next page

fehrest page

back page

مبطلات نماز

(مساله 1127) دوازده چيز نماز را باطل مي کند و آنها را مبطلات مي گويند.

اول: آنکه در بين نماز يکي از شرطهاي آن از بين برود، مثلاً در بين نماز بفهمد مکانش غصبي است.

دوم: آنکه در بين نماز عمداً‌يا سهواً يا از روي ناچاري، چيزي که وضو يا غسل را باطل مي کند پيش آيد، مثلاً بول از او بيرون آيد ولي کسي که نمي تواند از بيرون آمدن بول و غائط خودداري کند، اگر در بين نماز بول يا غائط از او خارج شود چنانچه به دستوري که در احکام وضو گفته شد(3) رفتارنمايد نمازش باطل نميشود و نيز اگردر بين نماز از زن مستحاضه خون خارج شود، در صورتي که به دستور استحاضه رفتار کرده باشد، نمازش صحيح است.

(مساله 1128) کسي که بي اختيار خوابش برده، اگر نداند که در بين نماز خوابش بره يا بعد از آن، بايد بنابر احتياط واجب نمازش را دوباره بخواند، ولي اگر تمام شدن نماز را بداند و شک کند که خواب در بين نماز بوده يا بعد نمازش صحيح است.

(مساله 1129) اگر بداند به اختيار خودش خوابيده و شک کند که بعد از هر نماز بوده، يا در بين نماز يادش رفته که مشغول نماز است و خوابيده نمازش صحيح است.

(مساله 1130) اگر در حال سجده از خواب بيدار شود و شک کند که در سجده آخر نماز است، يا در سجده شکر، بايد آن نماز را دوباره بخواند.

سوم: از مبطلات نماز آن است که دستها را روي هم بگذارد.

(مساله 1131) هرگاه براي ادب دستها را روي هم بگذارد، بنابر احتياط واجب بابد نماز را دوباره بخواند، ولي اگر از روي فراموشي يا ناچاري يا براي کار ديگر مثل خاراندن دست و مانند آن، دستها را روي هم بگذارد، اشکال ندارد.

چهارم: از مبطلات نماز آن است که بعد از خواندن حمد، آمين بگويد. ولي اگر اشتباهاً يا از روي تقيه بگويد، نمازش باطل نمي شود.

پنجم: از مبطلات نماز آن است که عمداً يا از روي فراموشي پشت به قبله کند، يا به طرف راست يا چپ قبله برگرددد، بلکه اگر عمداً بقدري برگردد که نگويند رو به قبله است، اگر چه به طرف راست يا چپ نرسد، نمازش باطل است.

(مساله 1132) اگر عمداً همه صورت را به طرف راست يا چپ قبله برگرداند، نمازش باطل است، بلکه اگر سهواً هم صورت را به اين مقدار بر گرداند، احتياط واجب آن است که نماز را دوباره بخواند و لازم نيست که نماز اول را تمام نمايد، ولي اگر سر را کمي بگرداند عنداً باشد يا اشتباه، نمازش باطل نمي شود.

ششم: از مبطلات نماز آن است که عمداً کلمه اي بگويد که از آن کلمه قصد معني کند، اگر چه معني هم نداشته باشد و يک حرف هم باشد، بلکه اگر قصد هم نکند بنابر احتياط واجب بايد نماز را دوباره بخواند در صورتي که دو حرف يا بيشتر باشد، ولي اگر سهواً بگويد نماز باطل نمي شود.

(مساله 1133) اگر کلمه اي بگويد که يک حرف دارد، چنانچه آ کلمه معني داشته باشد مثل(ق) که در زبان عرب به معناي اين است که نگهداري کن، چنانچه معناي آ“ را بداند و قصد آن را نمايد، نمازش باطل مي شود، بلکه اي اگر قصد معناي آن را نکند ولي ملتفت معناي آن باشد، احتياط واجب ان است که نماز را دوبره بخواند.

(مساله 1134) سرفه کردن و آروغ زدن و آهکشيدن در نماز اشکال ندارد، ولي گفتن آخ و که و مانند اينها که دو حرف است، اگر عمدي باشد نماز باطل مي کند.

(مساله 1135) اگر کلمه اي را به قصد ذکر بگويد:(اللهُ اکبرُ) و در موقع گفتن آن، صدا را بلند کند که چيزي را به ديگري بفهماند اشکال ندارد، ولي چنانچه به قصد اينکه چيزي به کسي بفهماند بگويد، اگر چه قصد ذکر هم نداشته باشد، نماز باطل مي شود.

(مساله 1136) خواندن قرآن در نماز، غير از چهار سوره اي که سجده واجب دارد و در احکام جنابت گفته شد(1) ، و نيز دعا کردن در نماز اشکال ندارد اگر چه به فارسي يا زبان ديگر باشد.

(مساله 1137) اگر چيزي از حمد و سوره و ذکر هاي نماز را عمداً يا احتياطاً چند مرتبه بگويد، اشکال ندارد.

(مساله 1138) در حال نماز، انسان نبايد به ديگري سلام کند واگر ديگري به ا و سلام کند، بايد طوري جواب دهد که سلام مقدم باشد مثلاً بگويد(السلامُ عليکُم) يا(سلام عليکُم) و نبايد(عليکمِ السلامُ) بگويد.

(مساله 1139) انسان بايد جواب سلام را چه در نماز يا در غير نماز فوراً بگويد، و اگر عمداً يا ا ز روي فراموشي جواب سلام را بقدري طول دهد، که اگر جواب بگويد جواب آن سلام حساب نشود، چنانچه در نماز باشد نبايد جواب بدهد و اگر در نماز نباشد، جواب دادن واجب نيست.

(مساله 1140) بايد جواب سلام را طوري بگويد که سلام کننده بشنود، ولي اگر سلام کننده کر باشد، چنانچه انسان به طور معمول جواب او را بدهد، کافي است.

(مساله 1141) بايد نماز گزار جواب سلام را به قصد جواب بگويد نه به قصد دعا.

(مساله 1142) اگر زن يا مرد نا محرم يا بچه مميز يعني بچه اي که خوب يا بد را مي قهمد به نماز گزار سلام کند، نماز گزار بايد جواب او را بدهد.

(مساله 1143) اگر نماز گزار جواب سلام را ندهد معصبت کرده، ولي نمازش صحيح است

(مساله 1144) اگر کسي به نماز گزار غلط سلام کند، به طوري که سلام حساب نشود جواب او جائز نيست.

(مساله 1145) جواب سلام کسي که از روي مسخره يا شوخي سلام مي کند واجب نيست و احتياط واجب آن است که در جواب سلام مرد و زن غير مسلمان بگويد سلام يا فقط، عليک.

(مساله 1146) اگر کسي به عده اي سلام کند، جواب سلام او بر همه آنان واجب است، ولي اگر يکي از آنان جواب بدهد کافي است.

