را همشان و همطراز خدای اهورامزدا می‏شناسد ( 1 ) .
و كسانی كه زردشت را ثنوی می‏دانند می‏گويند ثنويت بعد از زردشت‏
استوارتر گشت . پ ، ژ ، دومناشه می‏گويد :
دو گانه پرستی گاتهای زردشت به دو گانه پرستی استوارتری مبدل شد كه‏
تمام موجودات عالم را ميان خير و شر تقسيم می‏كرد ( 2 ) . . .
كتاب ونديداد كه جزئی از اوستای فعلی است و چاپ شده است صريحا "
انگرامئينو " را آفريننده نواحی بد زمين ، سرمای يخبندان زمستان ،
حرارت سوزان تابستان ، مارها و افعيها . . . معرفی می‏كند .
در دوره اسلامی زردشتيان عقائد ثنوی خويش را آزادانه اظهار می‏كرده و از
آن دفاع می‏كرده‏اند و با ائمه اطهار عليهم السلام و همچنين با علما و
متكلمين اسلامی صريحا در اين باره بحث و جدال می‏كرده‏اند . در كتب حديثی‏
شيعه از قبيل توحيد صدوق ، احتجاج طبرسی ، عيون اخبار الرضا و بحار
الانوار اين بحث و جدالها نقل شده است . و اين خود می‏رساند كه زردشتيان‏
در دوره ساسانی ثنوی بوده‏اند و همان عقيده را در دوره اسلامی حفظ كرده و
از آن دفاع می‏كرده‏اند .
يكی از كتب معروف زردشتيان كه در دوره اسلامی ( قرن سوم هجری ) تاليف‏
يافته كتاب " دينكرد " است ، می‏گويند بيش از نيمی از اين كتاب در
دفاع از ثنويت در مقابل اديان كليمی و مسيحيت است ( 3 ) .
كريستن سن معتقد است كه در دوره ساسانی معتقدات " زروانی " كه قبلا

پاورقی :
( 1 ) تاريخ جامع اديان صفحه . 315
( 2 ) تمدن ايران ، ترجمه دكتر بهنام ، صفحه . 188
( 3 ) تاريخ تمدن ايرانی ، به قلم جمعی از خاورشناسان ، ترجمه‏ء جواد
محيی ، صفحه‏ء 269 - 270 ايضا همان كتاب ، ترجمه‏ء دكتر عيسی بهنام ،
صفحه‏ء . 249