پاورقی : . 1 ابراهيم / . 42
و روحيه با لذات ارتجاعی آن طبقه و روحيه انقلابی استثمار شدگان به دليل
استثمار شدگی بيان میكند كه البته نتيجه نهايیاش پيروزی طبقه استضعاف
شده است ، خواه از ايمان و عمل صالح به مفهوم قرآنی بهرهمند باشد يا
نباشد وفیالمثل شامل مردم استثمار شده ويتنام و كامبوج و غيره هم هست ،
و اگر از وجهه الهی بخواهيم مفاد آيه را توضيح دهيم بايد بگوئيم اين آيه
میخواهد اصل حمايت حق از مظلوم كه در قرآن آمده است ( « و لا تحسبن الله
غافلا عما يعمل الظالمون ») ( 1 ) يعنی عدل الهی را توضيح دهد و آنچه به
مفاد آيه استضعاف از وراثت و امامت ظاهر شده و خواهد شد مظهر " عدل
الهی " است .
اما آيه استخلاف و آيات مشابه آن از نظر جريان طبيعی ، مكانيسم ديگری
از تاريخ ارائه میدهد و از وجهه الهی ، اصلی شاملتر و جامعتر از اصل عدل
الهی كه شامل عدل الهی نيز میشود بيان میكند .
آن مكانيسمی كه اين آيه و آيات مشابه ارائه میدهد اين است كه در ميان
انواع مبارزاتی كه در جهان وجود و ماهيت مادی و منفعتی داشته است
مبارزهای " لله وفی الله " و ارزشخواهانه و مقدس و مبرا از منفعت
جوييها و انگيزههای مادی كه پيامبران و به دنبال آنها مؤمنان آن را رهبری
میكردهاند بوده است و بشريت را در ناحيه تمدن انسانی اين مبارزات پيش
برده است . تنها اين مبارزات است كه شايسته است نام " جنگ حق با
باطل " به آنها داده شود و اين مبارزات بوده است كه تاريخ را از نظر
انسانيت و معنويتهای انسانی
پاورقی : . 1 ابراهيم / . 42 |