شهید آوینی

 

با كاروان نور - كريمه اهل بيت (1)
سيد عليرضا سيد كبارى

وجود پاكيزه حضرت معصومه(س) تنها هفده روز در قم دوام يافت‏ و پس از اين مدت كوتاه به لقاء الله شتافت.

مولف تاريخ قم از وفات و تشييع پيكر نورانى دختر موسى بن جعفر(ع) چنين‏ياد كرده است: «... ستى فاطمه ... هفده روز در حيات بود چون او را وفات رسيد بعد از تغسيل‏و تكفين و نماز موسى بن خزرج در زمينى كه او را بابلان بود آنجا امروز روضه‏مقدسه اوست، دفن كرد و بر سر تربت از بوريا سايه ساخته بودند تا آنگاه كه زينب‏دختر محمد بن على الرضا: اين قبه بر سر تربت او بنا نهاد».

با توجه به نقل برخى از مورخان و قرائنى كه در طول مسير از ساوه تا قم مشهوداست، همانگونه كه مردان كاروان را به شهادت رسانده‏اند، حضرت فاطمه معصومه(س) وبانوان همراهش توسط عوامل بنى‏عباس مسموم شدند.

در طى مسافت هر يك از بانوان با تاثير سم، به شهادت رسيده و در شهرها وروستاهاى مسير حركت‏ به خاك سپرده شدند.
اشعريان در زمان ورود كاروان مدينه، از بزرگان قم و برجسته ‏ترين شخصيتهاى ‏سياسى فرهنگى شهر به شمار مى ‏آمدند.

لذا به همين جهت موسى بن خزرج به استقبال‏كاروان حضرت شتافت و آنها را در منزل خود جاى داد و پس از شهادت حضرت معصومه(س)محل خاك سپارى حضرت را عهده‏دار شد.

او نخستين كسى بود كه توليت مزار شريف كريمه‏ اهل بيت را بر عهده گرفت.
پس از گذشت چند سال حضرت زينب دختر امام جواد(ع)قبه‏اى از آجر بر فراز آرامگاهش بنا كرد.
در طول عصر امامت، وكلاى امامان شيعه به‏اين مهم مى‏پرداختند.

«حسين بن اشكيب سمرقندى‏» متوفاى بعد از 260 هجرى قمرى،از دانشمندان نامور ايران و از اصحاب امام هادى(ع) و امام حسن عسكرى(ع) ازجمله افرادى است كه در اواسط قرن سوم هجرى توليت آستانه مقدسه قم را بر عهده‏داشت.

نجاشى در كتاب خود از سمرقندى اينگونه ياد كرده است: «حسين بن اشكيب، از علماى اماميه و از مردم خراسان، دانشمندى موثق و مقدم‏بوده است.
كشى او را در شمار اصحاب امام حسن عسكرى(ع) آورده و عياشى از وى‏بسيار روايت نموده و به حديثش اعتماد كرده است.
او در نقل حديث مورد وثوق كامل‏و شخصى منضبط بوده است.»

كشى نيز از او ياد كرده است: «او قمى و خادم قبر بود... استاد ما (شيخ مفيد) از ابوالقاسم جعفر بن محمد قولويه از محمد بن‏وارث سمرقندى نقل مى‏كرد كه كتاب «رد بر كسى كه گمان كرده پيغمبر پيش از بعثت‏بر دين قوم خود بوده است‏» و كتاب «رد بر زيديه‏» و «كتاب نوادر» ازتاليفات حسين به اشكيب است ...»

احتمال دارد وكيل وقت امام حسن عسكرى(ع)،«احمد بن اسحاق اشعرى‏» در زمان حيات امام يازدهم توليت آستانه مقدسه قم راعهده‏دار بوده باشد.

نويسنده تاريخ قم تنها به سال وفات (201 ه.ق) حضرت‏معصومه(س) اشاره كرده است.

برخى ديگر از متاخرين، دهم ربيع‏الثانى را روزارتحال آن حضرت ذكر كرده‏اند.
امام رضا(ع) در قم امام رضا(ع) طبق دستور مامون‏از راه بصره، اهواز و فارس به خراسان برده شد تا بتواند با تاييد ولايتعهدى‏امام، كومت‏خود را مستحكم كند.