(مساله 1147) اگر کسي به عده اي سلام کند و کسي که سلام کننده، قصد سلام دادن به او را نداشته جواب دهد، باز هم جواب سلام او بر آن عده واجب است.

(مساله 1148) اگر به عده اي سلام کند و کسي که بين آنها مشغول نماز است شک کند که سلام کننده قصد سلام کردن به او را هم داشته يا نه، نبايد جواب بدهد و همچنين است اگر بداند که قصد او را هم داشته ولي ديگري جواب سلام را بدهد اما اگر بداند که قصد او را هم داشته ولي ديگري جواب ندهد، بايد جواب او را بگويد.

(مساله 1149) سلام کردن مستحب است و خيلي سفارش شده است که سواره به پياده و ايستاده به نشسته و کوچکتر به بزرگتر سلام کند.

(مساله 1150) اگر دو نفر با هم به يکديگر سلام کند، بر هر يک واجب است جواب سلام ديگري را بدهد.

(مساله 1151) در غير نماز مستحب است جواب سلام را بهتر از سلام بگويد، مثلاً اگر کسي گفت: سلام عليکم در جواب بگويد: سلامٌ عليکُم و رحمهُ اللهِ.

هفتم: از مبطلات نماز خنده با صدا و ترجيع و بنابر احتياط واجب خنده با صدا اگر چه تر جيع نداشته باشد و عمدي است و چنانچه سهواً با صدا بخندد اگر به هم زننده صورت نماز نباشد يا لبخند بزند، نمازش باطل نمي شود.

(مساله 1152) اگر براي جلوگيري از صداي خنده حالش تغيير کند، مثلاً رنگش سرخ شود چنانچه از صورت نمازگزار بيرون رود، بايد نمازش را دوباره بخواند.

هشتم: از مبطلات نماز آن است کهبر اي کار دنيا عمداً گريه کند، احتياط واجب آن است که براي کار دنيا بي صدا هم گريه نکند و اگر از ترس خدا يا براي آخرت گريه کند، آهسته باشد يا بلند اشکال ندارد، بلکه از بهترين اعمال است.

نهم: از مبطلات نماز کاري است که صور ت نماز را به هم بزند، مثل دست زدن و به هوا پريدن ومانند اينها کم باشد يازياد، عمداً باشد يا از روي فراموشي، ولش کاري که صورت نماز را به هم نزند مثل اشاره کردن با دست، اشکال ندارد.

(مساله 1153) اگر در بين نماز بقدري ساکت بماند که نگويند نماز مي خواند، نمازش باطل مي شود.

(مساله 1154) اگر در بين نماز کاري انجام دهد، يا مدتي ساکت شود و شک کند که نماز به هم خورده يا نه، نمازش صحيح است.

دهم: از مبطلات نماز، خوردن و آشاميدن است، اگر در نماز طوري بخورد يا بياشامد که نگويند نماز مي خواند.

(مساله 1155) احتياط واجب آن است که در نماز هيچ چيز نخورد و نياشامد چه موالات نماز به هم بخورد يا نخود و چه بگويند نماز مي خواند يا نگويند.

(مساله 1156) احتياط واجب آن است که در بين نماز، غذائي را که لاي دندانها ماند ه فرو نبرد، ولي اگر قند يا شکر و مانند اينها دهان مانده باشد و در حال نماز کم کم آب شود و فرو رود، نمازش اشکال پيدا نمي کند.

يازدهم: از مبطلات نماز شک در رکعتهاي نماز دو رکعتي يا سه رکعتي، يا در دو رکعت اول نماز هاي چهار رکعتي است.

دوازدهم: از مبطلات نماز آن است که رکن نماز را عمداً يا سهواً کم يا زياد کند، يا چيزي را که رکن نيست، عمداً ککم يا زياد نمايد.

(مساله 1157) اگر بعد از نماز شک کند که در بين نماز کاري که نماز را باطل مي کند انجام داده يا نه، نمازش صحيح است.

 

چيزهائي که در نماز مکروه است

(مساله 1158) مکروه است در نماز صورت را کمي به طرف راست يا چپ بگرداند و چشمها را هم بگذارد، يا به طرف راست و چپ بگرداند و با ريش و دست خود بازي کند و انگشتها راداخل هم نمايد و آب دهان بيندازد و به خط قرآن يا کتاب يا خط انگشتري نگاه کند و نيز مکروه است، موقع خواندن حمد و سوره و گفتن ذکر، براي شنيدن حرف کسي ساکت شود، بلکه هر کاري که خضوع و خشوع از بين ببرد، مکروه ميباشد.

(مساله 1159) موقعي که انسان خوابش مي آيد و نيز موقع خودداري کردن از بول و غائط، مکروه است نماز بخواند. و همچنين پوشيدن جوراب تنگ که پا را فشار دهد در نماز مکروه مي باشد و غير اينها مکروهات ديگري هم در کتابهاي مفصل گفته شده است.

 

مواردي که ميشود نماز واجب راشکست

(مساله 1160) شکستن نماز از روي اختيار حرام است، ولي براي حفظ مال و جلوگيري از ضرر مالي يا بدني مانعي ندارد.

(مساله 1161) اگر حفظ جان خود انسان يا کسي که حقظ جان او واجب است يا حفظ مالي که نگهداري آن واجب مي باشد، بدون شکستن نماز ممکن نباشد بايد نماز را بشکند، ولي شکستن نماز براي مالي که اهميت ندارد، مکروه است.

(مساله 1162) اگر در وسعت وقت مشغول نماز باشد و طلبکار طلب خود را از او مطالبه کند چنانچه بتواند د بين نماز طلب او را بدهد، بايد در همان حال بپردازئد و اگر بدون شکستن نماز،دادن طلب او ممکن نيست، بايد نماز را بشکند و طلبب او را بدهد، بعد نماز را بخواند.

(مساله 1163) اگر در بين نماز بفهمد که مسجد نجس است، چنانچه وقت تنگ باشد بايد نماز را تمام کند و اگر وقت وسعت دارد و تطهير مسجد نماز را به هم ني زند بايد در بين نماز تطهير کند، بعد بقيه نماز را بخواند و اگر نماز را به هم مي زند، بايد نماز را بشکند و مسجد را تطهير نمايد بعد نماز را بخواند.

(مساله 1164) کسي که بايد نماز رابشکند، اگر نماز را تمام کند معصيت کرده ولي نماز او صحيح است اگر چه احتياط مستحب آن است که دوباره بخواند.

(مساله 1165) اگر پيش از آنکه به اندازه رکوع خم شود يادش بيايد که اذانت و اقامه را فراموش کرده، چنانچه وقت نماز وسععت دارد، مستحب است براي گفتن آنها نماز را بشکند.

 

شکيات

 شکيات نماز 23قسم است: هشت قسم آن که شکهائي است که نماز را باطل مي کند و به شش قسم آن نبايد اعتنا کرد و نه قسم ديگر آن صحيح است.

