على ‏الظاهر از روى دلسوزى مى‏ گفتند؛ این شعار آمریکا را عصبانى کرده و نخواهد گذاشت انقلاب نوپاى مردم به ثمر برسد.
3/2- عده‏ اى هم به این‏که ما با مردم آمریکا مشکل نداریم چرا علیه یک ملت شعار مى‏ دهیم، استناد کرده و مخالفت مى ‏کردند که با پاسخ حضرت امام(ره) مواجه شدند. ایشان با منطقى بشردوستانه فرمودند: «این ملتى که الان دارند فریاد مى ‏زنند (مرگ بر آمریکا) مقصودشان کارتر است، ملت آمریکا که به ما کارى نکرده، ملت آمریکا اگر بفهمد مطلب را، اگر بفهمد، اگر بفهمد مطلب را ملت آمریکا، به حسب وجدان انسانى ‏اش با ما موافق است.» (صحیفه نور، جلد11، ص‏9)
3/3- برخى هم ادعا مى‏ کردند ما با استکبار در ستیزیم نه با یک کشور خاص، لذا نباید مصداق تعیین کنیم. این‏ها مى‏ گفتند به جاى «مرگ بر آمریکا» بگوییم مرگ بر استکبار.
این در حالى است که یکى از تأثیرگذارترین کلیدواژه ‏هایى که بر شکل‏ گیرى شعار مرگ بر آمریکا نقش داشت، طرح مفهوم قرآنى «استکبار» بود که از سوى آیت ‏الله خامنه ‏اى به‏ عنوان سخنران اولین مراسم روز قدس مطرح شد و حضار شعار «مرگ بر استکبار» سر دادند. اندکى بعد این شعار به مرگ بر آمریکا بدل گردید.
3/4- مخالفینى هم بودند که دلایلى با رنگ و لعاب دینى مطرح مى ‏کردند. مثل کسانى‏ که مى‏ گفتند فحش و نفرین زیبنده یک ملت مدعى تمدن و فرهنگ نیست. مومنین باید دعا کنند نه لعن و نفرین، و این شعارها به زیان اسلام و مذهب تمام مى‏ شود. چنانچه آقاى هاشمى نیز در خاطرات خود در کتاب صراحت ‏نامه به این موضوع اشاره مى‏ کند: «در اجتماعات ما مرگ بر بنى ‏صدر شعار داغ مردم بود و در نماز جمعه خواهش کردم که نگویند. مرگ بر بازرگان هم بود که خواهش کردم نگویند. یک اصل قرآنى مرا به این روحیه رسانده است. آیه قرآن است که بت ‏ها را هم سب نکنید.»
3/5- بهانه دیگر حذف برخى شعارها بود که سبب مى‏ شد عده‏ اى آن‏ها را بهانه ‏اى براى مخالفت با شعار مرگ بر آمریکا کنند. مثل مرگ بر شوروى، مرگ بر صدام و... و این در حالى بود که اساساً موضوع این شعارها منتفى شده بود و لذا این احتمال وجود دارد که مردم ایران پس از فروپاشى آمریکا دست از این شعار هم بردارند.
در دوره اصلاحات هم تلاش‏ هایى براى کاهش شدت و حدت این شعار به بهانه تنش‏زدایى صورت گرفت که از جمله مى ‏توان به طرح جمله «شعار مرگ ندهید، نیازمند زندگى هستیم» از سوى سید محمد خاتمى در اوایل ریاست جمهورى وى در دانشگاه تهران اشاره کرد که عده ‏اى آن‏را متوجه شعار «مرگ بر آمریکا» کردند و این در حالى بود که او هیچ اشاره مستقیمى به آمریکا نکرده بود و بسیارى نیز نقد او را متوجه شعارهاى داخلى در نفى رقیب تفسیر مى ‏کردند.

4- بسترهاى مخالفت با شعار مرگ بر آمریکا
4/1- فضاى دو قطبى و موضوع جنگ سرد؛
4/2- هژمونى و ابهت ساختگى آمریکا در داخل کشور؛
4/3- وابستگى سیاسى و اقتصادى ایران به غرب.

