آزادي معنوي
:
مجموعه اي است مشتمل بر 15
سخنراني که در زمانها و مکانهاي
مختلف ايراد شده اند و وجه مشترک
همه آنها اين است که موضوع آنها
مسائل معنوي و مربوط به خود سازي
و تزکيه نفس است ، اگر چه در خلال
سخنراني ها گاه به مسائل اجتماعي
نيز اشاره شده است . مطالعه اين
کتاب گذشته از اينکه خواننده را
با بعد معنوي شخصيت استاد شهيد
مطهري آشنا مي سازد ، وي را گام
به گام به سوي خود سازي و تقوا
حرکت مي دهد و در واقع يک سلوک
معنوي است . برخي موضوعهاي طرح
شده در اين کتاب عبارتند از :
آزادي معنوي ، عبادت و دعا ، هجرت
و جهاد ، بزرگي و بزرگواري روح ،
مکتب انسانيت . |
آشنايي با قرآن (1و2و3و...)
:
سلسله مباحث تفسيري استاد شهيد در
سالهاي قبل از پيروزي انقلاب
اسلامي است که عمدتا در بين
سالهاي 1350 تا 1357 شمسي انجام
شده است . جلد اول اين مجموعه
مقدمه و پيش درآمدي بر اين سلسله
مباحث محسوب مي شود که در آن به
مسائلي همچون زبان قرآن ،
مخاطبهاي قرآن ، عقل از ديدگاه
قرآن و ... پرداخته شده است . در
مجلدات بعدي تفسير آياتي از برخي
سوره قرآن از جمله حمد ، بقره ،
انفال ، توبه ، نور و تقريبا جزء
سي ام قرآن انجام شده است. ويژگي
ممتاز اين مباحث ، توجه به مسايل
و موضوعات فکري و اجتماعي روز در
حين تفسير ايات قرآني است که موجب
تازگي و زنده بودن اين مباحث
گرديده است . ويژ گي ديگر بيان
روشن و روان آن است .
|
احياي تفکر اسلامي
:
اين کتاب مشتمل بر 5 سخنراني تحت
همني عنوان است که در سال 1349
شمسي درحسينيه ارشاد ايراد شده
است . سخنراني اول در تاريخ
1349/2/7 به مناسبت يادبود مصلح
بزرگ اسلامي ، اقبال لاهوري ،
درباره « اقبال و احياي فکر ديني
» برگزار شده و در سخنراني هاي
بعدي درباره اين موضوعات سخن رفته
است : تفکر ديروز و امروز مسلمين
درباره ميزان تاثير عمل در سعادت
انسان ، تفکر زنده و تفکر مرده ،
تفکر اسلامي زهد و ترک دنيا ،
فلسفه زهد در تفکر اسلامي.
|
اخلاق جنسي در اسلام و جهان غرب :
اين کتاب مشتمل بر سلسله مقالاتي
است که در حدود سال 1353 به طور
مسلسل در مجله « مکتب اسلام » درج
مي گرديد . اين اثر استاد نيز
همچون ديگر آثار آن شهيد بزرگوار
از غناي محتوا و سلاست بيان
برخوردار مي باشد. برخي از
مهمترين موضوعات طرح شده در اين
کتاب عبارتند از : اخلاق جنسي و
عقايد متفکرين جديد ، ارزيابي
اصول سيستم نوين جنسي ، سببهاي
طغيان و سرکشي قواي نفساني ،
دموکراسي در اخلاق ، رشد از نظر
غريزه جنسي .
|
اسلام و نيازهاي زمان (1و2) :
جلد اول اين کتاب مشتمل بر 26
سخنراني است که در زمستان 1345
شمسي و در شبهاي ماه مبارک رمضان
در مسجد ( تهران ) و در يک جمع
عمومي ايراد شده و به همين جهت
بياني ساده و روان دارد . جلد دوم
مشتمل بر مباحثي است که در سال
1351 شمسي در انجمن اسلامي پزشکان
ايراد شده است . مجموعا در اين دو
جلد ، موضوع چگونگي انطباق قوانين
اسلامي با شرايط مختلف زماني از
راه مکانيسمهايي که در خود اسلام
پيش بيني شده مورد بحث و بررسي
قرار گرفته است . مهمترين عنواين
ارائه شده در اين کتاب عبارتند از
: علت تغيير مقتضيات زمانها ،
اخباريگري ، اجتهاد و تفقه در دين
، قاعده ملازمه ، مساله نسخ و
خاتميت ، مقام عقل در استباط
احکام اسلامي ، جامعه و تاريخ از
نظر قرآن .
|
اصول فلسفه و روش رئاليسم (1 – 5)
:
اين کتاب يک مجموعه 5 جلدي به قلم
علامه سيد محمد حسين طباطبايي (
ره ) است که استاد شهيد در شرح و
تبيين مطالب متن ، مقدمه و
پاورقيهايي جامع بر آن نگاشته اند
. در اين مجلدات مجموعا 14 مقاله
فلسفي مرود بحص قرار گرفته است که
برخي از آنها عبارتند از :
رئاليسم و ايده آليسم ، علم و
ادراک ، ارزش معلومات ، پيدايش
کثرت در ادراکات اعتباري ، مسائل
وجود ، الهيات بالمعني الاخص .
