تعليم و تعلم زنان
با اينكه زنان مجموعا وضع ناگواری داشتهاند ، گاهی به جريانات تاريخی بر میخوريم كه نشان میدهد برخی زنان از نظر تحصيلات عاليه مقام شامخی داشتهاند . محققين يك كتاب حقوقی را كه در آن عهد نوشته شده است نام میبرند به نام " ماديگان هزار داذستان " يعنی گزارش هزار فتوای قضائی ، قسمتی از اين كتاب موجود است و برخی از محققان اروپايی از قبيل بارتلمه آن را ترجمه و چاپ كردهاند . در اين كتاب نام گروهی از قضات آن عهد آمده است ، و البته منابع حقو قی آن عهد اوستا و زند بوده است . در اين كتاب داستانی آمده است مبنی بر اينكه : يكی از قضات در موقعی كه به محكمه میرفت ، پنج زن او را احاطه كردند ، و يكی از آنها سؤالاتی از او نمود راجع به بعضی از مواد مخصوصه از باب گروو ضمانت ، همين كه به آخرين سؤال رسيد قاضی جوابی نداشت . يكی از زنان گفت ای استاد مغزت را از اين بابت خسته مكن و بی تعارف بگو نمیدانم . بعلاوه ، ما خود جواب آن را در شرحی كه " گلوگان اندر زبذ " نوشته است خواهيم يافت ( 1 ) . آيا اين داستان میتواند دليل بر اين باشد كه زنان آن دوره از تعليمات عمومی بهرهمند بودهاند ؟ همان طور كه بارتلمه تحقيق كرده است و تحقيقات او درباره حقوق زن درپاورقی : ( 1 ) ايران در زمان ساسانيان ، صفحه . 440