احکام و حقوق/شبهه96

چنان چه می‌دانیم، زن و مرد، فقط به واسطه عقد به یک دیگر محرم می‌شوند و همسر یک دیگر می‌گردند، چه این عقد دائم باشد یا موقت. پس تفاوت اصلی این دو نوع عقد در این است که در عقد موقت، پایان زمانِ محرمیت و همسری از پیش تعیین شده است و در عقد دائم، پایانی در نظر گرفته نشده، مگر این که طلاق واقع شود.

الف – از این رو، در عقد موقت، تعیین قطعی و روشن "زمان شروع و پایان"، حتمی و الزامی می‌باشد و طبق فتوای اغلب مراجع، اگر "مدت و وقت" در ازدواج موقت معین نگردد، عقد باطل است. و باید بسیار به این مسائل حساس بود، زیرا یا عقل باطل می‌شود و یا در برخی از موارد (شرایط) اگر در عقد موقت، زمان پایان تعیین نگردد، عقد منقلب به دائم می‌شود.

ب – احکام مهریه نیز در ازدواج موقت بسیار محکم یا به تعبیری شدید است، یعنی حتماً و قطعاً باید مقدار مهریه تعیین و قید شود و مرد به محض قبول عقد، نسبت به مهریه مدیون می‌باشد و باید بپردازد. به فتوای برخی از مراجع، در صورتی که طی عقد موقت، نزدیکی صورت نگرفته باشد، پرداخت نصف مهریه بر عهده‌ی مرد می‌باشد و برخی دیگر حتی در چنین شرایطی، پرداخت تمام مهریه را بر عهده مرد می‌دانند.

پس، حتی اگر مرد نصف یا مدت بیشتر از نصف زمان توافق شده را ببخشد و نزدیکی انجام شده باشد نیز هیچ تقسیطی بر مهریه زن وارد نمی‌گردد و مرد باید تمام آن را بپردازد.

پس شوهر نمی‌تواند به هیچ شکل و بهانه‌ای، از پرداخت مهریه امتناع ورزد و اگر عمداً [حتی بخشی از آن را] نپردازد، درست مانند کسی است که اموال دیگری را به حرام غصب کرده است. مگر آن که زن، تمام یا بخشی از مهریه‌ی خود را ببخشد.

ج – ازدواج موقت، طلاق ندارد، چرا که به محض پایان مدت تعیین شده بین دو طرف، جدایی حاصل می‌گردد. اما اگر قبل از پایان مدت، آن زن و مرد قصد جدایی داشته باشند، مرد حتماً باید مدت باقیمانده را بر زن ببخشد و البته تنها نیت یا رضایت قلبی کافی نیست، بلکه باید به زبان جاری سازد. یعنی بگوید: بقیه مدت باقیمانده را بر تو بخشیدم.

هم چنین اگر زن و مرد در طول این ازدواج موقت بخواهند به صورت دائم با یک دیگر ازدواج کنند یا مدت عقد موقت خود را تمدید نمایند، لازم است حتماً بخشش مدت باقیمانده در نیت و بیان آن انجام پذیرد. یعنی مرد باید ابتدا مدت باقیمانده از این عقد موقت را بر زن ببخشد، و بعد او را به ازدواج دائم یا موقت خود برای مدت زمانی طولانی‌تر درآورد.

د – بدیهی است، زنی که همسر دارد، یعنی به صورت دائم یا موقت در عقد مردی می‌باشد، نمی‌تواند به عقد دائم یا موقت مرد دیگری درآید – هم چنین است اگر زنی در عده وفات، طلاق یا در عده‌ی پایان ازدواج موقت با مردی باشد، او نیز در طول مدت عده نمی‌تواند با دیگری ازدواج دائم یا موقت نماید.

x-shobhe