شايد از همه بهتر شرح شيخ محمد لاهيجی است كه چاپ شده است و در دسترس
است . مرگ شبستری در حدود سال 720 واقع شده است .
ه - سيد حيدر آملی ، يكی از محققين عرفا است ، كتابی دارد به نام جامع
الاسرار كه از كتب دقيق عرفان نظری است و اخيرا به نحو شايستهای چاپ
شده است . كتاب ديگر او نصالنصوص در شرح فصوص است . وی معاصر
فخرالمحققين حلی فقيه معروف است ، سال وفاتش دقيقا معلوم نيست .
و - عبدالكريم جيلی ، صاحب كتاب معروف ( الانسان الكامل ) بحث (
انسان كامل ) به شكل نظری اولين بار وسيله محيی الدين عربی طرح شد و بعد
مقام مهمی در عرفان اسلامی يافت . صدرالدين قونوی شاگرد و مريد محيیالدين
در كتاب مفتاحالغيب فصل مشبعی در اين زمينه بحث كرده است تا آنجا كه
اطلاع داريم دو نفر از عرفا كتاب مستقل به اين نام تأليف كردند . يكی
عزيزالدين نسفی از عرفای نيمه دوم قرن هفتم و ديگر همين عبدالكريم جيلی و
هر دو به اين نام چاپ شده است . جيلی در سال 805 در 38 سالگی درگذشته
است . بر ما روشن نيست كه عبدالكريم ، اهل جيل بغداد بوده يا اهل جيلان
( گيلان ) .
قرن نهم
الف - شاه نعمتالله ولی ، اين مرد نسب به علی عليهالسلام میبرد و از
معاريف و مشاهير عرفا و صوفيه است . سلسله نعمةاللهی در عصر حاضر از
معروفترين سلسلههای تصوف است . قبرش در ماهان كرمان مزار صوفيان است
. گويند 95 سال عمر كرد و در سال 820 يا 827 يا 834 درگذشت . اكثر عمرش
در قرن هشتم گذشته و با حافظ شيرازی ملاقات داشته است . اشعار زيادی در
عرفان از او باقی است .
ب - صائن الدين علی تركه اصفهانی . از محققين عرفا است ، در عرفان
نظری محيیا لدينی يد طولا داشته است ، كتاب تمهيدالقواعد وی كه اكنون در
دست چاپ است و چاپ شده است دليل تبحر او در عرفان است و مورد
استفاده و استناد