حدیث

نوف البكالى :
رَاَيْتُ أميرَ المُؤمِنينَ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْهِ مُوَلِّيا مُبادِرا ، فَقُلْتُ : اَيْنَ تُريدُ يا مَولاىَ؟ فَقالَ : دَعنى يا نَوفُ ، اِنَّ آمالى تُقَدِّمُنى فِى المَحبوبِ. فَقُلتُ : يا مَولاىَ وَ ما آمالُكَ؟ قالَ : قَدْ عَلِمَهَا الْمَأمولُ وَ اسْتَغنَيتُ عَنْ تَبيينِها لِغَيْرِهِ ، وَ كَفى بِالْعَبْدِ اَدَبا اَلاّ يُشْرِكَ فى نِعَمِهِ و اِرْبِهِ غَيْرَ رَبِّهِ؛

امير المؤمنين صلوات الله علیه را ديدم كه شتابان مى ‏رود . عرض كردم : مولاى من كجا مى ‏روى؟ فرمودند : «اى نوف رهايم كن! آرزوهايم مرا به پيشگاه محبوب مى ‏كشانَد». عرض كردم : مولاى من! آرزوهايتان چيست؟ فرمودند : «آن كس كه مورد آرزوست ، خود آنها را مى‏ داند و نيازى نيست به غير او بگويم . بنده را همين ادب بس كه در نعمت‏ها و نيازش ، غير پروردگارش را شريك نگردانَد» .

بحارالانوار(ط-بیروت) ج91 ، ص94 ، ح1

پيامبر صلى‏ الله‏ عليه ‏و ‏آله :
ايّاكَ اَنْ تَضْحَكَ مِنْ غَيْرِ عَجَبٍ ، اَوْ تَمْشىَ و تَتَـكَلَّمَ فى غَيْرِ اَدَبٍ؛

از خنديدنِ بى تعجّب [و بى‏جا] يا راه رفتن و سخن گفتنِ بى ‏ادبانه بپرهيز.

 أعلام الدين في صفات المؤمنين ص 273
 

امام على عليه ‏السلام :
لا تَصْفُو الْخِلَّةُ مَعَ غَيْرِ اَديبٍ ؛

دوستى با شخص بى‏ ادب ، صميمانه نخواهد شد.

تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص434 ، ح9912
 

امام على عليه ‏السلام :
فَكونوا اَقَلَّ ما يَكونونَ فِى الْباطِنِ اَمْوالاً ، اَحْسَنَ ما يَكونونَ فِى الظّاهِرِ اَحْوالاً فَاِنَّ اللّه‏َ تَعالى اَدَّبَ عِبادَهُ الْمُؤمِنينَ الْعارِفينَ اَدَبا حَسَنا ، فَقالَ جَلَّ مِن قائِلٍ : يَحْسَبُهُمُ الْجاهِلُ اَغْنياءَ مِنَ التَّعَفُّفِ تَعْرِفُهُم بِسيماهُمْ لاَ يَسْئَلونَ النَّاسَ اِلْحافا؛

در حالى كه در واقع از كمترين مال برخوردار هستيد، در ظاهر بهترين حال را از خود نشان دهيد ؛ زيرا خداوند متعال ، بندگان با ايمان با معرفتش را اين گونه نيكو ادب نموده كه [در وصف فقيران پارسا] فرموده است : شخص بى‏ خبر آنان را از شدّت خويشتندارى توانگر مى ‏پندارد . ايشان را از نشانه ‏هايشان مى‏ شناسى ، با اصرار (چيزى) از مردم نمى‏ خواهند .