 

شکهاي مُبطل

(مساله 1166) شکهائي که نماز را باطل مي کند از اين قرار است:

اول: شک در شماره رکعتهاي نماز دو ر کعتي مثل نماز صبح و نماز مسافر، ولي شک در شماره رکعتهاي نماز مستحب دو رکعتي و بعضي از نماز هاي احتياط نماز را باطل نمي کند.

دوم: شک در شماره رکعتهاي نماز سه رکعتي.

سوم: آنکه در نماز چهار رکعتي شک کند که يک رکعت خوانده يابيشتر.

چهارم: آنکه در نماز چهار رکعتي پيش از تمام شدن سجده دوم، شک کند که دو رکعت خوانده يا ببيشتر، در اين صورت نمازشباطل و بايد اعاده کند، و بهتر آن است که عمل به حکم شک نمايد و نماز را اعاده کند.

پنجم: شک بين دو و پنج يا دو و بيشتر از پنج.

ششم: شک بين سه و شش يا سه و بيشتر از شش.

هفتم: شک بين چهار و شش يا چهار و بيشتر از شش، چه پيش از تمام شدن سجده دوم باشد يا بعد از آن. ولي اگر بعد از سجده دوم شک بين چهار و شش يا چهار و بيشتر از شش براي اوپيش آيد، احتياط واجب آن است که بنابر چهار بگذرد و نماز را تمام کند و بعد از نماز دو سجده سهو بجا آورد و نماز را هم دوباره بخواند.

(مساله 1167) اگريکي از شکهاي باطل کننده براي انسان پيش آيد، نمي تواند نماز را به هم بزند، ولي اگر به قدري فکر کند که شک پابر جا شود به هم زدن نماز مانعي ندارد.

 

شکهائي که نبايد به آنها اعتنا کرد 

(مساله 1168) شکهائي که نبايد به آنها اعتنا کرد از اين قرار است:

اول: شک در چيزي که محل بجا آوردن آن گذشته است: مثل آنکه در رکوع شک کند که حمد را خوانده يا نه.

دوم: شک بعد از سلام نماز.

سوم: شک بعد از گذشتن وقت نماز.

چهارم: شک کثير الشک، يعني کسي که زياد شک مي کند.

پنجم: شک امام در شماره رکعتها ي نماز، در صورتي که ماموم شماره آنها را بداند و همچنين شک ماموم در صورتي که امام شماره رکعتهاي نماز را بداند.

ششم: شک در نماز مستحبي.

 

1- شک در چيزي که محل آن گذشته است

(مساله 1169) اگر در بين نماز شک کند که يکي از کارهاي واجب آن را انجام داده يا نه، مثلاً شک کند که حمد خوانده يا نه، چنانچه مشغول کاري که بايد بعد از آن انجام دهد نشده، مثلاً به رکوع نرفته است بايد آنچه را که در انجام آن شک کرده بجا آورد يعني حمد را بخواند و اگر مشغول کاري که بايد بعد از آن انجام دهد شده، مثلاً به رکوع رفته است به شک خود اعتنا نکند.

(مساله 1170) اگر در بين خواندن آيه اي شک کند که آيه پيش را خوانده يا نه، يا وقتي آخر آيه را مي خواند شک کند که اول آن را خوانده يا نه،بايد به شک خود اعتنا نکند.

(مساله 1171) اگر بعد از رکوع يا سجود شک کند که کارهاي واجب آن، مانند ذکر و آرام بودن بدن را انجام داده يا نه، بايد به شک خود اعتنا نکند.

(مساله 1172) اگر درحالي که به سجده مي رود شک کند که رکوع کرده يا نه، لازم است برگردد و رکوع را بجا بياورد و اگر شک کند که بعد از رکوع ايستاده يا نه، به شک خود اعتنا نکند.

(مساله 1173) اگر در حال برخاستن شک کند که تشهد را بجا آورده يا نه، و همچنين در حال برخاستن اگر شک کند که سجده را بجا آورده يا نه، بايد برگردد و بجا آورد.

(مساله 1174) کسي که نشسته يا خوابيده نماز مي خواند، اگر موقعي که حمد يا تسبيحات مي خواند، شک کند که سجده يا تشهد را بجا آورده يا نه، بايد به شک خود اعتنا نکند و اگر پيش از آنکه مشغول حمد يا تسبيحات شود، شک کند که سجده يا تشهد را بجا آورده يا نه، بايد بجا آورد.

(مساله 1175) اگر شک کند که يکي از رکنهاي نماز را بجا آورده يانه، چنانچه مشغول کاري بعد از آن است نشده، بايد آن را بجا آورد، مثلاً اگر پيش از خواندن تشهد شک کند که دوسجده را بجا آورده يا نه، بايد بجا آورد و چنانچه بعد يادش بيايد که آن رکن را بجا آورده بوده، چون زياد شده، نمازش باطل است.

(مساله 1176) اگر شک کند عملي را رکن نيست بجا آورده يا نه، چنانچه مشغول کاري که بعد از آن است نشده، بايد آن را بجا آورد، مثلاً اگر پيش از خواندن سوره شک کند که حمد را خوانده يا نه، بايد حمد را بخواند و اگر بعد از انجام آن يادش بيايد که آن را بجا آورده بوده، چون رکن زياد نشده نماز صحيح است.

(مساله 1177) اگر شک کند که رکني را بجا آورده يا نه، چنانچه مشغول تشهد است اگر شک کند که دو سجده را بجا آورده يا نه، بايد به شک خود اعتنا نکند و اگر يادش بيايد که آن رکن را بجا نياورده، در صورتي که مشغول رکن بعد نشده، بايد آن را بجا آورد و اگر مشغول رکن بعد شده نمازش باطل است، مثلاً اگر پيش از رکوع رکعت بعد يادش بيايد که دو سجده را بجا نياورده، بايد بجا آورد و اگر در رکوع يا بعد از آمن يادش بيايد، نمازش باطل است.

(مساله 1178) اگر شک کند عملي را که رکن نيست بجا آورد ه يا نه، چنانچه مشغول کاري که بعد از آن است شده، بايد به شک خود اعتنا نکند، مثلاً موقعي که مشغول خواندن سوره است، اگر شک کند که حمد را خوانده يا نه، بايد به شک خود اعتنا نکند و اگر بعد يادش بيايد که آن را بجا نياورده، در صورتي که مشغول رکن بعد نشده، بايد بجا آورد و اگر مشغول رکن بعد شده، نمازش صحيح است، بنابر اين اگر مثلاً در قنوت يادبيايد که حمد را نخوانده بايد بخواند و اگر در رکوع يادش بيايد نماز او صحيح است.

(مساله 1179) اگر شک کند که سلام نماز را گفته يا نه، يا شک کند درست گفته يا نه، چنانچه مشغول تعقيب نماز يا مشغول نماز ديگر شده، يا به واسطه انجام کاري که نماز را به هم مي زند، از حال نمازگزار بيرون رفته، بايد به خود اعتنا نکند و اگر پيش از اينها شک کند، بايد سلام را بگويد، اما اگر در صحيح گفتن سلام شک کند در هر صورت.يانه شد به شک خود اعتنا ننمايد چه مشغول کار ديگر شده بأيد.

