است كه با مقايسه به فقهاء معاصر آنها از ساير مذاهب ارزش آنها معلوم‏
و مشخص می‏شود . ابن النديم فن پنجم از مقاله ششم كتاب بسيار نفيس خود
را كه به نام فهرست ابن النديم شهرت و اعتبار جهانی دارد اختصاص داده‏
به " فقهاءالشيعه " و در ذيل نامهای آنها از كتابهای آنها در حديث يا
فقه ياد می‏كند . درباره حسين بن سعيد اهوازی و برادرش می‏گويد " اوسع‏
اهل زمانهما علما بالفقه والاثار والمناقب " يا درباره علی بن ابراهيم‏
قمی می‏گويد : " من العلماء الفقهاء " و درباره محمدبن حسن بن احمدبن‏
الوليد قمی می‏گويد : وله من الكتب كتاب الجامع فی الفقه ولی ظاهرا كتب‏
فقهيه آنها به اين شكل بوده است كه در هر بابی احاديثی كه آنها را معتبر
می‏دانسته‏اند و بر طبق آنها عمل می‏كرده‏اند ذكر می‏كرده‏اند ، آن كتابها هم‏
حديث بود و هم نظر مؤلف كتاب .
محقق حلی در مقدمه معتبر می‏گويد " نظر به اينكه فقهاء ما رضوان‏الله‏
عليهم زيادند و تأليفات فراوان دارند و نقل اقوال همه آنها غير مقدور
است ، من به سخن مشهورين به فضل و تحقيق و حسن انتخاب اكتفا كرده‏ام و
از كتب اين فضلا به آنچه اجتهاد آنها در كتابها هويدا است و مورد اعتماد
خودشان بوده است اكتفا كرده‏ام . از جمله كسانی كه نقل می‏كنم ( از قدمای‏
زمان ائمه ) حسن بن محبوب ، احمدبن ابی نصر بزنطی ، حسين بن سعيد (
اهوازی ) فضل بن شاذان ( نيشابوری ) يونس بن عبدالرحمان و از متأخران‏
محمدبن بابويه قمی ( شيخ صدوق ) و محمدبن يعقوب كلينی . و از اصحاب‏
فتوا علی بن بابويه قمی ، اسكافی ، ابن ابی عقيل ، شيخ مفيد سيد مرتضی‏
علم‏الهدی ، شيخ طوسی است . . . "
محقق با آنكه گروه اول را اهل نظر و اجتهاد و انتخاب می‏داند ، آنها را
به نام اصحاب فتوا ياد نمی‏كند ، زيرا كتب آنها در عين اينكه خلاصه‏
اجتهادشان بوده است به صورت كتاب حديث و نقل بوده است نه به صورت‏
فتوا . اينكه ما بحث