د - از حديث علی بن جعفر كه در جلد دوم عروه صفحة 49 در باب فروختن‏
مبيع به ثمن اولی نقل می‏كند و از جمله نهج البلاغة : « سيفتنون باموالهم »
. . . و از حديث كافی در باب آداب التجاره از حضرت امير ( ع ) كه‏
فرمود : « ان الربا فی هذه الامة اخفی من دبيب النمل علی الصفا » ، و از
حديث نبوی كه در وسائل هست كه حضرت رسول فرموده در آخر الزمان همه‏
مردم گرفتار ربا می‏شوند و لا اقل غبار ربا به آنها می‏رسد ، و از آنچه در
قرآن در قصه اصحاب سبت آمده ( قصه ايوب و زنش نافذ نيست ) و از بعضی‏
ادله نقلی ديگر می‏توان استفاده كرد كه اين حيله‏ها مرغوب عنه شارع است .
ه - حيله اگر به شكل خروج از موضوعی به موضوعی ديگر باشد مانعی ندارد ،
اما اگر به شكل زمين زدن غرض قطعی مولی باشد قطعا اشكال دارد . حفظ غرض‏
احتمالی لازم نيست ولی حفظ غرض قطعی به حكم كل ما حكم به العقل حكم به‏
الشرع و اينكه الواجبات الشرعية الطاف فی الواجبات العقلية لازم است .
اصوليين تفويت قدرت را اشكال می‏كنند .
22 - مسائل لازمی كه بعدا بايد بحث كنيم :
الف - اسلام چه چيزی به جای ربا گذاشته است ؟ رجوع شود به نمره 7.
ب - آيا تحريم مطلق ربا حتی ربای انتاجی مستلزم اين است كه نظام‏
اقتصادی اسلامی يك نظام سوسياليستی باشد ؟ رجوع شود به نمره 8.
ج - آيا از اينكه قرآن مطلق ربا را در مقابل صدقه گذاشته است می‏توان‏
استنباط كرد كه در جای همه رباها می‏خواهد تعاون و