 

2- شک بعد از سلام

(مساله 1180) اگر بعد از سلام نماز شک کند که نماز ش صحيح بوده يا نه، شک کند رکوع کرده يا نه، يا بعد از سلام چهار رکعتي شک کند که چهار رکعت خوانده يا پنج رکعت، به شک خود اعتنا نکند ولي اگر هر دو طرف شک او باطل باشد، مثلاً بعد از سلام نماز چهار رکعتي شک کند که سه رکعت خوانده يا پنج رکعت، نمازش باطل است.

 

3- شک بعد از وقت

(مساله 1181) اگر بعد از گد شتن وقت نماز شک کند که نماز خوانده يا نه، يا گمان کند که نخوانده، خواندن آن لازم نيست، ولي اگر پيش از گذشتن وقت، شک کند که نماز خوانده يا نه، يا گمان کند که نخوانده، بايد آن نماز را بخواند بلکه اگر گمان کند که خوانده، بايد آن را بجا آورد.

(مساله 1182) اگر بعد از گذشتن وقت شک کند که نماز را درست خوانده يا نه به شک خود اعتنا نکند.

(مساله 1183) اگر بعد از گذشتن وقت نماز ظهر و عصر بداند چهار رکعت نماز خوانده ولي نداند به نيت ظهر خوانده يا به نيت عصر بايد چهار رکعت نماز قضا به نيت نمازي که بر او واجب است بخواند.

(مساله 1184) اگر بعد از گذشتن وقت نماز مغرب و عشا ء بداند يک نماز خوانده ولي نداند سه رکعتي خوانده يا چهار رکعتي بايد قضاي نماز مغرب و عشا را بخواند.

 

4- کثير الشک (کسي که زياد شک ميکند)

(مساله 1185) اگر کسي در يک نماز سه مرتبه شک کند، يا در سه نماز پشت سر هم مثلاً در نماز صبح و ظهر و عصر شک کند، کثيرالشک است. و چنانچه زياد شک کردن او از غضب يا ترس يا پريشاني حواس نباشد، به شک خود اعتنا نکند.

(مساله 1186) کثير الشک اگر در بجا آوردن چيزي شک کند، چنانچه بجا آوردن آن نماز را باطل نمي کند، بايد بنا بگذرد که آن را بجا آورد، مثلاً اگر شک کند که رکوع کرده يا نه، بايد بنا بگذرد که رکوع کرده است، و اگر بجا آوردن آن نماز راباطل مي کند بايد بگذرد که آن را انجام نداده، مثلاً اگر شک کند که يک رکوع کرده يا بيشتر، چون زياد شدن رکوع نماز را باطل مي کند، بنا بگذرد که بيشتر از يک رکوع نکرده است.

(مساله 1187) کسي که در يک چيز نماز شک مي کند، چنانچه در چيزهاي ديگر نماز بطور معمول شک کند بايد به دستور آن عمل نمايد، مثلاً کسي که زياد شک مي کند سجده کرده يا نه اگر در بجا آوردن رکوع شک کند بايد به دستور آن رفتار نمايد يعني اگر ايستاده است رکوع را بجا آورد و اگر به سجده رفته اعتنا نکند.

(مساله 1188) کسي که در نماز مخصوصي مثلاً در نماز ظهر زياد شک مي کند اگر در نماز ديگر مثلاً عصر شک کند، بايد به دستور شک رفتار نمايد.

(مساله 1189) کسي که وقتي د ر جاي مخصوصي نماز مي خواند، زياد شک مي کند، اگر در غير آنجا نماز بخواند و شکي براي او پيش آيد، بايد به دستور شک عمل نمايد.

(مساله 1190) اگر انسان شک کند که کثير الشک شده يانه، بايد به دستور شک عمل نمايد. و کثير الشک تا وقتي يقين نکند که به حال معمولي مردم برگشته، بايد به شک خود اعتنا نکند.

(مساله 1191) کسي که زياد شک مي کند، اگر شک کند رکني را بجا آورده يا نه، و اعتنا نکند بعد يادش بيايد که آن را بجا نياورده، چنانچه مشغول رکن بعد نشده، بايد آن را بجا آورد و اگر مشغول رکن بعد شده نمازش باطل است، مثلاً اگر شک کند رکوع کرده يا نه و اعتنا نکند، چنانچه پيش از سجده يادش بيايد که رکوع نکرده، بايد رکوع کند و اگر در سجده يادش بيايد، نمازش باطل است.

(مساله 1192) کسي که زياد شک مي کند، اگر شک کند چيزي را که رکن نيست بجا آورد يا نه و اعتنا نککند و بعد يادش بيايد که آن را بجا نياورد ه، چنانچه از محل بجا آوردن آن نگذشته، بايد آن را بجا آورد و اگر از محل آن گذشته نمازش صحيح است، مثلاً اگر شک کند که حمد خوانده يا نه و اعتنا نکند، چنانچه در قنوت يادش بيايد که حمد نخوانده، بايد بخواند و اگر در رکوع يادش بيايد نماز او صحيح است.

 

5- شک امام و ماموم 

(مساله 1193) اگر امام جماعت در شماره رکعتهاي نماز شک کند، مثلاً شک کند که سه رکعت خوانده يا چهار رکعت، چنانچه ماموم يقين يا گمان داشته باشد که چهار رکعت خوانده و به امام بفهماند که چهار رکعت خوانده است، امام بايد نماز را تمام کند و خواندن نماز احتياط لازم نيست. و نيز اگر امام يقين يا گمان داشته باشد که چند رکعت خوانده است و ماموم در شماره رکعتهاي نماز شک کند، بايد به شک خود اعتنا ننمايد و به آنچه که امام يقين دارد، عمل نمايد.

 

6- شک در نماز مستحبي 

(مساله 1194) اگر در شماره رکعتهاي نماز مستحبي شک کند، چنانچه طرف بيشتر، شک نماز را باطل مي کند، بايد بنا را بر کمتر بگذارد، مثلاً اگر در نافله صبح شک کند که دو رکعت خوانده يا سه رکعت، بايد بنا بگذارد که دو رکعت خوانده است و اگر طرف بيشتر شک نماز ر ا باطل نمي کند، مثلاً شک کند که دو رکعت خوانده يا يک رکعت، به هر طرف شک عمل کند، نمازش صحيح است.

(مساله 1195) کم شدن رکن، نافله را باطل مي کند بنابر احتياط واجب، ولي زياد شدن رکن، آن را باطل نمي کند، پس اگر يکي از کارهاي نافله را فراموش کند و موقعي يادش بيايد که مشغول رکن بعد از آن شده بايد آن کار را انجام دهد و دوباره آن رکن را بجا آورد، مثلاً اگر در بين رکوع يادش بيايد که سوره را نخوانده، بايد برگردد و سوره را بخواند و دوباره به رکوع رود.

