پاورقی : ( 1 ) نقل از پور داود دريشتهاج 2 صفحه 21 - 23 عبارت از محمد قزوينی است . ( 2 ) نقل از الاثار الباقيه ، چاپ ليدن صفحه . 30
ايشان مطلع ، به كلی فانی و معدوم الاثر كرد و ايشان را در اقطار ارض
متفرق ساخت و لذا اخبار و اوضاع ايشان به درجهای مخفی و مستور مانده
است كه به هيچ وجه وسيلهای برای شناختن حقايق امور در آن كشور بعد از
ظهور اسلام در دست نيست " ( 1 ) ايضا ابوريحان در همان كتاب نويسد :
" و چون قتيبه بن مسلم نويسندگان ايشان ( خوارزميان ) را هلاك كرد و
هربدان ايشانرا بكشت و كتب و نوشتههای آنانرا بسوخت ، اهل خوارزم امی
ماندند و در اموری كه محتاج اليه ايشان بود فقط به محفوظات خود اتكا
كردند ، و چون مدت متمادی گرديد و روزگار دراز بر ايشان بگذشت امور
جزئی مورد اختلاف را فراموش كردند و فقط مطالب كلی مورد اتفاق در حافظه
آنان باقيماند ( 2 ) .
6 - داستان كتابسوزی عبدالله بن طاهر كه دولتشاه سمرقندی در تذكره
الشعرا آورده است .
اينها مجموع به اصطلاح دلائلی است كه مرحوم دكتر معين بر كتابسوزی در
ايران اقامه كرده است ، در ميان اين ادله تنها دليل چهارم كه از زبان
ابن خلدون نقل شده به علاوه با داستان كتابسوزی اسكندريه كه ابن العبری و
بغدادی و قفطی آنرا نقل كردهاند و با آنچه حاجی خليفه در كشف الظنون
آورده مورد تاييد قرار گرفته است قابل بررسی است .
دليل هفتمی هم هست كه مرحوم دكتر معين متعرض آن نشده ولی جرجی زيدان
و بعضی نويسندگان ايرانی فراوان آنرا ياد آوری ميكنند و دليل بر ضديت
عرب با كتاب و كتابت و علم گرفته ميشود . و آن اينكه خليفه دوم به
شدت جلو كتابت و تاليف كتاب را گرفته و با طرح شعار " حسبنا كتاب
الله " ( ما را قرآن بس
پاورقی : ( 1 ) نقل از پور داود دريشتهاج 2 صفحه 21 - 23 عبارت از محمد قزوينی است . ( 2 ) نقل از الاثار الباقيه ، چاپ ليدن صفحه . 30 |