اين کتاب نقش اساسي در مبارزه
افکار مادي داشته است ، گرچه در
اصل يک دوره فلسفه اسلامي به شمار
مي رود . |
امامت و رهبري :
شامل 6 سخنراني در باره امامت در
انجمن اسلامي پرشکان . عناوين
سخنراني ها به ترتيب : معني و
مراتب امامت ، امامت و بيان دين
بعد از پيغمبر (ص) ، بررسي کلامي
مسئله امات ، آيه اليوم يئس و
مساله امامت ، امامت در قرآن ،
امامت از ديدگاه ائمه اطهار عليهم
الاسلام . |
امدادهاي غيبي در زندگي بشر :
عناوين : خورشيد دين هرگز غروب
نمي کند ، امدادهاي غيبي در زندگي
بشر ، مديريت و رهبري اسلام ، رشد
اسلامي . |
انسان کامل :
استاد شهيد در اين سلسله سخراني
ها براي آنکه آشکار سازند که
اسلام يک دين جامع است و انسان
اسلام ، اسناني است چند بعدي که
همه دستورات اين مکتب الهي را
بطور هماهنگ به مرود اجرا مي
گذارد ، و براي آنکه جوانان
مسلمان را از نگرش يک بعدي به
اسلام مصون بدارند اين بحث را طرح
کردند ، که البته نظر ساير مکاتب
درباره « انسان کامل » نيز از
جمله مکتب سوسياليسم ، مکتب
اگزيستانسياليسم ، مکتب عرفان ،
مکتب عقل و ... مورد نقد و بررسي
قرار گرفته است . |
انسان و سرنوشت :
اين کتاب مقدمه اي دارد تحت عنوان
« علل انحطاط مسلمين » و در اين
مقدمه بحث درباره برخي موضوعات
لازم شمرده شده از جمله اعتقاد به
سرنوشت و قضا و قدر ، و اين رساله
به اين موضوع اختصاص يافته است .
منظور از طرح اين مساله در اين
کتاب اولا تحقيق در اين جهت است
که آيا اعتقاد به سرنوشت ، آنطور
که قواعد برهاني فلسفي ايجاب
ميکند ، از نوع عقايد و افکاري
است که معتقدين خود را به سستي و
تنبلي مي کشاند و مردمي که به اين
عقيده مي گرايند خواه ناخواه به
انحطاط کشيده خواهند شد ، يا اين
عقيده اگر دست تعليم داده شود
چنين تاثير سوئي ندارد ؟ ثانيا
اينکه اسلام اين مساله را چگونه و
به چه طرزي تعليم داده است و
تعليم اسلامي در اين زمينه چه
تاثيري در روحيه پيروان اسلام
داشته است و مي تواند داشته باشد
؟ و چون منظور اين جهت بوده ، از
تعرض به فروع و شاخه هايي که با
منظور نامبرده ارتباط ندارد
خودداري شده است . |
بيست گفتار :
عنوان برخي از اين گفتارها :
عدالت از نظر علي عليه اسلام ،
اصل عدل دز اسلام ، مباني اوليه
حقوق از نظر اسلام ، فوايد و اثار
ايمان ، نظر اسلام درباره علم ،
پرسشهاي ديني ، عقل و دل ، قران و
مسئله تفکر . |
پاسخ هاي استاد به نقدهايي بر
کتاب مساله حجاب :
مطالعه اين کتاب علاوه بر اينکه
تا حدي روش فقهي استاد را آشکار
مي سازد ، نشان مي دهد که چگونه
استاد شهيد از يک سو با تز
استعماري « اسلام منهاي روحانيت »
مبارزه مي کند تا آنجا که جان خود
را در اين راه فدا مي نمايد و از
سوي ديگر با جمود و تحجر در مي
آويزد . |
پانزده گفتار :
مطالب اين کتاب بسيار متنوع و
جالب توجه و مرود نياز امروز ماست
و همچون ساير آثار استاد از اتقان
و استقامت راي برخوردار است .
