بوده است از عصاره‏ای مست كننده از يك گياه خاص كه به درستی معلوم‏
نيست چه نوع گياهی بوده است ، و آرياييان قديم در مراسم پرستش از آن‏
استفاده می‏كرده‏اند .
آقای دكتر معين می‏گويد :
در نظر او ( آريايی ) . . . فديه‏ها در حكم ضيافتهائی است كه برای‏
مهمانان عاليمقام و عزيز تهيه می‏كنند ، خدايان دوستانه دعوت دوستان خود
را می‏پذيرند ، همانطور كه انسان از غذا قوت می‏گيرد آنان نيز به واسطه‏
اين ضيافتها قوی می‏شوند . مخصوصا اين اثر در شيره گياه مقدس " سومه "
يا " هومه " كه روح را فرح می‏بخشد موجود است . . . اين گياه كوهستانی‏
( سومه ) دارای ساقه نرم و پر الياف است و شيره‏ای سپيد به رنگ شير
دارد و آن را در كتب طبی ( هوم المجوس ) گويند . . . عصاره اين گياه را
می‏جوشانند به حدی كه دارای رنگ شود . استعمال اين مايع در موقع قربانی‏
يكی از كهنترين و بهترين ( ! ) رسمهای عبادت آريايی است . اين نوشابه‏
را روی آتش می‏ريختند ، الكلی كه در آن موجود بود سبب اشتعال آتش‏
می‏گرديد . روحانيان نيز در موقع اجرای مراسم عبادت به قدر كفايت از آن‏
می‏نوشيدند ، اين نوشابه نه تنها مقدس و گرامی بود بلكه از غرائب‏
معتقدات آريايی اين است كه برای اين گياه درجه خدايی قائل بودند ( 1 )
.
زردشت اين خرافه را منسوخ ساخت ولی بار ديگر اين خرافه در دوره‏
ساسانی احيا شد و جزء سنن زردشتی قرار گرفت . می‏گويند در اوستای ساسانی‏
در " هوم يشت " ( يسنای 10 بند 8 ) چنين آمده است :
آری همه می‏های ديگر را خشم خونين سلاح در پی است ،

پاورقی :
( 1 ) مزديسنا و ادب پارسی ، ص 49 - . 50