كه اگر شخصی مرد و ورثهای نداشت ، میگويند اگر معتق دارد ، وارثش معتق
است ؟ اينجا هم میگوئيم اگر وارث نداشته باشد ، معتق بايد ديه را
بپردازد . در آنجا اگر ميت ، معتق هم نداشته باشد میگويند وارث ، ضامن
جريره است . [ در اينجا هم اگر جانی ، معتق نيز نداشته باشد ، ديه را
بايد ضامن جريره بپردازد . در آنجا ] اگر ميت ، ضامن جريره هم نداشته
باشد ، میگويند وارث امام است . ( مگر نمیگويند اگر كسی بميرد و هيچ
وارثی نداشته باشد ، امام وارث است ؟ امام وارث من لا وارث له است )
. در اينجا هم امام پرداخت كننده ديه جنايت است از ناحيه كسی كه هيچ
پرداخت كننده ديگری نداشته باشد .
ممكن است گفته شود : چرا اين ديه را خود شخص نپردازد ؟ جوابش اينست
كه اين ، امری مثل بيمه است و خسارتی است كه ناگهان متوجه انسان میشود
. در واقع ، گوئی میخواهد بگويد اين انسان كه يك عمر زحمت میكشد و بعد
وقتی مرد يك عده ديگر اموالش را میبرند ، اين عده لا اقل بايستی تعهدی
در مقابل او داشته باشند . اين تعهدی است كه شارع مستقيما برای وارث در
مقابل ارثی كه مجانی میبرد ، قرارداده است . در واقع اسلام ارثی را كه
انسان قهرا برای وراث باقی میگذارد ، از قبل به منزله يك حق بيمه تلقی
كرده است ، حق بيمهای كه آنها خود قرارداد نبستهاند ولی اسلام اجبارا
اينچنين تلقی كرده است . نوعی بيمه اجباری است . همين ارثی كه اين شخص
احتمالا بعدها برای اين ورثه بجا خواهد گذاشت ، از نظر اسلام به عنوان حق
بيمه در قبال خسارتهائی كه متوجه او میشود ، تلقی شده است ، اگر چه اين
توارث احتمالی
|