عملیات مرصاد؛ ‌كمین در گلوگاه تاریخ

بررسی حوادث نیمه اول سال 1367 در رابطه با جنگ ایران وعراق به خوبی نشان مي‌دهد كه از نظر نظامی، دشمن با حمایت‌های مستقیم و غیرمستقیم وهمه جانبه، توان قابل ملاحظه‌ای یافته و در مقابل محاصره اقتصادی ونظامی موجب كاهش نسبی توان نظامی ایران گردید.

در چنین شرایطی با دخالت آمریكا در جنگ و سرنگونی هواپیمای مسافربری ایرانی در اوایل تیرماه سال 67 تهاجم دشمن آغاز شد و در كمتر از سه ماه تمام مناطق تصرف شده توسط ایران را باز پس گرفت.

فعل وانفعالات نظامی نهایتا موجب اقدام شجاعانه و تدبیر حكیمانه رهبر انقلاب اسلامی امام خمینی (ره) مبنی بر پذیرش قعطنامه گردید.

دشمن كه احساس مي‌كرد مواضع نظامی ایران در حالت ضعف قرار دارد،بعد از پذیرش قطعنامه اقدام به دو حمله سراسری در منطقه عملیاتی جنوب وغرب كشور نمود.

در جنوب مجددا تا دروازه اهواز پیشروی كرد اما حضور رئیس‌جمهور وقت (مقام معظم رهبری) در اهواز واعلان باقی ماندن در منطقه تا عقب راندن دشمن باعث شد تا نه تنها سیل نیروهای مردمی به سوی جبهه سرازیر شود، بلكه نیروهای نظامی نیز سریع خود را بازسازی نموده و با حمله به دشمن بیش از 300 دستگاه تانك و نفربر را منهدم نموده و یا غنیمت گرفته و صدها نفر از دشمن را به اسارات درآورده و آنها رامجبور به عقب‌نشینی تا خطوط مرزی نمودند.

در منطقه غرب نیز دشمن قصد پیشروری داشت كه با تعبیر تاكتیك عقب‌نشینی و نیروهای آماده منافقین را به طرف ایران گسیل نمود و با پروازهای بالگردها و هواپیماهای نظامی پشتیبانی مستقیمی را از ستون نظامی منافقین انجام داد.

 منافقین و پیشروی برای فتح تهران

ستون نظامی منافقین بعد از عبور از مرز به سمت شهر اسلام‌آباد حركت نمود. در بین مسیر مقاومت‌های موردی توسط نیروهای پراكنده در منطقه صورت گرفت از جمله مقاومت در پادگان ابوذر و حماسه شهادت فرماندهان و سربازان پادگان.

ستون منافقین با درك ناصحیح از شرایط سیاسی و اجتماعی داخلی ایران مغرور از پیشروی روی جاده بعد از گذشتن از اسلام آباد به طرف كرمانشاه حركت نمود تا به اصطلاح بعد از آزادی این شهر بتواند راه پیشروی خود را به سوی تهران هموار نماید.

در چنین شرایطی مسوولان نظامی و سیاسی كشور با تدبیری هوشمندانه توانستند عملیات غرور‌آفرین مرصاد را طراحی و با فرماندهی امیر سرافراز ارتش جمهوری اسلامی ایران، سپهبد شهید علی صیاد شیرازی و با شركت یگانهای ارتش و سپاه پاسداران اجرا نمایند.
 

مهمترین محورهای عملیات مذكور به طور خلاصه به شرح زیر است

1-توقف شدن دشمن در تنگه مرصاد با حضور یگانهای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی وارتش جمهوری اسلامی ایران در منطقه عملیاتی با توجه به اینكه منافقین به صورت ستون و متكی بر جاده در حال حركت بودند، ایجاد جبهه زمینی را از روبرو بسیار مشكل مي‌نمود، لذا بعد از توقف منافقین، طراحی عملیات به طرف استفاده از برتری هوایی جهت پیدا كرد.

