آیت الله شیخ مرتضی طالقانی

 

شیخ مرتضی پس از آن بارقه الهی، بی درنگ بازگشت و احشام و اغنام را به صاحبانش بازگردانید و راهی مکتب شیخ محرم، روحانی محترم ده شد.

قرآن و کتابت و برخی کتب ادبیات را نزد وی تلمیذ نمود و هر آنچه توانست از شیخ بهره گرفت و آن گاه که عطش خویش را به معارف رو به فزونی یافت، عزم بر مهاجرت کرد.

پدر و مادر و اقوام و عشیره را وداع گفت و  برای طی مدارج عالیه به سال 1295 قمری، در عنفوان شباب راهی حوزه علمیه تهران گردید.

حوزه علمیه تهران در آن زمان باوجود اساتید برجسته حکمت و عرفان در اوج ترقی بود.

شیخ مرتضی از محضر سه تن از بزرگان آن حوزه مبارک  به مدت هفت سال در علوم نقلیه و مقداری از سطوح عالیه و در علوم عقلیه و حکمت بهره جست؛ اساتیدی چون مرحوم میرزا مسیح طالقانی، حکیم متبحر میرزا ابوالحسن جلوه و حکیم نامی آقا شیخ محمد رضا قمشه ای- ره

 

پس از آن که در حوزه علمیه تهران از خرمن دانش و معرفت این بزرگان خوشه ها برچید، برای یافتن بهره هر چه بیشتر، در سال 1302 قمری عازم حوزه علمیه اصفهان گردید.

 

مرحوم شیخ مرتضی در آن حوزه مبارکه از سال 1302 تا سال 1317 قمری اقامت گزید و از اساتید بنام آن جا، همچون سید محمدباقر درچه ای اصفهانی (متوفای 1342 قمری)، میرزا ابوالمعالی کلباسی (متوفای 1315 قمری)، شیخ عبدالحسین محلاتی (متوفای 1318 قمری)، میرزا محمد هاشم چهارسوقی (متوفای 1318 قمری)، میرزا بدیع (متوفای 1328 قمری) آقا نجفی اصفهانی (متوفای 1332 قمری)، میرزا جهانگیر خان قشقایی (متوفای 1328 قمری)، آخوند ملا محمد کاشی (متوفای 1333 قمری)، استفاده برد.

 

در مدت حضور پانزده ساله درحوزه اصفهان افزون بر استفاده در علوم نقلی و عقلی، از مرحوم عارف حکیم، میرزا جهانگیر خان قشقایی و آخوند ملا محمد کاشی از نظر معنوی و سلوک الی الله نیز بهره ها جست و تحت تربیت این استادان عظیم الشأن و رفیع المنزله قرار گرفت.

 

مرحوم شیخ مرتضی به سال 1317 قمری پس از گذراندن دوره ای پانزده ساله و بهره گرفتن از اساتید معظم حوزه علمیه اصفهان راهی حوزه مقدسه نجف اشرف گردید.

این دوره را باید اوج شکوفایی علمی مرحوم شیخ دانست.

 

مرحوم شیخ مرتضی به ماجرای مشروطیت نظری خوش نداشت به گونه ای که پس از اشتغال آخوند خراسانی رحمه الله به نهضت مشروطیت از ایشان کناره گرفت و حتی مدرسه حاجی را، که محل اجتماعات و تظاهرات مشروطه طلبان بود، ترک گفت و در سال 1327 قمری به مدرسه سید رفت که بتازگی توسط فقیه نامدار، مرحوم ایت الله العظمی سید محمد کاظم طباطبایی یزدی قدس سره تأسیس شده بود و از نخستین کسانی بود که در مدرسه سید سکنا گزید.

برخی از بزرگان، که آن روزگار را درک کرده اند، احتمال داده اند که علت مخالفت مرحوم سید صاحب عروة الوثقی نیز با مشروطیت، آگاهی یافتن از عاقبت آن توسط شیخ مرتضی بوده است.