پاورقی : . 1 رجوع شود به كتاب مقالات فلسفی(مجموعه آثار 13) ، اثر استاد شهيد ، چاپ انتشارات صدرا .
امكانات را به وجود میآورد ، و لهذا ما در آن مقاله " قرآن و مسالهای
از حيات " (1)اين بحث را كه عدهای میگويند امكان ندارد كه انسان
مصنوعی به وجود بيايد ، امكان ندارد كه گياه مصنوعی به وجود بيايد ، اگر
هم گياه مصنوعی به وجود بيايد خصلتهای گياه طبيعی را ندارد ، [ مطرح كرده
و پاسخ گفتهايم . ] ما مصنوعی و غيرمصنوعی نداريم ، يعنی هيچ فرقی ميان
انسانی كه در لوله ساخته شود با انسانی كه در رحم ساخته شود از نظر
ارتباط و انتسابش با خدا نيست . اگر انسانی را در لوله بسازند معنايش
اين است كه همان شرايط و امكاناتی كه در رحم هست عين آن شرايط و
امكانات را در اينجا به وجود میآورند . مگر حالا در رحم كه شرايط و
امكانات را انسانها به وجود میآورند پس خدا خلق نكرده ؟ میگويد
« " افرايتم ما تمنون " »هيچ فرقی نمیكند. اگر بشر نتواند، نه به دليل
اين است كه اگر بشر بتواند معنايش اين است كه خالق شده . بشر نمیتواند
خالق باشد . اگر نتواند ، شرايط و امكاناتش را كشف نكرده ، يا اگر كشف
كرده عملا نتوانسته درست مساوی با آن فراهم كند . اگر بشر بتواند همان
شرايط و امكانات را عينا مانند آن [ به وجودآورد خداوند آن انسان را خلق
میكند . ] ما اطلاعی از اين علم و از واقعيت نداريم ، نمیدانيم آيا بشر
میتواند تمام شرايط و امكانات را فراهم كند يا نه . حتی ساختن پروتوپلاسم
كه الان بحثش مطرح است ما نمیدانيم چقدر شرايط دارد و آيا علم بشر روزی
به همه آن شرايط وقوف پيدا خواهد كرد يا نه ؟ ولی اين را میدانيم كه اگر
بشر آن شرايط را بشناسد قطعا عملی است ، يعنی محال است كه آن شرايط
فراهم بشود و خداوند خلق نكند ، چون خداوند خلاق است ، خلاق غيرمتناهی
است ، يعنی فيض و جود غيرمتناهی دارد . امكان ندارد در جايی امكان وجود
پيدا بشود و او خلق نكند . محال است شيئی امكان وجود پيدا كند و خدا خلق
نكند . هر چه خلق نشده امكان وجود نداشته است . پس اگر ما شرايط و
امكانات فراهم كرديم بايد خلق بشود . پس اينها حرف مفت است كه كليسا
گفته است دخالت در كار خدا كردی . كليسا نه خدا را شناخته و نه كار خدا
را كه چنين حرفی زده است .
پاورقی : . 1 رجوع شود به كتاب مقالات فلسفی(مجموعه آثار 13) ، اثر استاد شهيد ، چاپ انتشارات صدرا . |