پاورقی : 1 - البته تعبير " تقسيم " در اينجا صحيح نيست و ما بعدا در اين باره بحث خواهيم كرد .
و قدم از عوارض موجود بما هو موجود است . در اين دو بيت كه ترجمه شد
تعريف حدوث و قدم ذكر شده است . حدوث يعنی بودن وجود شیء بعد از عدم
آن شیء ، به عبارت ديگر اگر شیئی موجود بشود بعد از آنكه موجود نبوده
است آن شیء حادث است . و اما قدم يعنی اينكه وجود شیء مسبوق به عدم
خود نباشد ، پس قديم يعنی آن چيزی كه موجود است و هميشه موجود بوده
است . گاهی در تعريف حدوث و قدم بجای آنكه بگويند " حدوث "
مسبوقيت وجود شیء به عدم او و " قدم " ، عدم مسبوقيت وجود شیء به عدم
اوست ، میگويند " حدوث " مسبوقيت وجود شیء به غير خودش و " قدم "
عدم مسبوقيت وجود شیء به غير خودش است .
حاجی سبزواری پس از تعريف حدوث و قدم به بيان اقسام حدوث و قدم
پرداخته است ( 1 ) . ( اولين تقسيم اين است كه هر يك از حدوث و قدم
يا حقيقی است يا اضافی . حدوث و قدم حقيقی همان است كه تعريف آن در
بالا گفته شد ، اما حدوث و قدم اضافی همان است كه معمولا در عرف به كار
برده و با كلماتی نظير " نو و كهنه " ، " جديد و قديم " از آن تعبير
میكنند . به عبارت ديگر از دو شیء حادث ، آن يكی را كه زمان حدوثش
مقدم است يعنی زودتر به وجود آمده است نسبت به شیء دوم " قديم " و
آن شیء ديگر را كه زمان حدوثش مؤخر است نسبت به شیء اول " حادث "
میگويند ) تقسيم ديگر اين است كه هر يك از حدوث و قدم يا ذاتی است يا
زمانی .
پاورقی : 1 - البته تعبير " تقسيم " در اينجا صحيح نيست و ما بعدا در اين باره بحث خواهيم كرد . |