می‏گويند بانی اصلی آيين مزدكی ، مردی زردشت نام از اهل فسای شيراز بود
و به نوعی مانويت دعوت می‏كرد مخالف كيش رسمی مانوی . اين مرد دعوت‏
خود را در روم ظاهر كرد و سپس به ايران سفر كرد و به دعوت پرداخت در
روم اين شخص به نام " بوندس " معروف بوده است . كريستن سن پس از
ذكر مطلب بالا می‏گويد :
بنابراين دين مزدك همان آيين " درست دين " است كه " بوندس "
انتشار داد ، اگر اين شخص مانوی يعنی بوندس پس از شروع به دعوت جديد
در روم ، به ايران رهسپار شد تا عقائد خود را تبليغ كند ، می‏توان حدسی‏
قريب به يقين زد كه اصل او ايرانی بوده است . كلمه " بوندس " شباهتی‏
به اعلام ايرانی ندارد ، ولی می‏توان آنرا لقب اين شخص دانست . نه تنها
كتب اسلامی كه ماخوذ از " خوذای نامگ " هستند ، بلكه الفهرست هم كه‏
منبع ديگر داشته مؤسس فرقه مزدكيه را شخصی دانسته مقدم بر مزدك ، و در
خوذای نامگ اسم او را زردشت قيد كرده‏اند ، و از اين جا نام فرقه "
زردشتگان " پيدا شده است . . . بنابراين به طور تحقيق می‏توان گفت كه‏
" بوندس " و زردشت اسم يك شخص بوده است و زردشت نام اصلی آورنده‏
اين دين است و اين شخص با پيامبر مزديسنان همنام بوده است . پس نتيجه‏
اين می‏شود كه فرقه مورد بحث ما يكی از شعب مانويه بوده كه قرب دو قرن‏
قبل از مزدك در كشور روم تاسيس يافته و مؤسس آن يكنفر ايرانی زردشت‏
نام پسر " خورگان " از مردم " پسا " بوده است . . . از اشارات‏
مندرجه در كتب عربی چنين مستفاد می‏شود كه زردشت ( فسائی ) پيشوايی بوده‏
كه دعوت او فقط جنبه نظری داشته است ، اما مزدك كه مرد عمل بوده و به‏
قول طبری در نزد طبقه عامه خليفه زردشت به شمار می‏آمده است ، رفته رفته‏
نام مؤسس اصلی را تحت الشعاع قرار داد و در همان عهد خود ، فرقه را به‏
اسم مزدكيه مشهور نمود . از اين رو در ادوار بعد مردمان پنداشته‏اند