تفسير «علی‌بن‌ابراهيم قمی» منتشر شد
چاپ اول تفسير «علی‌بن‌ابراهيم قمی»، با تحقيق «محمد صالحی انديمشكی»، توسط نشر
ذوی‌القربی، در محرم سال جاری قمری در 2500 نسخه منتشر شده است.
تفسير قمى، اثر شيخ «ابوالحسن على»، فرزند «ابراهيم بن هاشم قمى»، معروف به
«على‌بن‌ابراهيم قمى»، از ائمه حديث و مفسران بزرگ شيعه و طرق اجازات و شيخ مشايخ
علماى اماميه است.
ایـن تـفسير كه معروف به تفسير قمى است، به شيوه روائى است كه مفسر آن، بيشتر
روايات را از طريق پدرش «ابراهيم بـن هـاشم» نقل مى‌كند و نيز وى از مشايخ
ثقة‌السلام «محمد بن يعقوب كلينى» (م 329 هـ.ق) است و كلينى در كتاب «الكافى» خود
بسيار از مفسر روايت مى‌كند، چنان‌كه اين تفسير مورد استناد كتب اربعه نيز بوده است
.
هم‌چـنين وى عصر حضرت امام حسن عسكرى (231 - 260 هـ.ق) را درك نموده است و تا
سال 307 هـ.ق نيز در قيد حيات بوده است. چنان‌كه از رساله مشايخ شيعه منسوب به پدر
«شيخ بهائى» استفاده مى‌شود، مفسر در آغاز تـفسير مختصر خويش، روايات مبسوطى را به
طور مستند از حضرت امام جعفر صادق (ع ) و او از جدش حضرت اميرالمؤمنين (ع ) در بيان
انواع علوم قرآن روايت كرده است.
سپس «سيد مرتضى علم‌الهدی» آن‌ها را استخراج كرد و پس از اين‌كه بر آن خطبه‌اى
اضافه نمود، آن را با عنوان «المحكم و المتشابه» كتابى مستقل ساخت.
ایـن تـفـسـير يكى از كهن‌ترين تفاسير شيعه است كه امروزه در دست داريم و از
مهم‌ترين منابع مـفسران اماميه در طول قرون گذشته تا عصر حاضر است و گنجينه‌اى از
روايات مأثور امام مـحمد باقر (ع ) از طريق «ابى‌الجارود» و روايات امام جعفر صادق
(ع) از طريق مفسر است. اين تفسير يكى از منابع كتب اربعه است و علامه حلى نيز در
«علامة‌الاقوال» خود، مفسر را توثيق و ارزشمندى تفسيرش را تأييد كرده است.
از نسخه‌هاى كهن اين تفسير، نسخه محفوظ در كتابخانه مركزى آستان قدس رضوى به
شماره 7512 ثبت شده است. اين تفسير نخست در سال 1311 ق در تهران چاپ سنگى شد. سپس
در بمبئى و بعد در تبريز به طبع رسيد.
هم‌چنين طبع آن در سال 1387 هـ.ق در نجف اشرف با تصحيح و كوشش «سيدطيب موسوى
جزائرى» در دو مـجلد به قطع وزيرى با مقدمه مختصر مرحوم شيخ «آقابزرگ تهرانى» انجام
شده است كه همان نسخه در قم به طريق افست تجديد طبع شده است.
چهار تفسير ديگر از همين مفسر ياد كرده‌اند، بدين شرح: 1 ــ «اختيارالقرآن و
رواياته» كه ثقة‌الاسلام كلينى، صدوقين، «ابوالعباس نجاشى»، شيخ طوسى، شيخ مفيد و
شيخ آقابزرگ تهرانى از آن ياد كرده و نقل تفسير و روايت كرده‌اند. 2 ــ
«نوادرالقرآن» كه در تفسير علوم قرآنى و كلمات آن به شيوه روائى است. 3 ــ
«فضائل‌القرآن» كه در فضائل قرآن كريم بحث و تفسير كرده است. 4 ــ «الناسخ و
المنسوخ» كه در ذكر آيات ناسخ و منسوخ و به سبك روائى نقل شده است.
منبع: خبرگزاری قرآنی ایران
