كه اگر شخصی مرد و ورثه‏ای نداشت ، می‏گويند اگر معتق دارد ، وارثش معتق‏
است ؟ اينجا هم می‏گوئيم اگر وارث نداشته باشد ، معتق بايد ديه را
بپردازد . در آنجا اگر ميت ، معتق هم نداشته باشد می‏گويند وارث ، ضامن‏
جريره است . [ در اينجا هم اگر جانی ، معتق نيز نداشته باشد ، ديه را
بايد ضامن جريره بپردازد . در آنجا ] اگر ميت ، ضامن جريره هم نداشته‏
باشد ، می‏گويند وارث امام است . ( مگر نمی‏گويند اگر كسی بميرد و هيچ‏
وارثی نداشته باشد ، امام وارث است ؟ امام وارث من لا وارث له است )
. در اينجا هم امام پرداخت كننده ديه جنايت است از ناحيه كسی كه هيچ‏
پرداخت كننده ديگری نداشته باشد .
ممكن است گفته شود : چرا اين ديه را خود شخص نپردازد ؟ جوابش اينست‏
كه اين ، امری مثل بيمه است و خسارتی است كه ناگهان متوجه انسان می‏شود
. در واقع ، گوئی می‏خواهد بگويد اين انسان كه يك عمر زحمت می‏كشد و بعد
وقتی مرد يك عده ديگر اموالش را می‏برند ، اين عده لا اقل بايستی تعهدی‏
در مقابل او داشته باشند . اين تعهدی است كه شارع مستقيما برای وارث در
مقابل ارثی كه مجانی می‏برد ، قرارداده است . در واقع اسلام ارثی را كه‏
انسان قهرا برای وراث باقی می‏گذارد ، از قبل به منزله يك حق بيمه تلقی‏
كرده است ، حق بيمه‏ای كه آنها خود قرارداد نبسته‏اند ولی اسلام اجبارا
اينچنين تلقی كرده است . نوعی بيمه اجباری است . همين ارثی كه اين شخص‏
احتمالا بعدها برای اين ورثه بجا خواهد گذاشت ، از نظر اسلام به عنوان حق‏
بيمه در قبال خسارتهائی كه متوجه او می‏شود ، تلقی شده است ، اگر چه اين‏
توارث احتمالی