بحار الانوار(ط-بیروت) ج75 ، ص8 ، ح63
 

امام صادق عليه ‏السلام :
مَنْ عَرَفَ اللّه‏َ خافَهُ ، وَ مَنْ خافَ اللّه‏َ حَثَّهُ الْخَوفُ مِنَ اللّه‏ِ عَلَى الْعَمَلِ بِطاعَتِهِ و َالاَخْذِ بِتَأديبِهِ ، فَبَشِّرِ الْمُطيعينَ المُتَأَدِّبينَ بِاَدَبِ اللّه‏ِ وَ الاْآخِذينَ عَنِ اللّه‏ِ اَنَّهُ حَقٌّ عَلَى اللّه‏ِ اَنْ يُنْجيَهُ مِنْ مُضِلاّتِ الْفِتَنِ؛

آن‏كه خدا را شناخت ، از او ترسيد و آن كس كه از خدا ترسيد ، ترس از خدا او را به عمل به فرمان او و در پيش گرفتن ادبش واداشت . پس فرمان‏بردارانِ ادب شده به ادب خدا و اطاعت‏كنندگان دستورهاى او را بشارت ده كه بر خداست كه آنها را از فتنه ‏هاى گمراه ‏كننده برهاند.

اصول الستة عشر (ط - دار الشبستري) ص 50
 

امام حسن عسكرى عليه ‏السلام :
لَيْسَ مِنَ الاَدَبِ اِظْهارُ الْفَرَحِ عِنْدَ الْمَحْزونِ؛

شادى كردن در حضور غمگين، از ادب به دور است.

تحف العقول ص489
 

امام صادق عليه ‏السلام :
ما خَسِرَ وَ اللّه‏ِ مَنْ اَتى بِحَقيقَةِ السُّجودِ ... وَ لَا بَعُدَ أَبَداً عَنِ اللَّهِ مَنْ أَحْسَنَ تَقَرُّبَهُ فِي السُّجُودِ وَ لَا قَرُبَ إِلَيْهِ أَبَداً مَنْ أَسَاءَ أَدَبَهُ وَ ضَيَّعَ حُرْمَتَهُ بِتَعْلِيقِ قَلْبِهِ بِسِوَاهُ

سوگند به خدا ، هر كس كه حقيقت سجده را به‏ جاى آورد ، زيان نكرد و كسى كه در سجده، به خوبى به خداوند نزديك شد، هرگز از خداوند دور نيست. و آن‏كه به {ساحت مقدس} او بى ‏ادبى كرد و حرمتش را زير پا گذاشت ، و به غير او دل بست، هرگز به او نزديك نشد.

بحار الأنوار(ط-بیروت) ج 82، ص 136، ح 1

 امام على عليه‏ السلام :
لا يَرْاَسُ مَنْ خَلا عَنِ الاَدَبِ وَ صَبا اِلَى اللَّعِبِ؛

كسى كه از ادب بى‏ بهره باشد و شيفته بازى شود، به رياست نمى ‏رسد.

تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص247 ، ح5096

امام على عليه ‏السلام :
عَلَيكَ بِمُداراةِ النّاسِ وَ اِكْرامِ الْعُلَماءِ وَ الصَّفْحِ عَنْ زَلاّتِ الاِخْوانِ فَقَدْ اَدَّبَكَ سَيِّدُ الاَوَّلينَ وَ الآْخِرينَ بِقَولِهِ صلى ‏الله ‏عليه ‏و ‏آله : اُعْفُ عَمَّنْ ظَـلَمَكَ وَ صِلْ مَنْ قَطَعَكَ وَ اَعْطِ مَنْ حَرَمَكَ ؛

تو را سفارش مى‏كنم به مداراى با مردم و احترام به علما و گذشت از لغزش برادران (دينى)؛ چرا كه سرور اولين و آخرين، تو را چنين ادب آموخته و فرموده است : «گذشت كن از كسى كه به تو ظلم كرده ، رابطه برقرار كن با كسى كه با تو قطع رابطه كرده و عطا كن به كسى كه از تو دريغ نموده است».

بحار الأنوار(ط-بیروت) ج 75، ص 71، ح 34
 

امام على عليه ‏السلام :
جالِسِ الْعُلَماءَ يَزْدَدْ عِلْمُكَ وَ يَحْسُنْ اَدَبُكَ وتَزكُ نَفسُكَ؛

با علما معاشرت كن تا علمت زياد، ادبت نيكو و جانت پاك شود.

تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص430 ، ح9791