2- یورش بي‌امان،دلاورانه و پرتوان نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران با جنگنده‌های تیزپرواز به طرف ستون نظامی منافقین آغاز گردید. سازمان رزم دشمن در همان حملات اولیه متلاشی و نفرات پیاده سراسیمه به طرف جاده و كوههای اطراف پناه بردند.

3- هواپیمایی نیروی زمینی ارتش (هوانیروز قهرمان) با اجرای نقش اصلی خود در این عملیات صحنه‌هایی از حماسه و ایثار را آفرید كه بارها در طول جنگ تكرار شده بود. با استفاده از جناحین و در طول جاده و ارتفاعات مناسب اطراف جاده بالگردها موضع گرفته و به طرف ستون بهم ریخته آتش گشودند و نفرات پیاده را كه در كوهها متواری شده بودند تعقیب كرده و به هلاكت رسانده و یا به تسلیم وا داشتند.

از نظر آماری اقدامات هوانیروز به شرح زیر صورت گرفته است:‌

ساعت پرواز: 708 ساعت، حمل مجروحین 439 نفر

سورتی پرواز: 727 سورتی، حمل بار و تجهیزات 239 تن

حمل نفرات: 405 نفر، مهمات مصرفی 50 تن

اقدام هوانیروز در هلي‌برد تیپ 55 هوابرد، تیپ 45 تكاور و یگانهای سپاه پاسداران در عقبه ستون زمینه را برای محاصره كامل منافقین فراهم آورد.

4- یورش و حمله یگانهای مستقر در تنگه چهار زبر (مرصاد) به منافقین ودستگیری نفرات متواری دشمن

5- بستن عقبه دشمن و جلوگیری از فرار به طرف عراق توسط نیروهای مردمی حاضر در منطقه و تیپ 55 هوابرد، تیپ 45 تكاور، تیپ 35 تكاور و یگانهایی از لشكر 81 زرهی. به این ترتیب منافقین با دو راه كار روبرو بودند، یكی خودكشی و یكدیگر را كشتن كه تعداد قابل توجهی به این شكل خود را به هلاكت رساندند و دیگری تسلیم شدن به نیروهای اسلام كه تعداد قابل توجهی نیز به اسارت درآمدند.

6- جهت جلوگیری از فرار منافقین به طرف ایلام نیز، تعدادی از یگانهای تیپ 45 از طریق زمین از منطقه ششو وارد منطقه درگیری شده و در فرودگاه اضطراری اسلام‌آباد موضع گرفتند و یگانهایی نیز با هلي‌برد در ارتفاعات قلاویزان پیاده شده و مسیرهای مورد نظر را تحت كنترل قرار دادند.

7- در این عملیات كه آخرین عملیات جنگ 8 ساله محسوب مي‌شود علاوه بر یگانهای نظامی از سپاه پاسداران و ارتش جمهوری اسلامی ایران نقش نیروهای مردمی سازمان یافته و خودجوش بسیار مهم و سرنوشت ساز بوده است. حمایت روحی و روانی مردم و مسوولین كشور، پشتیبانی سازمانی و غیرسازمانی در تدارك رزمندگان توسط پشتیبانی منطقه یك نیروی زمینی ارتش و گروه مخابرات 404 كرمانشاه نیز توانست نقش موثری را در متلاشی نمودن منافقین به عمل آورد.

8- سرانجام بعد از 5 روز درگیری آخرین گلوله‌های شلیك شده در 8 سال دفاع مقدس بر سینه دشمن پر كینه نشست و برگ زرین و افتخار ارزشمند دیگری را برای نیروهای مسلح و مردم این سرزمین رقم زد تا دشمنان قسم خورده بدانند كه دفاع از كیان انقلاب اسلامی و مرزهای مقدس جمهوری اسلامی در هر زمان و مكانی مقدور بوده و بیگانه و مزدور هیچ جای پایی در ایران نداشته و نخواهند داشت.

برگرفته از خاطرات سرهنگ مجتبی جعفری

تهیه و تدوین:تهیه و تدوین:معاونت فرهنگی و روابط عمومی اداره عقیدتی سیاسی نزاجا، مدیریت فرهنگی- دایره انتشارات.