وسيله آن فقهاء حوزه فقهی عميقی در ايران پايهگذاری نمیشد ، به چيزی
منتهی میشد نظير آنچه در علويهای تركيه و يا شام هست ، اين جهت تأثير
زيادی داشت در اينكه اولا روش عمومی دولت و ملت ايرانی از آن گونه
انحرافات مصون بماند و ثانيا عرفان و تصوف شيعی نيز راه معتدلتری طی
كند . از اينرو فقهاء جبل عامل از قبيل محقق كركی و شيخ بهائی و ديگران
با تأسيس حوزه فقهی اصفهان حق بزرگی به گردن مردم اين مرز و بوم دارند .
ه - همانطور كه شكيب ارسلان گفته است ( 1 ) تشيع در جبل عامل زمانا
مقدم است بر تشيع در ايران ، و اين يكی از دلائل قطعی بر رد نظريه كسانی
است كه تشيع را ساخته ايرانيان میدانند . بعضی معتقدند نفوذ تشيع در
لبنان وسيله ابوذر غفاری صحابی مجاهد بزرگ صورت گرفت . ابوذر در مدت
اقامت در منطقه شام قديم كه شامل همه يا قسمتی از لبنان فعلی نيز بود
همدوش مبارزه با ثروت اندوزيهای معاويه و ساير امويان ، مرام پاك تشيع
را نيز تبليغ میكرد ( 2 ) .
فقهای اهل تسنن
اما فقهاء اهل تسنن : لازم است مقدمهای ذكر كنم :
در دوره خلفای اموی فقهاء عرب نژاد غير شيعه تقويت میشدند و در زمان
خلفای عباسی فقهاء غير عرب و غير شيعه ، مخصوصا ايرانيان غير شيعه .
جرجی زيدان درباره خلفای اموی میگويد :
امويان تعصب زيادی نسبت به اعراب داشتند و ملل غير عرب را حقير
میشمردند . با اين حال چون فقهای مدينه خلافت را حق اهل بيت رسالت
میدانستند و بنیاميه را غاصب میشمردند ، لذا خلفای بنیاميه قلبا از
پاورقی :
( 1 و2 ) نشريه دانشكده الهيات مشهد ، آقای واعظ زاده تحت عنوان
بازديد از چند كشور اسلامی عربی ، نقل از كتاب " جبل عامل فیالتاريخ "
.