ولو به طور اجمال ، در حدود امكانات و اطلاعات خودمان به همه جوانب و
جبهه‏ها اشاره می‏كنيم .
اولين خدمتی كه بايد از آن نام برد ، خدمت تمدن كهن ايرانی به تمدن‏
جوان اسلامی است . اين تمدن كهن به تمدن جوان و با عظمت اسلامی كمك و
خدمت فراوان نمود . هر چند اين مطلب از مقصود اصلی ما كه تشريح خدمات‏
صادقانه ايرانيان به اسلام است بيرون است ، زيرا مورد استفاده قرار
گرفتن يك تمدن كهن برای يك تمدن جديد كه در حال رشد و پا گرفتن است‏
طبيعی و قهری است ، ولی اين دو مطلب آنچنان به هم پيوسته است ، كه با
ذكر هر يك بدون ديگری مطلب ناقص به نظر می‏رسد . بعلاوه عنوان كتاب "
خدمات متقابل اسلام و ايران " است ، لهذا ناچاريم به آنچه مربوط به‏
ايران است نيز اشاره كنيم ، اعم از آنكه جزء خدمات ايرانيان مسلمان‏
شمرده شود يا شمرده نشود . خواننده اين كتاب وقتی به اينجا می‏رسد طبعا
مايل است از اين مطلب هم آگاه گردد .
از اينكه بگذريم به خدمات ايرانيان مسلمان به اسلام می‏رسيم . خدمات‏
ايرانيان مسلمان در جبهه‏های مختلف صورت گرفته است :
جبهه نشر و تبليغ و دعوت ملتهای ديگر ، جبهه سربازی و نظامی ، جبهه‏
علم و فرهنگ ، جبهه ذوق و صنعت و هنر . اكنون سخن خود را از خدمات‏
تمدن كهن ايرانی به تمدن جوان اسلامی آغاز می‏نماييم .

تمدن ايران

از ما نخواهيد كه به تفصيل وارد بحث ماهيت تمدن ايرانی و ارزش واقعی‏
آن و تحولاتی كه در آن از دوره هخامنشی تا دوره ساسانی رخ داد بشويم ،
زيرا اولا صلاحيت اين بحث را نداريم كه مانند يك متخصص اظهار نظر كنيم‏
و ثانيا از موضوع بحث ما خارج است . ما در اينجا با استفاده از مسلمات‏
تاريخ كه مورد