فنی و تكنيكی ، از نظر معنويات انسانی نسبت به گذشته‏اش مرحله يا
مراحلی به انحطاط كشيده شده باشد همچنانكه امروز نسبت به بشر قرن ما
گفته می‏شود .
بلكه به اين معنی است كه بشر در مجموع حركات خود ، هم از نظر مادی و
هم از نظر معنوی رو به پيش است حركت تكاملی بشر از نظر معنوی يك‏
حركت يكنواخت روی خط مستقيم نيست ، حركتی است كه گاهی انحراف به‏
راست يا به چپ دارد ، توقف و احيانا بازگشت دارد ، ولی در مجموع خود
يك حركت پيشرو و تكاملی است اين است كه می‏گوئيم انسان آينده حيوان‏
فرهنگی است نه حيوان اقتصادی ، انسان آينده انسان عقيده و ايمان است نه‏
انسان شكم و دامن .
طبق اين نظريه ، جنبه انسانی انسان به علت اصالتش ، همراه و بلكه‏
مقدم بر تكامل ابزارهای توليديش تكامل يافته و بر اثر تكامل ، تدريجا از
وابستگيش و تاثير پذيريش از محيط طبيعی و اجتماعی كاسته و بر وارستگيش‏
كه مساوی است با وابستگی به عقيده و آرمان و مسلك و ايدئولوژی ، و نيز
تاثير بخشيش بر روی محيط طبيعی و اجتماعی افزوده است و در آينده هر چه‏
بيشتر به آزادی كامل معنوی يعنی استقلال و وابستگی به عقيده و ايمان و
ايدئولوژی خواهد رسيد انسان در گذشته با اينكه از مواهب طبيعت و مواهب‏
وجود خود كمتر بهره‏مند بوده ، بيشتر اسير و برده طبيعت و هم اسير و برده‏
حيوانيت خود بوده ، اما انسان آينده در عين اينكه از طبيعت و از مواهب‏
وجود خود بيشتر بهره‏برداری خواهد كرد ، از اسارت طبيت و از اسارت قوای‏
حيوانی خود بالنسبه آزادتر و بر حاكميت خود بر خود