برخي از اهم موضوعات طرح شده در
اين کتاب عبارتند از : مسئله نفاق
، روايط بين الملل اسلامي ، لزوم
تعظيم شعائر اسلامي ، نهضت ازادي
بخش اسلام ، اسلام و نيازهاي جهان
امروز . |
پيرامون انقلاب اسلامي :
مستمل بر سخنراني ها و نيز مصاحبه
هاي تلويزيوني استاد است . در اين
مجموعه موضوعاتي همچون : ازادي
تفکر و عقيده ، ماهيت و عوامل
انقلاب اسلامي ، نسبت جمهوري
اسلامي با دموکراسي ، معنويت در
انقلاب اسلامي ، روحانيت و انقلاب
اسلامي مورد بحث قرار مي گيرد . |
پيرامون جمهوري اسلامي :
شامل 6 بخش مي باشد . بخش اول
مصاحبه اي تلويزويوني مي باشد که
دو هفته قبل از شهادت استاد با
ايشان انجام شده است. بخش دوم
مقاله اي پيرامون « وظايف حوزه
هاي علميه » است . بخش سوم مقاله
اي تحت عنوان « نقش بانوان در
تاريخ معصر ايران » و « نقش زن در
جمهوري اسلامي » است . بخش چهارم
: « اهداف روحانيت در مبارزات » .
بخش پنجم : « آزادي عقيده » . بخش
ششم : « اسلام و انقلاب » و مسائل
حکومت مي باشد . |
تعليم و تريبت در اسلام :
برخي از اهم موضوعات بخش اول :
پرورش عقل ، تربيت عقلاني انسان ،
مسئله عادت ، فعل اخلاقي ، کرامت
نفس در قرآن و حديث ، ريشه
الهامات اخلاقي .
بخش دوم : پرورش جسم و پرورش
استعداد عقلاني ، تاريخچه تعقل از
نظر مسلمين ، عوامل تربيت .
|
توحيد :
بخش اول : مسئله توحيد به طور کلي
مطرح شده و اينکه ايا اصولا راهي
براي اثبات وجود خدا دارد يا خير
. فصول بعدي کتاب به تبيين راههاي
اثبات وجود خدا يعني راه فطرت ،
راههاي علمي و شبه فلسفي ( برهان
نظم ، راه هدايت موجودات ، راه
خلقت ) ، راههاي عقلاني فلسفي (
برهان محرک اول، برهان سينوي ،
برهان وجودي )
در فصل « پاسخ به شبهات » دو شبهه
مهم ، يکي سازگاري اصل تکامل با
توحيد و ديگري مسئله شرور ، بديها
و بي نظمي ها در کار عالم مرود
بررسي قرار گرفته اند . در ارتباط
با اصل توحيد و تکامل ، نظريات
مختلف از جمله نظريه « تکامل
انواع » داروين به تفصيل مورد بحث
واقع شده اند . در خصوص توحيد و
مساله شرور نيز ضمن ماهيت شرور و
انواع آنها ، فلسفه شرور در نظام
کلي عالم تبيين گريديده و شبهه
موجود در اين زمينه دفع شده است .
|
جاذبه و دافعه علي عليه السلام :
در مقدمه کلياتي در باره جذب و
دفع به طور عموم و جاذبه و دافعه
انسانها به طور خصوص بحث شده است
. در بخش اول ، جاذبه علي (ع) ،
که همواره دلهايي را به سوي خود
کشيده و مي کشد، و فلسفه آن و
فايده و اثر آن ، مرود بحث قرار
گرفته است . در بخش دوم دافعه
نيرومند آن حضرت که چگونه عناصري
را به سختي طرد مي کرد و دور مي
انداخت ، توضيح و تشريح شده است و
ثابت گرديده که علي (ع) دو نيرويي
بوده است و هرکس بخواهد در کتب او
پرورش يابد بايد دو نيرويي باشد .
