پاورقی : 1 - ولی بعد خواهيم گفت كه اجاره از آن نظر كه استهلاك تدريجی عين است قطع رابطه ثروت و كار نيست . به هر حال قابل بحث است .
كه در اجاره استهلاك عين است و مال الاجاره به ازاء عمل متراكم است كه
مستهلك میشود و هم ضمان عين بر مالك است و در مضاربه ضمان بر مالك
است و به علاوه در مضاربه سود قطعی نيست ، جواب اين است كه اين تفاوت
هست ولی اين تفاوت سبب نمیشود كه در اجاره و مضاربه قطع رابطه ثروت و
كار نباشد و در ربا باشد . اگر قطع رابطه ثروت و كار هست ، در هر دو
هست و اگر نيست در هر دو نيست . از لحاظ سودی كه عايد میشود تفاوتی
نيست . تفاوت از لحاظ اين است كه در رباعين مال و همچنين سود آن تضمين
شده ولی در اجاره و مضاربه عين تضمين نشده و در مضاربه سود هم تضمين نشده
، و در اجاره استهلاك و فرسودگی عين هم هست . به هر حال از لحاظ قطع
رابطه ثروت و كار در سودی كه از ربا يا اجاره ( 1 ) و مضاربه حاصل میشود
تفاوتی نيست . عليهذا تمسك به اصل " « ليس للانسان الا ما سعی »" در
اينجا بی مورد است .
ج - ربا سبب میشود كه صاحب پول كار نكند و قوای انسانی او معطل بماند
، و از اين نظر ركود اقتصادی پيدا شود . جواب اين است كه درست است كه
كار يك وظيفه اجتماعی است نه يك وظيفه شخصی برای فرد در زمينه احتياج
مادی ، اسلام نيز كار را لازم میداند ، اما اگر اين جهت را علت ممنوعيت
ربا بدانيم بايد مالكيت زائد بر احتياج روز مره را ممنوع بشماريم ، بايد
مالكيت ثروت به قدری كه صاحب آن بتواند آسوده بنشيند و تدريجا از آن
مصرف كند تا تمام شود و يا آن را به صورت مال المضاربه يا به
پاورقی : 1 - ولی بعد خواهيم گفت كه اجاره از آن نظر كه استهلاك تدريجی عين است قطع رابطه ثروت و كار نيست . به هر حال قابل بحث است . |