پاورقی : ( 1 ) تمدن ايرانی به قلم جمعی از خاورشناسان ، صفحه . 222 ( 2 ) مانی و دين او ، صفحه . 18
و يا در حال انحطاط و زوال ؟
قدر مسلم اين است كه اين دين داعيه جهانی داشته و مانی مدعی پيغمبری
بوده و خود را آخرين پيامبر و دين خود را كاملترين اديان میخوانده است ،
مانويت مبلغين زبردستی در دورههای بعد داشته و توانسته است بر خلاف
زردشتی گری از مرزهای ايران بگذرد و مردم كشورهای زيادی را تحت نفوذ خود
قرار دهد .
مانويت عليرغم فشارها و تضييقاتی كه از ناحيه روحانيان زردشتی ديد تا
ظهور اسلام باقی بود و مانويها بيش از زردشتيان در مقابل حملات مسلمين
مقاومت نشان میدادند و در دوره اسلامی نيز تا چند قرن وجود داشتهاند و
تدريجا منقرض شدهاند .
ظهور مانی در اوايل عهد ساسانی بوده است ، تولد مانی در بين النهرين
واقع شده ولی خود او ايرانی نژاد است . مانی ، زمان اردشير سر سلسله
ساسانيان را درك كرده است و ظاهرا ادعای پيغمبريش در زمان شاهپور اول
پسر اردشير بوده است ، و میگويند شاهپور تحت تاثير دعوت مانی قرار
گرفت و لحظهای مردد شد كه دين مانی را به جای دين زردشت دين رسمی كشور
قرار دهد ، اما بعد از اين انديشه پشيمان شد ( 1 ) و گويند تا حدود قرن
هفتم هجری بقايايی از مانويان بودهاند . بنابراين از طلوع تا انقراض
مانويت در حدود هزار سال طول كشيده است .
دين مانی در آغاز ، انتشار سريع و فوق العاده يافت ، آقای تقی زاده
میگويد :
تاريخ مانويان و دعات آنها و پيروانشان تا طغيان مغول خود داستانی
دراز میشود و فصول نمايان آن انتشار سريع مانويت است در عالم بحدی كه
در حدود سنه 300 مسيحی يعنی قريب يكربع قرن بعد از وفات مانی ، دين وی
در سوريه و مصر و افريقای شمالی تا اسپانی و مملكت گال جلوتر رفته (2) .
پاورقی : ( 1 ) تمدن ايرانی به قلم جمعی از خاورشناسان ، صفحه . 222 ( 2 ) مانی و دين او ، صفحه . 18 |