|
جهاد :
بحث کلي کتاب پيرامون مفاد و
مضمون آيه 29 از سوره توبه مي
باشد که به لزوم نبرد مسلمانان با
بعضي از اهل کتاب که خصوصيات آنها
در ايه مبارکه آمده است تصريح
دارد . از جمله مطالب مورد بحث :
مطلق يا مقيد بودن چنگ با اهل
کتاب ، فلسفه و هدف جهاد ، تفاوت
ميان مشرک و غير مشرک ، پيمان با
کفار ، جنگ دفاعي ، حقوق انسانيت
، جنگ براي رفع مانع از ايمان و
توحيد ، مقياس حقوق شخصي و حقوق
عمومي ، آزادي فکر يا آزادي عقيده
، جزيه . |
حج :
يادداشتهاي استاد درباره حج و
مسائل مرتبط با آن مي باشد . در
اين کتاب نقش حج در وحدت و تفاهم
مسلمانان ، فايده و لزوم درس
اخلاق براي مسافران حج ، کعبه و
نقش اجتماعي آن ، احرام و فلسفه
آن ، اسرار حج و مطالب خواندني و
جالب ديگر مورد بحث قرار گرفته
است . |
حماسه حسيني (1و2) :
جلد اول شامل سخنراني ها و جلد
دوم مشتمل بر نوشته ها و
يادداشتهاي استاد شهيد درباره
حادثه کربلاست . عناوين سخنراني
هاي جلد اول : حماسه حسيني ،
تحريفات در واقعه تاريخي کربلا ،
ماهيت قيام حسيني ، تحليل واقعه
عاشورا ، شعارهاي عاشورا ، عنصر
امر به معروف و نهي از منکر در
نهضت حسيني ، عنصر تبليغ در نهضت
حسيني . |
خاتميت :
عناوين مورد بحث : خاتميت در قرآن
و حديث ، علم عقل و جانشين نبوت
تبليغي ، فلسفه ختم نبوت تشريعي ،
تعليمات اسلام و هدفهاي پايان
ناپذير ، جبر تاريخ و جاويد ماندن
اسلام ، نقش علما در دين خاتم ،
صفات علماي جانشين انبياء غير
مشرع ، ارکان خاتميت ، استعداد
پايان ناپذير قرآن و سنت ، قابليت
پايان ناپذير منابع اسلامي .
|
خدمات متقابل اسلام و ايران :
داراي سه بخش مي باشد . در بخش
اول به اين پرسش پاسخ داده شده
است که ايا هيچ گونه تضاد و
تناقضي ميان احساسات مذهبي و
احساسات ملي ما ايرانيان وجود
ندارد يا اينکه اساسا داراي دو
نوع احساس متضاد ( مذهبي و ملي )
مي باشيم ؟
بخش دوم متکفل پاسخ به پرسش ديگري
است و آن اينکه دين اسلام آنگاه
که در 14 قرن پيش به ايران وارد
شد ، چه تحولات و دگرگوني هايي در
ميهن ما به وجود آورد و آيا اصولا
ورود اسلام به ايران براي اين
کشور موهبت بود يا فاجعه ؟ فصل «
کارنامه اسلام در ايران » در واقع
ماحصل و نتيجه نهايي مباحث طرح
شده در اين بخش است . در اين فصل
رهاوردهاي ارزشمند اسلام براي
ايران بيان شده است .
در بخش سوم به پرسش ديگري پاسخ
داده شده است و ان اينکه ايرانيان
چه نقشي در راه نشر و بسط تعاليم
دين اسلام داشته اند و انگيزه
ايراني در اين خدمات چه بوده است
؟
با مطالعه کتاب خدمات متقابل
اسلام و ايران ، خواننده به اين
نتيجه روشن دست خواهد يافت که «
مسائل مشترک اسلام و ايران هم
براي اسلام افتخار آميز است هم
براي ايران ، براي اسلام به عنوان
يک دين که به حکم محتواي غني خود
ملتي باهوش و متمدن و صاحب فرهنگ
را شيفته خويش ساخته است ، و براي
ايران به عنوان يک ملت که به حکم
روح حققت خواه و بي تعصب و فرهنگ
دوست خود بيش از هر ملت ديگر در
برابر حقيقت خضوع کرده و در راهش
فداکاري نموده است .»
|
نبرد حق و باطل :
دو بخش است . بخش اول با عنوان :
نبرد حق و باطل ، که يکي از
موضوعات مورد بحث « فلسفه تاريخ »
مي باشد . بخش دوم : « تکامل
اجتماعي انسان در تاريخ » . |
حکمت ها و اندرزها :
بيشتر مطالب آن پيرامون راه و
رسم زندگي و دستورات اسلام در اين
باب است . از نظر مقايسه مي توان
گفت از يک سو با کتاب بيست گفتار
و از سوي ديگر با کتاب داستان
راستان شباهت دارد .
برخي عناوين آن:بردگان و آزادگان
، ارکان سعادت بشر ، ايمان و عمل
صالح ، خواري معصيت و عزت طاعت ،
محاسبه نفس ، حق و تکليف ، روش
سياسي علي (ع) ، دشمنان عقل ،
تقوا و روشن بيني ، لزوم همگاني
کار و دانش ، فقر معنوي .
|