امام خمینی احیاگر فرهنگ عاشورا

نویسنده:حمید انصاری

مكتب انقلاب اسلامی و منطق امام خمینی، مكتب و منطق عاشورای حسینی است و كسانی كه در صحت و اصالت و پیروزمندی این منطق تردید دارند و علیرغم آنهمه آیات و نشانه های آشكار، بن بست شكنی و اعجاز این منطق را نمی فهمند و پیروزی های انقلاب اسلامی را به عواملی موهوم می سپارند.

قیام عاشورا و پیامدهای آن، موثرترین و ماندگارترین رخدادی است كه منشا تحولاتی بنیادین در تاریخ اسلام گردیده است. آثار و نتایج این قیام منحصر به زمان وقوع حادثه و سالهای نزدیك به آن نیست. ریخته شدن خون پاك سبط پیامبر اكرم(ص) حضرت ابا عبداللّه الحسین(ع) و اصحاب باوفایش در روز دهم محرم سال 61 هجری در یكی از بی نظیرترین صحنه های دردناك تاریخ بشریت، چنان جریانی نیرومند در مسیر تحولات تاریخ جهان اسلام پدید آورد كه آثار عمیق، گسترده و ماندگار و تحوّل‌زای آن از "روز واقعه" تاكنون ـ كه بیش از 13 قرن می گذرد ـ همچنان پابرجاست و نه تنها گذر زمان بر ابعاد و پیامدهای آن سایه فراموشی نیافكنده، بلكه تاثیر واقعه عاشورا بر حیات بخشی مهم و تعیین كننده از امّت اسلام دامنه ای بسیار گسترده تر از گذشته نیز یافته است.

سالار شهیدان در شرایطی قیام خونین خویش علیه دستگاه ستمگرانه یزید را ـ كه بر مسند خلافت اسلامی تكیه زده بود ـ برپا كرد كه مدعیان خلافت و جانشینی پیامبر اكرم، در خاندان بنی امیه سیر شتابان بازگشت به عصر جاهلیت و اشرافیت و هدم ارزشهای اسلامی را تا حد تكذیب اساس وحی و رسالت توسعه داده بودند و تحریف و دگرگونی در مبانی ارزشی اسلام، دین خدا را در معرض زوال قرار داده بود. نخستین و مهمترین دست آورد قیام امام حسین ـ علیه السلام ـ جداسازی حق از باطل و ترسیم دوبارؤ سیمای اسلام ناب و افشای ماهیت مدعیان خلافت بود. بدین ترتیب خون سالار شهیدان، اسلام راستین را بیمه كرد و نهضت عاشورا فارق حق و باطل و مرز تشخیص حقیقت اسلام از چهرؤ تحریف شدؤ آن گردید. موجی از قیامها و شورشهای پیروان آل رسول(ص) با شعار "یالثارات الحسین" علیه بدعتها و بیداد بنی امیه برپا شد. قیام توّابین در كوفه و قیام اهل مدینه و انقلاب مختار و قیام ابن مغیره بر ضد حَجّاج و قیام ابن اشعث و زید بن علی و فرزندانش عرصه را بر خاندان بنی امیه تنگتر كرد و سرانجام، شورش عباسیان با حمایت ابومسلم خراسانی كه در آغاز با شعار خونخواهی خون حسین(ع) برپا شده بود، بساط خلافت امویان را درهم پیچید. پس از آن، قیامها و شورشهای پیاپی آل حسن(ع) و شهید فخّ و دیگر انقلابیون بر ضد خلفای ستمگر عباسی نیز از نهضت عاشورا نشات می گرفت. در تمام این مدت، بستر دینی و فرهنگی ایستادگی انقلابیون مسلمان علیه بیدادگریهای خلفای جور از راهبری ائمه معصومین(ع) سیراب می گردید. همان پیشوایانی كه زنده نگهداشتن یاد و خاطره عاشورا و احیأ فرهنگ عاشورا همواره درصدر برنامه های آن بزرگواران قرار داشته است.

