حدیث

 پيامبر صلى الله  عليه و آله :
إنَّ لِسانَ الْمُؤْمِنَ وَراءَ قَلْبِهِ فَإِذا أَرادَ أَن يَتَكَلَّمَ بِشَيْءٍ يُدَبِّرُهُ قَلبُهُ ثُمَّ أمْضاهُ بِلِسانِهِ وَ إنَّ لِسانَ الْمُنافِقِ أمامَ قَلبِهِ فَإِذا هَمَّ بِشَيءٍ أمْضاهُ بِلِسانِهِ وَلَمْ يَتَدَبَّرهُ بِقَلبِهِ؛

زبان مؤمن در پس دل اوست، هرگاه بخواهد سخن بگويد درباره آن مى انديشد و سپس آن را مى گويد اما زبان منافق جلوى دل اوست هرگاه قصد سخن كند آن را به زبان مى آورد و درباره آن نمى انديشد.

تنبيه الخواطر و نزهه النواظر (معروف به مجموعه ورام)، ج1، ص 106

امام على عليه السلام :
إِنَّ الْمُؤْمِنَ إذَا اسْتَغْنى شَكَرَ... وَ الْمُنافِقُ إِذَا اسْتَغْنى طَغى؛

مؤمن هنگام بى نيازى شكر مى گزارد و منافق هرگاه بى نياز شود طغيان مى كند.

تحف العقول، ص212
 

امام على عليه السلام :
إنَّ الْمُؤْمِنَ إذا تَكَلَّمَ ذَكَّرَ... والْمُنافِقُ إذا تَكَلَّمَ لَغا؛

مؤمن هرگاه سخن گويد ياد (خدا) مى كند و منافق هرگاه سخن گويد بيهوده گويى مى كند.

تحف العقول، ص212

 امام على عليه السلام :
إنَّ الْمُؤْمِنَ مَن يُرى يَقينُهُ في عَمَلِهِ، وَ الْمُنافِقُ مَن يُرى شَكُّهُ في عَمَلِهِ؛

در عمل مؤمن يقين ديده مى شود و در عمل منافق شك.

شرح آقا جمال الدین خوانساری بر غرر الحکم و درر الکلم ج2 ، ص 544 ، ح3551
 

 امام على عليه السلام :
شُكْرُ الْمُؤْمِنِ يَظْهَرُ في عَمَلِهِ؛

سپاسگزارى مؤمن در كردارش آشكار مى شود، [امّا سپاسگزارى منافق از زبانش فراتر نمى رود].

شرح آقا جمال الدین خوانساری بر غرر الحکم و درر الکلم ج4 ، ص 159، ح 5661
 

 امام على عليه السلام :
عَلى لِسانِ الْمُؤْمِنِ نُورٌ يَسْطَعُ وَعلى لِسانِ الْمُنافِقِ شَيْطانٌ يَنْطِقُ؛

بر زبان مؤمن نورى (الهى) است و درخشان و برزبان منافق شيطانى است كه سخن مى گويد.

شرح نهج البلاغه، ابن أبى الحديد، ج20، ص280، ح 218
 

 امام على عليه السلام :
إنَّ كَثْرَةَ الْمالِ عَدُوٌّ لِلْمُؤْمِنينَ و يَعْسُوبُ الْمُنافِقينَ؛

ثروت فراوان، دشمن مؤمنان و پيشواى منافقان است.

التمحيص، ص48

امام على عليه السلام :
المؤمن حيىّ غنىّ موقن تقىّ.
مؤمن شرمناك توانگر يقين دان پرهيزگار است

شرح آقا جمال الدین خوانساری بر غرر الحکم و درر الکلم ج2 ، ص 64، ح 1852
 

 امام على عليه السلام :
اَلْمُؤْمِنُ مُنيبٌ مُستَغْفِرٌ تَوَّابٌ

مؤمن بازگشت كننده به خدا، آمرزش خواه و توبه كننده است

شرح آقا جمال الدین خوانساری بر غرر الحکم و درر الکلم ج1 ، ص 340، ح 1288
 

 امام على عليه السلام :
وَرَعُ الْمُؤْمِنِ يَظهَرُ في عَمَلِهِ؛

پرهيزكارى مؤمن در رفتارش آشكار مى شود.

شرح آقا جمال الدین خوانساری بر غرر الحکم و درر الکلم ج 6 ، ص 241، 10129