(مساله 1196) اگر در يکي از کارهاي نافله شک کند، خواه رکن باشد يا غير رکن، چنانچه محل آن نگذشته، بايد بجا آورد و اگر محل آن گذشته، به شک خود اعتنا نکند.

(مساله 1197) اگر د ر نماز مستحبي دو رکعتي، گمانش به سه رکعت يا بيشتر برود يا گمانش به دو رکعت يا کمتر برود، بايد به همان گمان عمل کند، مثلاً اگر گمانش به يک رکعت مي رود احتياطاً بايد يک رکعت ديگر بخواند.

(مساله 1198) اگر در نماز نافله کاري کند که براي آن سجده سهو واجب مي شود، يا يک سجده يا تشهد را فراموش نمايد، لازم نيست بعد از نماز، سجده سهو يا قضاي سجده و تشهد را بجا آورد.

(مساله 1199) اگر شک کند که نماز مستحبي را خوانده يا نه، چنانچه آن نماز مثل جعفر طيار وقت معين نداشته باشد، بنا بگذارد که نخوانده است و همچنين است اگر مثل نافله يوميه، وقت معين داشته باشد و پيش از گذشتن وقت شک کند که آن را بجا آورده يا نه، ولي اگر بعد از گذشتن وقت شک کند که خوانده است يا نه، به شک خود اعتنا نکند.

 

شکهاي صحيح

(مساله 1200) در نه صورت، اگر در شماره رکعتهاي نماز چهار رکعتي شک کند بايد فوراً فکر نمايد، پس اگر يقين يا گمان به يک طرف شک پيدا کرد، همان طرف را بگيرد و نماز را تمام کند و گرنه به دستورهائي که گفته مي شود عمل نمايد و آن نه صورت از اين قرار است:

اول: آنکه بعد از سر برداشتن از سجده دوم، شک کند دو رکعت خوانده يا سه رکعت، که بايد بنا بگذارد سه رکعت خوانده و يک رکعت ديگر بخواند و نماز را تمام کند و بعد از نماز يک رکعت نماز احتياط ايستاده به دستوري که بعداً گفته مي شود. بجا آورد.

دوم:شک بين دوو چهار بعد از سر برداشتن از سجده دوم، که بايد بنا بگذارد چهار رکعت خوانده و نماز را تمام کند و بعد از نماز دو رکعت نماز احتياط ايستاده بخواند.

سوم: شک بين دو و سه و چهار بعد از سر برداشتن از سجده دوم، که بايد بنابر چهار بگذارد و بعد از نماز دو رکعت نماز احتياط ايستاده و بعد دو رکعت نشسته بجا آورد. ولي اگر بعد از سجده اول يا پيش از سر برداشتن از سجده دوم يکي از اين سه شک برايش پيش آيد، نماز را رها کند و دوباره بخواند.

چهارم: شک بين چهار و پنج بعد از سر برداشتن از سجده دوم که بايد بنابر چهار بگذار د و نماز را تمام کند و بعد از نماز دو سجده، اين شک براي او پيش آيد، نماز باطل است.

پنجم: شک بين سه و چهار، که در هر جاي نماز باشد، بايد بنابر چهار بگذارد و نماز را تمام کند و بعد از نماز يک رکعت نماز احتياط ايستاده يا دو رکعت نشسته بجا آورد.

ششم: شک بين چهار و پنج در حال ايستاده که بايد بنشيند و تشهد بخواند و نماز را سلام دهد و يک رکعت نماز احتياط ايستاده يا دو رکعت نشسته بجا آورد.

هفتم:شک بين سه و پنج در حال ايستاده، که بايد بنشيند و تشهد بخواند و نماز را سلام دهد و دو رکعت نماز احتياط ايستاده بجا آورد

هشتم:شک بين سه و چهار و پنج در حال ايستاده، که بايد بنشيند و تشهد بخواند و بعد از سلام نماز احتياط ايستاده و بعد دو رکعت نشسته بجا آورد.

نهم: شک بين پنج و شش در حال ايستاده که بايد بنشيند و تشهد بخواند و نماز را سلام دهد و دو سجده سهو بجا آورد.

(مساله 1201) اگر يکي از شکهاي صحيح براي انسان پيش آيد، نبايد نماز را بشکند و چنانچه نماز را بشکند معصيت کرده است. پس اگر پيش از انجام کاري که نماز را باطل مي کند مثل رو گرداندن از قبله، نماز را از سر گيرد نماز دومش هم باطل است. و اگر بعد از انجام کاري که نماز را باطل مي کند، مشغول نماز شود نماز دومش صحيح است.

(مساله 1202) اگر يکي از شکهائي که نماز احتياط براي آنها واجب است در نماز پيش آيد، چنانچه انسان نماز را تمام کند و بدون خواندن نماز احتياط، نماز را از سر بگيرد معصيت کرده است. پس اگر پيش از انجام کاري که نماز را باطل مي کند مانند پشت کردن به قبله نماز را از سر گرفته، نماز دومش هم باطل است و اگر بعد از انجام کاري که نماز را باطل مي کند، مشغول نماز دومش صحيح است.

(مساله 1203) وقتي يکي از شکهاي صحيح براي انسان پيش آيد، چنانچه گفته شد، بايد فوراً فکر کند ولي اگر چيزهائي که به واسطه ممکن است يقين يا گمان به يک طرف شک پيدا شود، از بين نمي رود، چنانچه کمي بعد فکر کند اشکال ندارد، مثلاً اگر در سجده شک کند مي تواند تا بعد از سجده فکر کردن را تاخير بيندازد.

(مساله 1204) اگر اول گمانش به يک طرف بيشتر باشد، بعد دو طرف در نظر او مساوي شود، بايد به دستور شک عمل نمايد. و اگر اول دو طرف در نظر او مساوي باشد و به طرفي که وطيفه اوست بنا بگذارد، بعد گمانش به طرف ديگر برود، بايد همان طرف رابگيرد و نماز را تمام کند.

(مساله 1205) کسي که نمي داند گمانش به يک طرف بيشتر است يا هر دو طرف در نظر او مساوي است بايد احتياط کند و در هر مورد احتياط، به طور مخصوصي است که در کتابهاي مفصل گفته شده است.

(مساله 1206) اگر بعد از نماز بداند که در بين نماز حال ترديدي داشته که مثلاً دو رکعت خوانده يا سه رکعت و بنا را بر سه گذاشته ولي نداند که گمانش به خواندن سه رکعت بوده يا هر دو طرف در نظر او مساوي بوده، بايد نماز احتياط را بخواند.

(مساله 1207) اگر موقعي که تشهد مي خواند، يا بعد از ايستادن شک کند که دو سجده را بجا آورده يا نه و در همان موقع يکي از شکهائي که اگر بعد از تمام شدن دو سجده اتفاق بيفتد صحيح مي باشد، براي او پيش آيد مثلاً شک کند که دو رکعت خوانده يا سه رکعت، بايد به دستور آن شک عمل کند و بنابر احتياط واجب نمازش را هم دوباره بخواند.