بطور كلی و در یك ارزیابی منصفانه تاریخی باید گفت: حفظ اسلام انقلابی و راستین و حفظ ارزشهای دینی و استمرار نهضتهای اصلاح طلبانه در تاریخ اسلام، و همچنین حیات ملت انقلابی شیعه مرهون قیام عاشوراست. پس از واقعه عاشورا، خلفا و حكومتهای ستمگر در بلاد اسلامی، هراسان از تاثیر گسترده شعارها و اهداف و پیامدهای نهضت عاشورا، با بكار گرفتن دین فروشان دنیا طلب به تحریف ابعاد این واقعه تاریخساز پرداختند. و از زمانی كه استعمار نوین موفق به تجزیه بلاد اسلامی گردید و بر حكومتها و سرنوشت ممالك مسلمین استیلا یافت، دامنه تحریفها و بدعتها و جایگزینی خرافه ها به جای روح ظلم ستیز و قیام‏خیز واقعه عاشورا نیز وسعت بیشتری یافت و نتیجه آن شد كه روح عاشورا و مكتب و پیام عاشورا در زندگی مسلمانان به كمرنگی گرایید و جای خویش را به حفظ نمادهایی ظاهری و تشریفاتی و بی روح، و سوءاستفاده از این مناسبت حماسی داد. با دست اندازی دشمنان و تحریفهای دین فروشانِ راحت طلب، نگاه به عاشورا از یك مكتب ارزشی و معنوی و انقلابی به یك واقعه سوزناك شخصی اتفاق افتاده در قرن اول هجرت، فاقد هر نوع پیام و منطق و دست آوردی تنزّل كرد و این حادثه به گونه ای ترسیم شد كه تنها باید بر مصائب آن اشك ریخت و در تعزیت آن فقط به نوحه سرایی پرداخت آنهم نوحه هایی غالباً موهن كه نمونه هایی از آن در زمان رضاخان و پسرش در ایران ترویج می شد.
در چنین شرایطی بود كه فرزند راستین عاشورا، حضرت امام خمینی ـ سلام اللّه علیه ـ با سخنرانی توفندؤ خود در عصر عاشورای سال 42 هجری نهضت عاشورایی خویش یعنی قیام 15 خرداد را برپا كرد. بدون تردید، نهضت امام خمینی و انقلاب اسلامی نه تنها شدیداً متاثر از فرهنگ عاشورا و قیام سالار شهیدان است، بلكه این نهضت در اساس و اركان و اجزأ خویش مولود قیام عاشورا و پیامد آن است. پیوند مذكور بین قیام امام خمینی و مكتب عاشورا آنچنان در عمل و رفتار و منطق رهبر كبیر انقلاب و عملكردها و شعارها و آرمانهای انقلاب اسلامی آشكار است كه نیاز به استدلال ندارد. حتی نقطه های عطف تاریخ انقلاب اسلامی در پیوند با محرم و عاشورا و در این مناسبتها پدید آمده اند.

آغاز قیام امام خمینی در عصر عاشورای 42 بود و نقطه اوج قیام در سال 57 نیز در محرم جلوه می كند. پیام حماسی امام به مناسبت محرم آن سال شعار "پیروزی خون بر شمشیر" را به عنوان منطق انقلاب اسلامی در مواجهه با دنیای كنونی ندا داد. راهپیمایی میلیونها تن در تهران و سراسر ایران در روزهای تاسوعا و عاشورای حسینی در سال 57 كمر رژیم شاه و آمریكا را در حمایت از شاه شكست و از آن پس هر سال، محرم و عاشورا عرصؤ بسیج نیروهای مومن به انقلاب اسلامی و افزایش روح سلحشوری در مدافعان انقلاب گردید و در طول دوران 8 سال دفاع حسین گونه ملت ایران نیز محرم و عاشورا و نام مقدس سالار شهیدان و اصحابش نه تنها به عنوان رمز عملیات و اسامی لشگرها و گردانها و عملیات موفق سپاه اسلام، بلكه به عنوان مهمترین الگو و انگیزه عموم رزمندگان، تاثیر معجزه آسای خویش را برجای نهاد. اگر در تحلیل مسائل جنگ تحمیلی، فرهنگ شهادت طلبی و ایثار در راه خدا را كه اولین درس مكتب عاشوراست، و شعار پیروزی خون بر شمشیر را كه زبان و منطق عاشوراست، و عشق به حسین(ع) و كربلای حسینی را از 8 سال مقاومت شگفت ملت ایران دربرابر تجاوزگران نادیده بگیریم هیچ مطلب و سخن قابل عرضه دیگری باقی نمی ماند. و این تنها در دوران دفاع مقدس نیست كه معجزه نام مقدس حسین(ع) و تاثیر قیام عاشورا و پیامهای آن رخ می نماید بلكه پیروزی انقلاب اسلامی بر رژیم مسلح شاه با وجود حمایتهایی كه قدرتمندترین دولتهای جهان از وی می كردند، مستقیماً از نفوذ عمیقِ منطق و پیام عاشورا در متن انقلاب اسلامی و نزد مدافعان آن نشات گرفته است. و البته بر آگاهان به تاریخ اسلام و بخصوص در عصر حاضر پوشیده نیست كه رویكرد بی سابقه ملت ایران به روح فرهنگ عاشورا و مفاهیم قیام خیز آن همچون: آزادیخواهی، شهادت طلبی، مبارزه و قیام و استقامت در راه خدا و از جان گذشتگی و ایثار در مسیر هدفهای الهی، مدیون عمل و اندیشه و بیدارگری امام خمینی است. و همچنانكه روح عاشورا و پیام عاشورا و درسهای عاشورا حقی و سهمی بزرگ و بی بدیل در پیدایش و پیروزی انقلاب اسلامی دارند، امام خمینی را نیز در احیأ فرهنگ عاشورا و زدودن زنگارهای خرافه و بدعت و پیرایه از آن، سهمی و حقی است بس بزرگ. و بر پیروان آن امام همام است كه در تجلیل و بزرگذاشت قیام تاریخساز ابا عبداللّه الحسین(ع)، در بستر تعالیم عاشورایی امام خمینی حركت كنند و بی توجه به دغدغه آفرینی ها و تردیدافكنیهای روشنفكر نمایانی كه توان درك اعجاز اثر خون و قیام و پیام حسین(ع) را در حفظ اسلام ناب ندارند، بی توجه به این وسوسه ها به راه نورانی و صراط مستقیمی كه امام خمینی از قیام عاشورا نمایانده است و در كلام و پیام آن عزیز جلوه گر است، ادامه دهند.