اما مامون از اينكه امام رضا(ع) از شهرهاى‏شيعه نشين عبور داده شود، مى‏هراسيد.
زيرا احتمال مى‏داد مردم به امام پيوسته بر عليه او دست‏به شورش بزنند.

به‏همين دليل اين سخن امام رضا(ع) در سفر اول خود به خراسان، از مسير كوفه‏نيامده، صحيح به نظر مى‏رسد نمى‏تواند سخن قاطعى در مورد نيامدن امام به قم وعبور ايشان از راه كوفه باشد; زيرا، در منابع روايى ما آمده است كه امام رضا(ع)در قادسيه، منزلى از منازل راه كوفه به خراسان با بزنطى ملاقات داشته است.

بيهقى در تاريخ خود يادآور مى‏شود كه طاهر ذواليمينين، با امام رضا(ع) در بغدادبيعت كرد و تذكره نويسان با كمال صراحت ورود امام رضا(ع) به قم را نقل‏كرده‏اند.

به اين ترتيب احتمال مى‏رود سفر ديگرى نيز داشته باشند و اين نظر براساس منابع تاريخى گفتارى درست‏به نظر مى‏رسد.
چنانكه يعقوبى گويد: «مامون در سال 202 از مرو رهسپار عراق شد و وليعهدش رضا(ع) و وزيرش فضل بن‏سهل ذوالرياستين همراه وى بودند.»

طبرى انگيزه مسافرت مامون به بغداد درسال 202 ه را اينگونه گزارش كرده است: «از جمله حوادث سال 202 ه.ق»
آن بود كه مردم بغداد با «ابراهيم بن مهدى‏» بيعت كردند و او را مبارك نام‏نهادند.»
 
گويند: در نخستين روز محرم با وى بيعت‏خلافت كردند و مامون را خلع‏كردند و چون روز جمعه شد، ابراهيم به منبر رفت و نخستين كسى كه با وى بيعت كرد،عبيدالله بن عباس هاشمى بود، سپس منصور بن‏مهدى، پس از آن بنى‏هاشميان ديگر، پس‏از آن سرداران ... اينان سران و پيشروان بودند كه از مامون خشمگين بودند كه‏ مى‏خواست‏ خلافت را از پسران عباس به پسران على برد و پوشش پدران خويش را كه سياه‏بود، رها كرده بود و سبز پوشيده بود.»

در اثر اختلافاتى كه در بغداد، پايتخت ‏پيشين عباسيان، روى داد مامون دستور صادر كرد به سوى بغداد حركت كنند.
و خودبه همراه امام رضا(ع) راه بغداد را در پيش گرفت و پس از سركوب آشوب به مروبازگشت.

از اين روى ممكن است عبور امام رضا(ع) از قم در جريان رفت و آمدى كه‏بين بغداد و مرو روى داد، صورت گرفته باشد.

يكى از مورخان در اين باره مى‏نويسد: «حضرت رضا(ع) وارد قم شد و مردم كه از ورود آن حضرت باخبر شده بودند، به‏ملاقات آن حضرت مى‏شتافتند و براى ضيافت ايشان بر يكديگر پيشى مى‏گرفتند، حضرت‏براى قطع خصومت فرمود: «ان الناقه ماموره‏» اين شتر مامور است و به هر كجابرود، همانجا منزل خواهيم كرد شتر به حركت درآمد تا كنار خانه‏اى زانو زد.

صاحب آن خانه شب قبل از ورود آن حضرت در خواب ديده بود كه حضرت رضا(ع) فرداميهمان او خواهند بود و چون روياى او به حقيقت پيوست در شگفت‏ شد.

آن خانه موردتوجه قرار گرفت و مردم به آن محل مى‏آمدند و استفاده مى‏بردند.
امروز همان محل‏ مدرسه شده است و اينك به «مدرسه رضويه‏» مشهور است.»

و محل به محله شاه‏خراسان معروف است و تكيه‏اى به اين نام تكيه شاه خراسان نيز در قم هست.

مولف تاريخ قم نيز از چشمه‏اى در قم خبر مى‏دهد كه امام على بن موسى‏الرضا(ع) از آن چشمه آب خورده و بدان موضع غسل كرده است.
چنين به نظر مى‏رسدحضرت امام على بن موسى الرضا(ع) نخستين معصومى است كه به زيارت حضرت فاطمه‏معصومه(س) آمده است.

 

 

Copyright © 2003-2022 - AVINY.COM - All Rights Reserved
logo