(مساله 1208) اگر پيش از آنکه مشغول تشهد شود، يا در رکعتهائي که تشهد ندارد پيش از ايستادن، شک که دو سجده صحيح است، برايش پيش آيد نمازش باطل است.

(مساله 1209) اگر موقعي که ايستاده، بين سه و چهار يا بين سه و چهار و پنج شک کند و يادش بيايد که دو سجده از رکعت پيش بجا نياورده، نمازش باطل است.

(مساله 1210) اکر شک او از بين برود وشک ديگري برايش پيش آيد، مثلاً اول شک کند که دو رکعت خوانده يا سه رکعت، بعد شک کند که سه رکعت خوانده يا چهار رکعت، بايد به دستور شک دوم عمل نمايد.

(مساله 1211) اگر بعد ازنماز شک کند که در نماز مثلاً بين دو و چهار شک کرده يا بين سه و چهار، احتياط واجب آن است که به دستور هر دو عمل کند و نماز را هم دوباره بخواند.

(مساله 1212) اگر بعد از نماز بفهمد که در نماز شکي براي او پيش امده، ولي نداند از شکهاي باطل بوده يا از شکهاي صحيح و اگر از شکهاي صحيح بوده کدام قسم آن بوده است بنابر احتياط واجب، بايد به دستور شکهائي که صحيح بوده و احتمال مي داده عمل کند و نماز را هم دوباره بخواند.

(مساله 1213) کسي که نشسته نماز مي خواند اگر شکي کند که بايد براي آن يک رکعت نماز احتياط ايستاده يا دو رکعت نشسته بخواند، بايد دو رکعت نشسته بجا آورد. بلکه اگر شکي کند که بايد براي آن دو رکعت نماز احتياط ايستاده بخواند، بايد دو رکعت نشسته بجا آورد.

(مساله 1214) کسي که ايستاده نماز مي خواند، اگر موقع خواندن نماز احتياط از ايستادن عاجز شود، بايد مثل کسي که نماز را نشسته مي خواند و حکم آن در مساله پيش گفته شد، نماز احتياط را بجا آورد.

(مساله 1215) کسي که نشسته نما ز مي خواند، اگر موقع خواندن نماز احتياط بتواند بايستد بايد به وظيفه کسي که نماز را ايستاده مي خواند، عمل کند.

 

نماز احتياط

(مساله 1216) کسي که نماز احتياط بر او واجب است بعد از سلام نماز بايد فوراً نيت نماز احتياط کند و تکبير بگويد و حمد را بخواند و به رکوع رود و دو سجده نمايد، پس اگر يک رکعت نماز احتياط بر او واجب است، بعد از دو سجده تشهد بخواند و سلام دهد و اگر دو رکعت نماز احتياط بر او واجب است بعد از دو سجده، يک رکعت ديگر مثل رکعت اول بجا آورد و بعد از تشهد سلام دهد.

(مساله 1217) نماز احتياط سوره و قنوت ندارد، و بايد آن را آهسته بخوانند و نيت آن را به زبان نياورند و احتياط واجب آن است که بِسمِ اللهِ ان را هم آهسته بگويند.

(مساله 1218) اگر پيش ازخواندن نمازاحتياط بفهمد، نمازي که خواند، درست بوده، لازم نيست آن را تمام نمايد.

(مساله 1219) اگر پيش از خواندن نمازاحتياط بفهمد که رکعت هاي نمازش کم بوده، چنانچه کاري که نماز را باطل مي کند انجام نداده، بايد آنچه از نماز نخوانده بخواند و براي سلام بيجا دو سهو بنمايد. و اگر کاري که نماز را باطل مي کند، انجام داده مثلاً پشت به قبله کرده، بايد نماز را دوباره بجا آورد.

(مساله 1220) اگر بعد از نماز احتياط بفهمد کسريِ نمازش به مقدار نماز احتياط بوده، مثلاً د ر شک بين سه و چهار، يک رکعت نماز احتياط بخواند بعد بفهمد نماز را سه رکعت خوانده، نمازش صحيح است.

(مساله 1221) اگر بعد از خواندن نماز احتياط بفهمد کسري نماز کمتر از نماز احتياط بوده، مثلاً در شک بين دو و چهار، در رکعت نماز احتياط بخواند بعد بفهمد نماز را سه رکعت خوانده، بنابر احتياط واجب بايد کسري نماز را به نماز، متصل نموده و نماز را هم دوباره بخواند.

(مساله 1222) اگر بعد از خواندن نماز احتياط بفهمد کسري نماز بيشتر از نماز احتياط بوده مثلاً در شک بين سه و چهار يک رکعت نماز احتياط بخواند، بعد بفهمد نماز را دو رکعت خوانده، چنانچه بعد از نماز احتياط، کاري که نماز را باطل مي کند انجام داده، مثلاً پشت به قبله کرده، بايد نماز را دوباره بخواند و اگر کاري که نماز را باطل مي کند انجام نداده بايد دو رکعت کسري نمازش را بجا آورد و نماز را هم دوباره بخواند.

(مساله 1223) اگر بين دو و سه و چهار شک کند و بعد از خواندن دو رکعت نماز احتياط ايستاده، يادش بييد که نماز را دو رکعت خوانده لازم نيست دو رکعت نماز احتياط نشسته را بخواند.

(مساله 1224) اگر بين سه و چهار شک کند و موقعي که دو رکعت نماز احتياط نشسته يا يک رکعت ايستاده را مي خواند، يادش بيايد که نماز را سه رکعت خوانده بايد نماز احتياط را تمام کند و نمازش صحيح است.

(مساله 1225) اگر بين دو و سه و چهار شک کند و موقعي که دو رکعت نما ز احتياط ايستاده را مي خواند پيش از رکوع رکعت دوم يادش بيايد که نماز را سه رکعت خواند ه، بايد بنشيند و نماز احتياط را يک رکعتي تمام کند و بنابر احتياط واجب نماز را دوباره بخواند.

(مساله 1226) اگر در بين نماز احتياط بفهمد کسري نمازش بيشتر يا کمتر از نماز احتياط بوده، چنانچه نتواند نماز احتياط را مطابق کسري نمازش تمام کند، بايد آن را رها کند و کسري نماز را بجا آورد و بنابر احتياط واجب، نماز را دوباره بخواند، مثلاً در شک بين سه و چهار اگر موقعي که دو رکعت نماز احتياط نشسته را مي خواند، يادش بيايد که نماز را دو رکعت نماز خوانده، چون نمي تواند دو رکعت نشسته را بجاي دو رکعت ايستاده حساب کند، بايد نماز احتياط نشسته را رها کند و دو رکعت کسري نمازش را بخواند و احتياطاً نماز را هم دوباره به جا آورد.

