قرطبی اهل قرطبه اندلس ( اسپانيا ) است . در سال 567 درگذشته است .
11 - ارشاد العقل السليم الی مزايا القرآن الكريم ، معروف به تفسير
ابوالسعود . ابوالسعود مؤلف اين تفسير از اكابر علمای عثمانی در قرن دهم‏
است . سلطان بايزيد دوم از او به واسطه تأليف اين تفسير قدردانی و
تجليل فراوان كرد . پس از اشتغال به مقام قضا و جلوس به مسند قاضی‏
القضاتی در سال 952 مفتی و شيخ‏الاسلام بلاد عثمانی شد . تفسيرابوالسعود مكرر
در قاهره چاپ شده است . من اين تفسير را نديده‏ام ولی بعضی از محققين و
اساتيد درجه اول تفسير عصر ما برای اين تفسير ارزش فراوانی قائلند .
ابوالسعود در سال 982 در گذشته است .
12 - روح‏البيان . اين تفسير به فارسی و عربی مخلوط است . اشعار فارسی‏
عرفانی زيادی در آن گنجانيده شده است . مؤلف اين تفسير شيخ اسماعيل حقی‏
از علمای عثمانی است . در استانبول به وعظ و ارشاد مشغول بود و بعد به‏
شهر بروسه از شهرهای تركيه رفت . اين مرد صوفی منش است ، تفسيرش نيز
ذوقی و عرفانی است . به واسطه عقايد صوفی مابانه مورد آزار معاصرينش‏
واقع شد . شيخ اسماعيل حقی در سال 1127 درگذشته است .
13 - روح المعانی . اين تفسير تاليف سيد محمود بن عبدالله بغدادی حسنی‏
حسينی معروف به آلوسی است . آلوسی شافعی مذهب بوده اما در بسياری‏
مسائل از فقه حنفی پيروی می‏كرده است آلوسی قصيده عينيه معروف عبدالباقی‏
موصلی عمری در مدح اميرالمؤمنين علی عليه السلام را شرح كرده است . اين‏
قصيده همان است كه سيد كاظم رشتی معروف نيز آنرا شرح كرده و كتابش به‏
شرح القصيده معروف است . آلوسی اهل عراق است . گويند : طائفه‏ای هستند
در عراق به اين نام كه مشهورند و آلوس نام نقطه‏ای است در ساحل فرات (
1 ) آلوسی در سال 1270 درگذشته است .

پاورقی :
( 1 ) ريحانةالادب ، چاپ سوم ، جلد اول ، صفحه . 59