پاورقی : ( 1 ) منية المريد شهيد ثانی ، صفحه . 5
جوشش و جنبش علمی مسلمين در نقطه معين و از موضوع معين و به وسيله
شخص معين آغاز شد . اكنون ببينيم در چه نقطه و مكانی اين كار آغاز گشت
؟ و نخستين حوزه علمی مسلمين در كجا تشكيل شد ؟
جوشش و جنبش علمی مسلمين از مدينه آغاز شد . اولين كتابی كه انديشه
مسلمين را به خود جلب كرد و مسلمين در پی درس و تحصيل آن بودند قرآن و
پس از قرآن احاديث بود . اين بود كه اولين حوزه علمی در مدينه تأسيس
شد . برای اولين بار عرب حجاز در مدينه با مسئله استادی و شاگردی و
نشستن در حلقه درس و حفظ و ضبط آنچه از استاد میشنود آشنا شد . مسلمين
با حرص و ولع فراوانی آيات قرآن را كه تدريجا نازل میگشت فرا میگرفتند
و به حافظه میسپردند و آنچه را كه نمیدانستند از افرادی كه رسول خدا آنها
را مامور كتابت آيات قرآن كرده بود و به كتاب وحی معروف بودند
میپرسيدند . بعلاوه بنا به توصيههای مكرر رسول خدا سخنان آنحضرت را كه به
سنت رسول معروف بود از يكديگر فرا میگرفتند در مسجد پيغمبر رسما
حلقههای درس تشكيل میشد و در آن حلقه به بحث و گفتگو درباره مسائل
اسلامی و تعليم و تعلم پرداخته میشد . روزی رسول خدا وارد مسجد شد و ديد
دو حلقه در مسجد تشكيل شده است ، در يكی از آنها افراد به ذكر و عبادت
مشغولند و در يكی ديگر به تعليم و تعلم . پس از آنكه هر دو را از نظر
گذراند فرمود " « كلاهما علی خير و لكن بالتعليم ارسلت » " يعنی هر دو
جمعيت كار نيك میكنند اما من برای تعليم فرستاده شدهام .
رسول خدا آنگاه رفت و در حلقهای كه آنجا تعليم و تعليم بود نشست ( 1
) .
بعد از مدينه ، عراق محيط جنب و جوش علمی گشت . در عراق ابتدا دو
شهر بصره و كوفه مركز علم بودند . اما پس از بنای بغداد ، آن شهر مركز
علمی شد و در آن شهر بود كه علوم ملتهای ديگر به جهان اسلام منتقل گشت
بعدها ری
پاورقی : ( 1 ) منية المريد شهيد ثانی ، صفحه . 5 |