(مساله 1227) اگر شک کند نماز احتياطي را که بر او واجب بوده بجا آورده يا نه، چنانچه وقت نما ز گذشته به شک خود اعتنا نکند و اگر وقت دارد، در صورتي که مشغول کار ديگري نشده و از جاي نماز برنخاسته و کاري هم مثل رو گرداندن از قبله که نماز را باطل مي کند انجام نداده بايد نماز احتياط را بخواند و اگر مشغول کار ديگري شده يا کاري که نماز را باطل مي کند بجا آورده، يا بين نماز و شک او زياد طول کشيده، احتياط آن است که نماز احتياط را بجا آورد و نماز را هم دوباره بخواند.

(مساله 1228) اگر د ر نماز احتياط، رکني را زياد کند، يا مثلاً بجاي يک رکعت دو رکعت بخواند، نماز احتياط باطل مي شود، و بايد دوباره نماز احتياط و اصل نماز را بخواند.

(مساله 1229) موقعي که مشغول نماز احتياط است اگر در يکي از کارهاي آن شک کند، چنانچه محل آن نگذشته، بايد بجا آورد و اگر محلش گذشته، بايد به شک خود اعتنا نکند، مثلاً اگر شک کند که حمد خوانده يا نه، چنانچه به رکوع نرفته بايد بخواند، واگر به رکوع رفته بايد به شک خود اعتنا نکند.

(مساله 1230) اگر در شماره رکعتهاي نماز احتياط شک کند، بايد بنا را بر بيشتر بگذارد ولي چنانچه طرف بيشتر شک نماز را باطل مي کند، بايد نماز را از سر بخواند و خواندن نماز احتياط لازم نيست.

(مساله 1231) اگر در نماز احتياط چيزي که رکن نيست سهواً کم يا زياد شود، سجده سهوندارد.

(مساله 1232) اگر بعد از سلام نماز احتياط، شک کند که يکي از اجزاء يا شرائط آن را بجا آورده يا نه، به شک خود اعتنا نکند.

(مساله 1233) اگر در نماز احتياط، تشهد يا يک سجده را فراموش کند، احتياط مستحب آن است که بعد از سلام آن را قضا نمايد.

(مساله 1234) اگر نماز احتياط يا قضاي يک تشهد يا دو سجده سهو بر او واجب شود، بايد اول نماز احتياط را بجا آورد.

(مساله 1235) حکم گمان در رکعتهاي نماز حکم يقين است، مثلاً اگر در نماز چهار رکعتي انسان گمان دارد که نماز را چهار رکعت خوانده، نبايد نماز احتياط بخواند، ولي اگر در غير رکعتها گمان کند بايد به احتياط عمل نمايد و دستور در هر موردي، طور مخصوصي است که در کتابهاي مفصل گفته شده.

(مساله 1236) حکم شک و سهو و گمان در نماز هاي واجب يوميه و نماز هاي واجب ديگر فرق ندارد، مثلاً اگر در نماز آيات شک کند که يک رکعت خوانده يا دو رکعت چون شک او در نماز دو رکعتي است، نمازش باطل مي شود.

 

سجده سهو

(مساله 1237) براي سه چيز بعد از سلام نماز، انسان بايد دو سجده سهو به دستوري که بعداً گفته مي شود بجا آورد:

اول: آنکه در بين نماز، سهواً حرف بزند.

دوم: انکه يک سجده را فراموش کند.

سوم: آنکه در نماز چهار رکعتي بعد از سجده دوم شک کند که چهار رکعت خوانده يا پنج رکعت و در سه مورد ديگر هم احتياط واجب آن است که سجده سهو بنمايد:

اول: در جائي که نبايد نماز را سللام دهد مثلاً در رکعت اول سهواً سلام بدهد.

دوم: آنکه تشهد را فراموش کند.

سوم: در جائي که بايد بايستد اشتباهاً بنشيند يا در جائي که بايد بنشيند اشتباهاً بايستد.

(مساله 1238) اگر انسان اشتباهاً يا به خيال اينکه نمازش تمام شده حرف بزند بايد دو سجده سهو بجا آورد.

(مساله 1239) براي حرفي که از که کشيدن و سرفه پيدا مي شود، سجده سهو واجب نيست، ولي اگر مثلاً سهواً آخ يا که بگويد، بايد سجده سهو نمايد.

(مساله 1240) اگر چيزي را غلط خوانده دوباره به طور صحيح بخواند براي دوباره خواندن آن سجده سهو واجب نيست.

(مساله 1241) اگر در نماز سهواً مدتي حرف بزند و تمام آنها يک مرتبه حساب مي شود، دو سجده سهو بعد از سلام نماز کافي است.

(مساله 1242) اگر سهواً تسبيحات اربعه را نگويد يا بيشتر يا کمتر از سه مرتبه بگويد، احتياط مستحب آن است که بعد از نماز دو سجده سهو بجا آورد.

(مساله 1243) اگر در جائي که نبايد سلام نماز را بگويد سهواً بگويد: السلام عليناً و علي عبادالله الصالحين يا بگويد: السلام عليکم و رحمه الله و برکاته بايد دو سجده سهو بنمايد، ولي اگر اشتباهاً مقداري از اين دو سلام را بگويد، يا بگويد: السلام عليک ايها النبي و رحمه الله و برکاته احتياط مستحب آن است که دو سجده سهو بجا آورد.

(مساله 1244) اگر در جائي که نبايد سلام دهد اشتباهاً هر سه سلام را بگويد، دو سجده سهو کافي است.

(مسله 1245) اگر يک سجده يا تشهد را فراموش کند و پيش از رکوع رکعت بعد، يادش بيايد، بايد برگردد و بجا آورد.

(مساله 1246) اگر در رکوع يا بعد از آن يادش بيايد که يک سجده يا تشهد را از رکعت پيش فراموش کرده، بايد بعد از سلام نماز سجده يا تشهد را قضا نمايد و بعد از آن دو سجده سهو بجا آورد.

(مساله 1247) اگر سجده سهو را بعد از سلام نماز عمداً بجا نياورد، معصيت کرده و واجب است هر چه زودتر آن را انجام دهد و چنانچه سهواً بجا نياورد. هر وقت يادش آمد بايد فوراً انجام دهد و لازم نيست نماز را دوباره بخواند.

(مساله 1248) اگر شک دارد که سجده سهو بر او واجب شده يا نه، لارم نيست بجا آورد.

(مساله 1249) کسي که شک دارد مثلاً دو سجده سهو بر او واجب شده يا چهار ت، اگر دو سجده بنمايد کافي است.

(مساله 1250) اگر بداند يکي از دو سجده سهو را بجا نياورده، بايد دو سجده سهو بجا آورد و اگر بداند سهواً سه سجده کرده، بايد دوباره دو سجده سهو بنمايد.

