پاورقی : 1 - و میتوان به تعبير ديگر اعتراض كرد و آن اين است كه شما در صدد بيان ظلم بودن ربا هستيد ولی بيان شما نتيجه میدهد كه به مقترض معسر بايد ترحم كرد و اين همان اصطناع معروف است كه بر اساس عاطفه و احسان است نه بر اساس عدل و حق .
معيشت هيچ نداشته باشد . و حتی ممكن است كسی اصلا درآمد نداشته باشد نه
برای معيشت و نه برای اجاره . آيا در اين صورت اجاره گرفتن ظلم است ؟
يا نسيئه فروختن به چنين كسی ظلم است ؟ در حالی كه بين نقد و نسيئه از
لحاظ قيمت میتوان تفاوت گذاشت .
خلاصه آنكه بايد بيان كرد كه ربا گرفتن اخذ مال غير است ظلما تا اعساری
كه از اين طريق پيدا میشود فساد محسوب شود وگرنه صرف فقدان مقترض دليل
بر ظلم بودن اخذ ربا نيست ، و بايد گفت كه فاقد شدن چنين مقترضی از
جهت قلت درآمد خود او است كه محصول كار آتيه خود را در زمان جلوتر
صرف میكند ( 1 ) .
7 - سپس در مورد قرضهای توليدی چنين میفرمايد : " الربا التجاری الذی
يجری عليه أمر البنوك و غيرها كالربا علی القرض و الا تجارية فأقل ما
فيه أنه يوجب انجرار المال تدريجا الی المال الموضوع للربا " . ايراد
اين سخن اين است كه چه مانعی در اين امر میباشد ؟ اگر شما اصل سرمايه
داری را حرام بدانيد حرفی است . ولی وقتی سرمايه داری را فی الجمله
مشروع میدانيد بايد برای تحريم اين نوع اقامه دليل كنيد ، گذشته از اينكه
اگر تراكم ثروت برای اجتماع مضر باشد نبايد جلوی فعاليت فرد را گرفت
بلكه بايد بر آن ماليات بست تا حق فرد و اجتماع هر دو منظور گردد .
سپس میفرمايد " و يوجب ازدياد رؤس اموال التجاره
پاورقی : 1 - و میتوان به تعبير ديگر اعتراض كرد و آن اين است كه شما در صدد بيان ظلم بودن ربا هستيد ولی بيان شما نتيجه میدهد كه به مقترض معسر بايد ترحم كرد و اين همان اصطناع معروف است كه بر اساس عاطفه و احسان است نه بر اساس عدل و حق . |