هست و می‏بايست نباشد و چون هست پس ، از يك موجود پليد ناشی شده است‏
. از نظر اسلام همه اشياء با دست قدرت خداوند به وجود آمده است و هر چه‏
آفريده خوب و نيك آفريده است : « الذی احسن كل شی‏ء خلقه ( 1 ) " ربنا
الذی اعطی كل شی‏ء خلقه ثم هدی »" ( 2 ) .
قلمرو شيطان از نظر اسلام تشريع است نه تكوين . يعنی شيطان فقط می‏تواند
فرزند آدم را وسوسه كند و به گناه تشويق كند شيطان بيش از حد دعوت كردن‏
سلطه و قدرتی بر انسان ندارد " « و ما كان لی عليكم من سلطان الا ان‏
دعوتكم فاستجبتم لی »" ( 3 ) .
ماهيت شيطان هر چه باشد ، انسان بودن انسان به اين است كه صاحب عقل‏
و اراده و قوه انتخاب است . انتخاب وقتی ممكن است كه در مرحله اول‏
عقل و تشخيصی باشد و در مرحله دوم دو راه ممكن در جلو انسان باشد ، هر
كدام از اين دو ركن اگر نباشد اختيار و انتخاب و در واقع انسانيتی در
كار نيست : " « انا خلقنا الانسان من نطفه امشاج نبتليه فجعلناه سميعا
بصيرا انا هديناه السبيل اما شاكرا و اما كفورا »" ( 4 ) .
وسوسه نفس اماره و شيطان شرط اختيار و انتخاب و انسانيت انسان است‏
، همانطوری كه دعوت به خير هست و الهامات خير هست ، بايد وسوسه شرهم‏
باشد تا انسان يكی از اين دو را " انتخاب " كند و گامی در راه‏
انسانيت كه راه انتخاب و اختيار است بردارد به قول مولانا :
در جهان دو بانگ می‏آيد به ضد
تا كدامين را تو باشی مستعد
آن يكی بانگش نشور اتقيا
و آن دگر بانگش نفور اشقيا
شيطان و يا جن در قرآن در عرض موجودات طبيعی است نه در عرض ملائكه و
فرشتگان ملائكه از نظر قرآن رسولان و ماموران پروردگارند و در نظام‏

پاورقی :
( 1 ) سوره سجده آيه . 7
( 2 ) سوره طه ، آيه . 50
( 3 ) سوره ابراهيم ، آيه‏ء . 22
( 4 ) سوره دهر ، آيه‏ء 2 و . 3