5- تبارشناسى مخالفان حذف شعار مرگ بر آمریکا
5/1- خط سازش (جبهه ملى، نهضت آزادى و....)
وقفه‏اى که در روند طرح شعار مرگ بر آمریکا در اوائل پیروزى انقلاب ایجاد شد را مى‏ توان محصول تلاش‏هاى این جماعت دانست.
5/2- جریان تکنوکرات که بر اساس نیازهاى اقتصادى کشور خواستار تنش‏زدایى و کاهش روحیه ستیزه‏ جویانه با آمریکا بوده ‏اند.
5/3- جریان تجدیدنظرطلب که بر اساس اعتقادات و اندیشه‏ هاى غرب‏مدارانه تسلیم هژمونى آمریکا گردیده و مفهوم استقلال را متعلق به گذشته مى‏ دانند.
5/4- واداده ‏ها و بریده ‏ها که به‏ جهت انفعال و خستگى دست از شعارها و آرمان‏ها برداشته و خواستار تجدیدنظر هستند.

6- چرایى و چگونگى مهندسى تلاش‏هاى اخیر جهت حذف شعار مرگ بر آمریکا
6/1- سوء استفاده از شرایط کنونى با تحلیل تأثیر گذاشتن تحریم‏ها؛
6/2- تبدیل تقاضاى حذف شعار به مطالبه مردمى؛
6/3- مغتنم شمردن فضاى اعتدال و رویکرد تنش‏زدایى در عرصه سیاست خارجى براى رسیدن به یک هدف دیرینه؛
6/4- ارسال پالس مثبت عملى از جانب مردم براى آمریکا.

