جهانديده‏ای گفتش ای بوالهوس
تو را خود غم خويشتن بود و بس
پسندی كه شهری بسوزد به نار
اگر خود سرايت بود بر كنار
سری شاگرد و مريد معروف كرخی و استاد و دائی جنيد بغدادی است سخنان‏
زيادی در توحيد و عشق الهی و غيره دارد و هم او است كه می‏گويد : ( عارف‏
مانند آفتاب بر همه عالم می‏تابد و مانند زمين بار نيك و بد را به دوش‏
می‏كشد و مانند آب مايه زندگی همه دلها است و مانند آتش به همه‏
پرتوافشانی می‏كند ) . سری در سال 245 يا 250 درسن نودو هشت سالگی‏
درگذشته است .
د - حارث محاسبی ، بصری الاصل است و از دوستان و مصاحبان جنيد بوده‏
است ، از آن جهت او را ( محاسبی ) خوانده‏اند كه به امر مراقبه و محاسبه‏
اهتمام تام داشت ، معاصر احمد بن حنبل است . احمد حنبل چون دشمن علم‏
كلام بود او را به واسطه ورودش در علم كلام طرد كرد و در همين سبب اعراض‏
مردم از او شد . حارث در سال 243 درگذشته است .
هجنيد بغدادی ، اصلا اهل نهاوند است . عرفا و متصوفه او را (
سيدالطائفه ) می‏خوانند . همچنانكه فقهاء شيعه ، شيخ طوسی را ( شيخ‏
الطائفه ) می‏خوانند . جنيد يك عارف معتدل به شمار می‏رود ، برخی شطحيات‏
كه از ديگران شنيده شده از او شنيده نشده است . او حتی لباس اهل تصوف‏
به تن نمی‏كرد و درزی علما و فقها بود . به او گفتند به خاطر ياران هم كه‏
هست ( خرقه ) ( لباس اهل تصوف ) بپوش . گفت اگر می‏دانستم كه از
لباس كاری ساخته است از آهن گداخته جامه می‏ساختم اماندای حقيقت اينست‏
كه : ليس الاعتبار بالخرقة ، انما اعتبار بالحرقة يعنی از خرقه كاری‏
ساخته نيست ، ( حرقه آتش دل ) لازم است . جنيد خواهرزاده و مريد و
شاگرد سری سقطی و هم شاگرد حارث محاسبی بوده است . گويند در سال 297 در
نودسالگی درگذشت .
و - ذوالنون مصری ، وی اهل مصر است ، در فقه شاگرد مالك بن انس ،
فقيه