متفرقه/شبهه86

ش (یزد): با توجه به گسترش استفاده‌ی مردم از ماهواره، واقعاً حکم استفاده از ماهواره چیست؟

ابتدا باید دقت شود که «کثرت» گرایش مردم یا کثرت ارتکاب به یک فعل از ناحیه‌ی مردم، به هیچ وجه دلیلی بر درستی آن به لحاظ عقل و شرع نمی‌باشد. چه بسا در جوامع بسیاری اکثریت مردم مبتلا به ناهنجاری‌هایی چون: شرابخواری، قمار، زنا، آدم‌کشی، سقط چنین و ... (مثل اروپا و آمریکا) می‌باشند، ولی قبح کار نفی نمی‌شود. لذا چه همه‌ی مردم مرتکب شوند و چه هیچ کس رغبتی نشان ندهد، نفع یا ضرر عقلانی و نیز حلال و حرام خداوند که منطبق با عقل و فطرت آدمی است، تغییر نمی‌یابد. و در نتیجه ملاک «حکم» همان حلال و حرام خداوند و خیر و شر عقلانی است و نه کثرت یا قلت طرفداران یا مخالفان. این یک قاعده‌ی کلی.

اما راجع به «ماهواره» یا هر ابزار و تکنولوژی دیگری و قوانین چگونگی استفاده از آنها نیز باید به چند نکته دقت شود: اول آن که معمولاً در ذات هیچ تکنولوژی یا ابزاری حرمتی قرار ندارد، مگر آن که صرفاً برای حرام ساخته شده باشد و هیچ استفاده‌ی حلالی از آن معمول نباشد (مثل ورق). پس عمده‌ی جنبه‌ی حرمت استفاده از اشیای متفاوت، به چرایی، نحوه و نتیجه‌ی استفاده از آن بر می‌گردد. پس، اصل بر این است که در ذات استفاده از ماهواره نیز هیچ اشکالی نیست، بلکه حرمت به استفاده‌ی سوء و مضر از آن بر می‌گردد. چنان چه امروزه بسیاری با استفاده از دیش و ریسور فقط از شبکه‌های ایرانی استفاده می‌کنند و حرمتی هم ندارد.

اما در خصوص قانون، مسئله لحاظ‌های دیگری هم دارد که از منشاء‌ شرایط و تأثیرات مترتبه نشأت می‌گیرد. به عنوان مثال: ساخت، خرید، فروش و استفاده از اسلحه در شرع مقدس اسلام جایز است و هیچ حرمتی بر آن مترتب نمی‌باشد، اما از آن جهت که در جامعه‌ی امروزی، از یک سو برخورداری از اسلحه برای همگان ضرورتی ندارد و از سوی دیگر می‌تواند امنیت عمومی را (مثل آمریکا) با مخاطره روبرو کند، قانون حکومتی (در نظام اسلامی) اقدام به ساخت یا برخوداری از آنها را ممنوع اعلام می‌کند و مادامی که شرایط تغییر نیافته و ممنوعیت باقی است، ارتکاب به آن حرام است. چنان چه در هر امری (حتی رد شدن از چراغ قرمز راهنمایی) نیز چنین است. پس خلاف قانون در حکومت اسلامی، حرام است.

حرمت استفاده از ماهواره نیز در همین حد است. یعنی در اصل ماهواره حرمتی نیست. اما، این وسیله (در مصرف عمومی و نه تخصصی)، بیش از آن که عامل اطلاع‌رسانی باشد، عامل ترویج فساد و فحشا است و هیچ امکانی برای کنترل شخصی یا حکومتی استفاده از آن وجود ندارد. تمامی حملات تبلیغاتی، سایبری، ضد فرهنگی ... شیوع فساد و فحشا و تغییر فرهنگ نیز از همین طریق است، لذا از سویی عقل ممنوعیت استفاده از آن را حکم می‌کند و از سویی دیگر قانون. و ممنوعیت قانونی [مادامی که برقرار باشد] ممنوعیت شرعی است.

معنای ممنوعیت عقلی این است که حتی اگر قانون منع خود را بردارد ـ و چه بسا نظر به ضرورت‌ها به این کار مبادرت نماید – عقل سالم نحوه‌ی استفاده از آن را تحت کنترل در می‌آورد و برای استفاده‌ی عموم (مثل همه‌ی اعضای خانواده) ممنوعیت‌هایی قایل می‌شود.

در خاتمه لازم به ذکر است که اگر به دنبال حکم می‌گردیم، یعنی یک مسلمان معتقد هستیم، در این گونه امور (احکام) نباید به اجتهاد شخصی عمل نماییم، چرا که در حد اجتهاد نیستیم و باید به مرجع تقلید خود رجوع کنیم. و فعلاً همه مراجع استفاده از شبکه‌های ماهواره‌ای را خلاف شرع و به ضرر فرد و جامعه اعلام کرده‌اند. و جالب است بدانید که حتی کشورهایی چون چین که اصلاً دین هم ندارند، در پی راه‌کارهایی برای ممنوعیت استفاده‌ی کامل از ماهواره هستند، چرا که آثار سوء آن در سقوط فرهنگ‌ها و غرب‌زدگی را که منجر به استثمار و استعمار خواهد شد را با چشم دیده و تجربه می‌کنند. و یا مسئولین فرهنگی و اجتماعی در کشور آلمان، مکرر به خانواده برای ممانعت از دیدن هر برنامه‌ای، به ویژه برنامه‌های آمریکایی و حتی کودکان، هشدار می‌دهند...، پس عقل سالم نیز حکم به مجوز استفاده‌ی آزاد از ماهواره را نمی‌دهد.

x-shobhhe.com