و البته چنانكه اشاره كردیم، مكتب انقلاب اسلامی و منطق امام خمینی، مكتب و منطق عاشورای حسینی است و كسانی كه در صحت و اصالت و پیروزمندی این منطق تردید دارند و علیرغم آنهمه آیات و نشانه های آشكار، بن بست شكنی و اعجاز این منطق را نمی فهمند و پیروزیهای انقلاب اسلامی را به عواملی موهوم می سپارند و در مواجهه دین با دشمنانِ مقتدر آن، مقهور قدرت و سلطه آنان گردیده و از تساهل و مدارا و دست كشیدن از آرمانها و ارزشها، و از لزوم همگرایی اجتناب ناپذیر با جریان ضد ارزشی حاكم بر جهان، و كوتاه آمدن در قضیه آرمانی فلسطین و حكم ارتداد سلمان رشدی و كنار نهادن اندیشه مبارزه با آمریكا سخن می رانند و قلم می زنند، اینان را در جمع پیروان امام خمینی و رهبر بزرگواری كه به شایستگی راه او را فریاد می كند، جایگاهی نیست.

رمز بقای انقلاب اسلامی، ایستادگی بر ارزشها و آرمانهایی است كه در منطق عاشورا به شفافترین و زلالترین وجه ممكن متجلی گردیده است. لزوم پایبندی به این منطق و ایمان به شعارهای این مكتب منحصر به عرصه اندیشه و اعتقاد نیست بلكه باید منطق انقلاب امام را كه جز منطق عاشورا نبود، و شعارها و آرمانهای امام را كه جز شعارها و آرمانهای عاشورا نبوده است، در متن عمل و جریان حركت انقلاب، از مدیریت سیاستگذاری و برنامه ریزی اجرایی و امور توسعه گرفته تا قانونگذاری و قضأ و عرصؤ دیپلماسی كشور و فرهنگ جامعه به عنوان معیارهای انتخاب مدیریتها و به عنوان اصول راهنمای برنامه ریزیها و عملكردها در اولویت نخست قرار داد.

كسی كه عاشورایی نیندیشد و به درسها و پیامها و شعارهای عاشورا به دیده تردید بنگرد، نمی تواند خدمتگزاری صادق برای انقلاب عاشورایی امام خمینی باشد. این اندیشه عاشورایی بود كه انقلاب اسلامی را در سهمگینترین طوفانهای براندازی و توطئه و تجاوز و تهاجم به پیروزی رسانید و حفظ كرد. و این عشق مقدس مردم ما به راه سالار شهیدان و اعتقاد عمیق آنان به پیروزی خون بر شمشیر و عشق و جذبه شهادت طلبی بود كه كار نشدنی را ممكن ساخت و زلزله ای در اركان به ظاهر پولادین نظام سلطه گر جهانی افكند. و بارقه هایی از همین عشق و اعتقاد است كه در لبنان و فلسطین عرصه را بر مستكبرین تنگ ساخته است.

عزت و شرف و استقلال و افتخاراتی كه به دست آورده ایم نتیجه بازیابی فرهنگ عاشورا و دمیدن روح شهادت و عطر تعالیم عاشورا در جامعه اسلامی است كه با تدبیر و مجاهده عبد صالح خدا حضرت روح اللّه پدید آمده است. بیایید همچون گذشته پاسداران صدیق ارزشهای انقلاب خونین عاشورا باقی بمانیم ـ انشأاللّه.

منبع:نشریه حضور ، شماره 15
 

 

Logo
https://old.aviny.com/news/83/11/25/07.aspx?&mode=print