 

دستور سجده سهو

(مساله 1251) دستور سجده سهو اين است که عد از سلام نماز فوراً نيت سجده سهو کند و پيشاني را به چيزي که سجده بر آن صحيح است بگذارد و احوط اين است که بگويد:بسمِ اللِه و باللِه السلامُ عليک ايُها النبُي وَ رحمهُ اللهِ و بَرکاتُهُ، بعد بايد بنشيند و دوباره به سجده رود و ذکري را که گفته شد بگويد و بنشيند و بعد از خواندن تشهد، سلام دهد.

 

قضاي سجده و تشهد فراموش شده

(مساله 1252) سجده و تشهدي را که انسان فراموش کرده و بعد از نماز قضاي آن را بجا مي آورد، بايد تمام شرائط نماز: پاک بودن و لباس و رو به قبله بودن و شرطهاي ديگر را داشته باشد.

(مساله 1253) اگر سجده يا تشهد را چند دفعه فراموش کند، مثلاً يک سجده از رکعت اول و يک سجده از رکعت دوم فراموش نمايد، بايد بعد از نماز، قضاي هر دو را با سجده هاي سهوي که براي انها لازم نيست معين کند که قضاي کدام يک آنها است.

(مساله 1254) اگر يک سجده و تشهد را فراموش کند، مي تواند هر يکي را که بخواهد اول قضا نمايد اگر چه بداند کدام اول فراموش شده است و ترتيب لازم نيست.

(مساله 1255) اگر بين سلام نماز و قضاي سجده يا تشهد کاري کند که اگر عمداً يا سهواً در نماز اتفاق بيفتد نماز باطل مي شود، مثلاً پشت به قبله نمايد بايد قضاي سجده و تشهد را بجا آورد و نمازش صحيح است.

(مساله 1256) اگر بعد از سلام نماز، يادش بيايد که يک سجده از رکعت آخر را فراموش کرده، چنانچه کاي که عمداً يا سهواً نماز را باطل مي کند مثل روي گرداندن از قبله اتجام نداده است، احتياط واجب آن است سجده فراموش شده را بجا بياورد و بعد از آن تشهد و سلام را بجا بياورد و دو سجده سهو نيز انجام بدهد و نيز اگر يادش بيايد که تشهد رکعت آخر را فراموش کرده احتياطاً تشهد را بخواند و بعد از آن سلام دهد و دو سجده سهو نيز بجا بياورد.

(مساله 1257) اگر بين سلام نماز و قضاي سجده يا تشهد کاري کند که براي آن سجده سهو واجب مي شود، مثل آنکه سهواً حرف بزند، بايد سجده يا تشهد را قضا کند.

(مساله 1258) اگر نداند که سجده را فراموش کرده يا تشهد ر، بايد هر دو را قضا نمايد و هر کدام را اول بجا آورد اشکال ندارد.

(مساله 1259) اگر شک دارد که سجده يا تشهد را فراموش کرده يا نه، واجب نيست قضا نمايد.

(مساله 1260) اگر بداند سجده يا تشهد را فراموش کرده و شک کند که پيش از رکوع رکعت بعد بجا آورده يا نه، احتياط واجب آن است که آن را قضا نمايد.

(مساله 1261) کسي که بايد سجده يا تشهد را قضا نمايد، اگر براي کار ديگر ي هم سجده سهو بر او واجب شود، بايد بعد از نماز سجده يا تشهد را قضا نمايد، بعد سجده سهو را بجا آورد.

(مساله 1262) اگر شک دارد که بعد از نماز، قضاي سجده يا تشهد فراموش شده رابجا آورده يا نه، چنانچه وقت نماز نگذشته، بايد سجده يا تشهد را قضا نمايد و اگر وقت نماز هم گذشته، بنابر احتياط واجب بايد سجده يا تشهد را قضا نمايد.

 

کم يا زياد کردن اجزاء و شرائط نماز

(مساله 1263) هر گاه چيزي از واجبات نماز را عمداً کم يا زياد کند، اگر چه يک حرف آن باشد، نماز باطل است.

(مساله 1264) اگر به واسطه ندانستن مساله، چيزي از اجزاء نماز را کم يازياد کند، اگر آن جز ء رکن نباشد، نمازش صحيح است اگر جاهل قاصر باشد و الا به احتياط واجب، نماز باطل است.

(مساله 1265) اگر در بين نماز بفهمد وضو يا غسلش باطل بوده، يا بدون وضو يا غسل مشغول نماز شده، بايد نماز را به هم بزند و دوباره با وضو يا غسل بخواند و اگر بعد از نماز بفهمد بايد دوباره نماز را با وضو يا غسل بجا آورد و اگر ئقت گذشته قضا نمايد.

(مساله 1266) اگر بعد از رسيدن به رکوع ياد ش بيايد که دو سجده از رکعت پيش فراموش کرده، نمازش باطل است. و اگر پيش از رسيدن به رکوع يادش بيايد، بايد برگردد و دو سجده را بجا آورد و بر خيزد و حمد و سوره يا تسبيحات را بخواند و نماز را تمام کند.

(مساله 1267) اگر پيش از گفتن(السلامُ علَينا) و(السلامُ عليکُم) يادش بيايد که دو سجده رکعت آخر را بجا نياورده، بايد دو سجده را بجا آورد و دوباره تشهد بخواند و نماز را سلام دهد.

(مساله 1268) اگر پيش از سلام نماز يادش بيايد که يک رکعت يا بيشتر از آخر نماز نخوانده بايد مقداري را که فراموش کرده بجا آورد.

(مساله 1269) اگر بعد از سلام نماز يادش بيايد که يک رکعت يا بيشتر از آخر نماز را نخوانده، چنانچه کاري انجام داده که اگر در نماز عمداً يا سهواً اتفاق بيفتد نماز را باطل مي کند، مثلاً پشت به قبله کرده نمازش باطل است، و اگر کاري که عمدي و سهوي آن، نماز را باطل مي کند انجام نداده، بايد فوراً مقداري که فراموش کرده بجا آورد.

(مساله 1270) هر گاه بعد از سلام نماز عملي انجام دهد که اگر در نما ز عمداً يا سهواً اتفاق بيفتد نماز را باطل مي کند، مثلاً پشت به قبله نمايد و بعد يادش بيايد که دو سجده آخر را بجا نياورده نمازش باطل است و اگر پيش از انجام کاري که نماز را باطل مي کند يادش بيايد، دو سجده اي را که فراموش کرده بجا آورد و دوباره تشهد بخواند و نماز را سلام دهد و دو سجده سهو براي سلامي که اول گفته است بنمايد و احتياط مستحب آن است که نماز را هم دوباره بخواند.

(مساله 1271) اگر بفهمد نماز را پيش از وقت خوانده، يا پشت به قبله يا به طرف راست يا به طرف چپ بجا آورده، بايد دوباره بخواند و اگر وقت گذشته قضا نمايد.

next page

fehrest page

back page

 
 
https://old.aviny.com/Ahkam/Resalehnoori/resale07.aspx?&mode=print
Copyright © 2003-2013 - AVINY.COM - All Rights Reserved