ز - قرض دهنده جنس ربوی را به مبلغی می‏فروشد و بعد آن جنس را با
زياده به همان مبلغ و يا چيزی كه معادل آن مبلغ است می‏خرد . اين حيله در
ربای جنس است ( 1 ) .
ح - ضم غير جنس در طرفين در ربای معاملی " وسيله " كتاب الربا ص‏
304 ، و جلد دوم " عروه " ص 42 مسئله 48 و ص 49 مسئله . 61
ط - به فتوای كسانی كه ربای معاملی را منحصر به بيع می‏دانند و در ساير
معاوضات . قائل نيستند ( وسيله ص 303 ) يكی از طرق فرار اين است كه‏
معامله به صورت صلح واقع شود .
13 - در " وسيله " كتاب النقد و النسيئة ص 302 می‏گويد : در قرض‏
بلكه مطلق دين تأجيل ثمن حال به زياده يا تمديد مدت ثمن مؤجل به زياده‏
جايز نيست چه به صورت بيع يا صلح يا غيره ، ولی تعجيل مؤجل به نقصان‏
اگر به صورت صلح مانعی ندارد ( 2 ) . و در كتاب الدين صفحه 395 می‏گويد
: يجوز تعجيل الدين المؤجل بنقصان بيع التراضی و هو الذی يسمی فی الوقت‏
الحاضر فی لسان التجار بالنزول و لا يجوز تأجيل الحال . . .
ولی در اينجا قيد نمی‏كند تعجيل مؤجل به كمتر بايد حتما به صورت صلح يا
ابراء باشد ، ولی علی الظاهر مقصود هست .
و سر اينكه ميان تأجيل به زياده و تعجيل به نقصان تفاوت گذاشته‏اند اين‏
است كه اولی قرض است و در قرض مطلق جر نفع ممنوع است و دومی معامله‏
است و در معامله اگر به شكل صلح باشد

پاورقی :
1 - رجوع شود به جلد دوم عروه ، ص 49 ، مسئله . 61
2 - رجوع شود به جلد دوم عروه ، اوايل مسئله ربا .