از اينها كه برشمرديم عده‏ای ايرانيند :
1 - يونس بن حبيب ، متوفا در سال . 183 ابن‏النديم می‏گويد اعجمی الاصل‏
است ( 1 ) . كتابی بنام معانی‏القرآن الكريم تأليف كرده است ، گويند
ازدواج نكرد و عمر هشتاد و هفت ساله خود را وقف علم و دانش كرد .
2 - ابوعبيده معمربن المثنی متوفا در . 210 بگفته ابن النديم ابوعبيده‏
نيز ايرانی است ( 2 ) .
3 - سعدان بن مبارك ، تاريخ وفاتش بدست نيامد . بنا به نوشته‏
ريحانةالادب اصلا اهل طخارستان است و نابينا بوده است ( 3 ) .
4 - ابوبشر ، عمروبن عثمان بن قنبر ، معروف به سيبويه متوفا در حدود
سال . 180 سيبويه اهل فارس است ، در بيضا متولد شد و حيات علمی خويش‏
را در حوزه علميه بصره طی كرد و سفری هم به بغداد رفت .
سيبويه در سفری كه به بغداد رفت داستان معروفی با كسائی دارد كه به‏
قصه زنبوريه معروف است . پس از سفر بغداد به فارس برگشت و چهل سال‏
بيشتر نداشت كه در همانجا در گذشت و در مولد خويش دفن شد . كتاب‏
معروف سيبويه در نحو بنام " الكتاب " معروف است و از بهترين كتب‏
جهان در فن خود يعنی از قبيل مجسطی بطلميوس در هيئت و منطق ارسطو در
منطق صوری تلقی شده است ، بارها در پاريس و برلين و كلكته و مصر چاپ‏
شده است ، سيد بحرالعلوم و ديگران گفته‏اند همه علما در نحو عيال سيبويه‏
ميباشند ، در اين كتاب به سيصد و چند آيه از قرآن مجيد استشهاد شده است‏
، مازنی نحوی معروف عرب ، حاضر نشد اين كتاب را به يكی از اهل ذمه‏
تدريس كند با آنكه پول زيادی بعنوان حق‏التدريس باو داده ميشد ، تنها
باين دليل كه دست غير مسلمان آيات قرآن را لمس نكند .

پاورقی :
( 1 - 2 ) الفهرست صفحه 69 - . 75
( 3 ) ريحانةالادب ، جلد 8 صفحه . 189