7- حضرت امام(ره)؛ موافق یا مخالف با شعار مرگ بر آمریکا؟
طى روزهاى اخیر مخالفان شعار مرگ بر آمریکا جهت رسیدن به اهداف خود، مدعى موافقت حضرت امام(ره) با حذف این شعار شده و متأسفانه چنین القاء نموده ‏اند که آن امام سفرکرده با برخى مسائل، برخوردى دوگانه داشته و یا خلوت و جلوتشان تفاوت‏هایى داشته که البته با شناختى که مردم کشورمان از صداقت ایشان دارند نه این حواشى را باور دارند و نه اصل ادعاى مخالفان را مى ‏پذیرند. سیره عملى و مواضع قاطعانه امام راحل(ره) بیانگر کذب این ادعا مى ‏باشد که ذیلاً به برخى از موارد آن اشاره مى‏شود:
7/1- باور حضرت امام(ره) به تأثیر عملى شعار «مرگ بر آمریکا»؛ معمار کبیر انقلاب اسلامى به تأثیر عملى شعار مرگ بر آمریکاى مردم اعتقاد داشتند و مى‏فرمودند: اگر همه مسلمینى که در دنیا هستند الان که قریب یک میلیارد هستند، اگر در روز قدس همه بیرون بیایند از خانه، فریاد کنند مرگ بر آمریکا و مرگ بر اسرائیل و مرگ بر شوروى، همین قول مرگ بر شوروى براى آن‏ها مرگ مى‏ آورد. (صحیفه نور، ج 12، ص 276)
و در جاى دیگرى به نتایج عملى این شعارها اشاره کرده و مى ‏فرمایند: «ما شعار سرنگونى رژیم شاه را در عمل نظاره کرده‏ ایم، ما شعار آزادى و استقلال را به عمل خود زینت بخشیده ‏ایم، ما شعار مرگ بر آمریکا را در عمل جوانان پر شور و قهرمان و مسلمانان در تسخیر لانه فساد و جاسوسى آمریکا تماشا کرده ‏ایم، ما همه شعارهایمان را با عمل محک زده ‏ایم». (صحیفه نور، ج‏21، ص 95)
7/2- تلاش براى فراموش نشدن شعار مرگ بر آمریکا؛ ایشان توطئه‏ هاى تلاشگران براى منسى‏ شدن (فراموشى) این شعار را تقبیح کرده و در مورخه 13/4/60 نسبت به حوادث عاشوراى آن سال واکنش نشان داده و مى ‏فرمایند: «بى‏ جهت نیست که در آن نطق‏ه اى با اجتماع زیاد روز عاشورا سوت مى ‏زنند و کف مى ‏زنند، امام مظلوم ما به شهادت رسیده، روز شهادت امام مظلوم ما، پاى نطق و سخنرانى یک نفر آدمى که با آن‏ها دوست است کف مى ‏زنند و سوت مى ‏کشند و آمریکا را از یاد مى ‏برند. خط این بود که اصلاً آمریکا منسى بشود. یک دسته شوروى را طرح مى‏ کردند تا آمریکا منسى بشود، یک دسته الله اکبر را کنار مى‏ گذاشتند، سوت مى ‏زدند و کف مى ‏زدند آن هم در روز عاشورا، خط این بود که این قضیه مرگ بر آمریکا منسى بشود. و لهذا دیدید که آن روزى که این جوان‏هاى بیدار عزیز ما این لانه جاسوسى را گرفتند، این شیاطین به دست و پا افتادند». (صحیفه نور، ج 15، ص‏66)
7/3- افتخار به طرح این شعار؛ ایشان در مقایسه شرایط قبل و بعد از انقلاب یکى از نقاط افتخارآمیز را همین شعار دانسته و مى ‏فرمایند: «حالا کسانى‏که اطلاعات عمیق دارند، از آن‏ها باید بپرسید. این‏را مقایسه کنید با حالا و پاسدارن عزیز ما و ارتش ما و ژاندارمرى ما و شهربانى ما. چه شد که آن‏وقت آن‏طور بود، در مقابل اجنبى آن‏طور زبون بودند و این‏وقت این‏طور است که جوان‏ها در مقابل آمریکا ایستاده‏اند و شعار مى ‏دهند و مى‏ گویند که مرگ بر آمریکا؟». (صحیفه نور، ج 17، ص 108)
7/4- اجازه ندادن طلبکارى به مخالفان شعار مرگ بر آمریکا؛ حضرت امام(ره) از این شعار دفاع کرده و به کسى اجاره نمى ‏دادند تا آن‏را زیر سؤال ببرد. لذا خطاب به مخالفان این شعار مى‏ فرمایند: «انقلاب به هیچ گروهى بدهکارى ندارد و ما هنوز هم چوب اعتمادهاى فراوان خود را به گروه‏ها و لیبرال‏ها مى‏ خوریم، آغوش کشور و انقلاب همیشه براى پذیرفتن همه کسانى که قصد خدمت و آهنگ مراجعت داشته و دارند گشوده است ولى نه به قیمت طلبکارى آنان از همه اصول، که چرا مرگ بر آمریکا گفتید! چرا جنگ کردید! چرا نسبت به منافقین و ضد انقلابیون حکم خدا را جارى مى‏ کنید؟ چرا شعار نه شرقى و نه غربى داده ‏اید؟ چرا لانه جاسوسى را اشغال کرده ‏ایم و صدها چراى دیگر ». (صحیفه نور، ج‏21، ص 96)

8- دلایل استمرار و تداوم شعار مرگ بر آمریکا
8/1- تداوم خوى استکبارى و سیطره ‏جویى آمریکا در جهان؛
8/2- استمرار خصومت و دشمنى آمریکا با جمهورى اسلامى ایران؛
8/3- مردمى ‏بودن و خودجوش ‏بودن شعار مرگ بر آمریکا؛
8/4- تعارض هویت انقلابى و اسلامى نظام جمهورى اسلامى ایران با نماد نظام سلطه؛
8/5- وجود دیوار بلند بى ‏اعتمادى در نزد ملت ایران نسبت به آمریکا؛
8/6- تقویت و تحکیم گفتمان مقاومت و بیدارى اسلامى؛
8/7- اقدامات شرارت‏بار آمریکا نسبت به ملت‏ها و دولت‏هاى مستقل و حمایت از گروه‏هاى تروریستى؛
8/8- عدم تغییر راهبردها و سیاست‏هاى عملى آمریکا در تحت فشار قرار دادن ملت ایران و بلوکه ‏سازى و غارت اموال و دارایى ‏هاى ایران؛
8/9- مبارزه با نماد سلطه؛
8/10- وجود نفرت از جنایت‏هاى آمریکا علیه ایران در حافظه و خاطره تاریخى ملت ایران.

منبع:خبرگزاری تسنیم