|
متن سخنرانی استاد پناهیان با موضوع
نیت و انتخاب هدف در دانشگاه امام صادق علیه السلام که ادامه بحث سال
گذشته می باشد.
دانلود فایل ورد |
 |
صرفاً جهتِ توجه به نیت
بعد از اینکه انسان هدفش را با تفکر انتخاب کرد. بعد از اینکه با تفکر ارزش خدا را
دریافت. بعد از اینکه انسان متوجه شد که هر لحظه به عنوان هدف میانی خودش، باید به
خدا نزدیک تر شود. درحالی‌که این همان دستور زندگی اوست. مهم‌ترین اقدامی که انسان
باید انجام دهد چیست؟
در شب گذشته عواملی را بیان کردیم که به قدر کافی در بین ما وجود دارد ولی آن‌چنان
که شایسته است رشد برای ما حاصل نمی‌کنند. شاید بگویید هنوز یکی از آن عوامل مانند
عمل را من به صورت کافی ندارم؛ باید پاسخ داد که، آن مقداری هم که عمل می‌کنیم، اثر
خود را ندارد و علی‌القاعده آن مقداری که عمل می‌کنیم باید اثر بیشتر از داشته
باشد. در این میان نقص کار ما چیست؟ این است که ما به نیت توجه نداریم. چرا نیت تا
این حد اهمیت پیدا می‌کند؟ باز مجبوریم فکر کنیم و دو موضوع را مورد بحث قرار دهیم
که نیت «چرا آنقدر مهم است؟» و «چرا ما آن را جدی نمی گیریم؟»
ما چرا نیت را جدی نمی‌گیریم؟
چون در زندگی ما با دیگران، آن‌ها برای نیات ما ارزش قائل نیستند. البته آن‌ها
نمی‌توانند بیش از این به نیات ما اهمیت دهند. باید کار انجام دهید تا به شما مزد
دهند و شما با آن مزد کار دیگری انجام دهید. شما اگر پشت ویترین مغازه‌ای بیاستید و
هزار بار هم نیت کنید، یک گوشه‌ای از برچسب آن وسیله را هم به شما نمی‌دهند. خوب
نیت کرده باشی! نیت در دنیا مورد اهمیت نیست. نیت برای خودت خوب است. تا بامحبت با
دیگران رفتار نکنید دیگران هم با شما احتراماً رفتار نمی‌کنند؛ درحالی‌که نیت یک
فعل اثرگذار در عالم هستی است. نیت خیلی بیشتر از تکنولوژی قدرت دارد. نیت قدرت
آفرین است. مرحوم شاه‌آبادی می‌فرمودند: قدرت انسان مافوق تخیل اوست. الآن شما مرغ
خیال خودتان را پرواز دهید و با آن به مکان دیگری پرواز کنید. شما می‌توانید آن را
تصور کنید ولی آن قدرتی که در نهان شما وجود دارد بیش از آن است. شما خیلی بیشتر از
آنچه تصور می‌کنید قادرید فعلی انجام دهید.
شما با نیات خود رأی پروردگار عالم را در مورد خودتان تغییر می‌دهد.
دو سال گذشته ما در مورد امتحان صحبت کردیم. آیه‌ی محوری آن که بیشتر بحث کردیم این
بود:
الَّذِي خَلَقَ الْمَوْتَ وَالْحَيَاةَ لِيَبْلُوَكُمْ أَيُّكُمْ أَحْسَنُ عَمَلًا
(ملک، 2)
مرگ و زندگی را خدا آفرید تا بداند چه کسی بهترین عمل را انجام دهد. این بهترین عمل
طبق روایات بیشتری عمل نیست. یعنی در امتحانات هم امتحان سر نیات ماست. امتحان بر
اساس نیت رقم می‌خورد.
نیت انسان یک فعل بسیار بزرگ است مانند داشتن بمب اتم در انبار مهمات در کنار موشک
و اسلحه و ... است. قدرت نیت تا این حد است. شیطان‌هایی که ما داریم هم نسبت به بمب
هسته‌ای ما خیلی حساس است که همان نیت است.
چون کسی به نیت ما بها نمی‌دهد و ما نمی‌توانیم با آن خریدی بکنیم ما آن را مورد
توجه قرار نمی‌دهیم.
خدا چرا به نیت خیلی اهمیت می‌دهد؟
چون نیت کم هزینه‌ترین اقدام برای بندگان است. اگر نماز شب بیدار نشدید همین که نیت
کنید برای شما حساب می‌شود. نیت محور محاسبه‌ی انسان است، درحالی‌که نیت یک فعل
قلبی است و کم هزینه‌ترین است، پس اگر انسان آن را انجام ندهد چه می‌تواند در
پیشگاه خدا عذر بیاورد.
نیت اولین فرزند تعقل است. همه برای اولین فرزند جشن می‌گیرند. اولین فرزند ایمان و
محبت نیت است. تا نیت نباشد هیچ فعلی انجام نمی‌شود. این گوهر مرکزی انسان است. چون
خدا انسان‌ها را خیلی آدم حساب می‌کند، پس به نیت خیلی بها می‌دهد.
کسی که می‌خواهد به غیب باور پیدا کند باید روی نیات خودش خیلی کار کند.
انسان نمی‌تواند باور کند که خدا تا این حد برای نیات او ارزش قائل است. نیت
ارزشمندترین دارای انسان است.
چون خداوند «وَلَقَدْ كَرَّمْنَا بَنِي آدَمَ» (اسراء، 70) پس نیات انسان خیلی برای
ایشان مورد توجه است. انسان وقتی خودش را آدم حساب می‌کند می‌تواند بندگی کند.
عن الامام صادق (علیه السلام): لیس بین الایمان و الکفر الا قلة العقل قیل: و کیف
ذاک یا ابن رسول الله ؟ قال: إن العبد یرفع رغبته الی مخلوق فلو أخلص نیته لله
لأتاه الذی یرید فی أسرع من ذلک .
امام جعفر صادق (ع) : میان ایمان و کفر فاصله ای جز کم عقلی نیست . عرض شد: چگونه
ای پسر پیغمبر؟ فرمود: بنده خدا در حاجت خود متوجه مخلوق می‌شود ، در صورتی که اگر
با خلوص نیت متوجه خدا شود آنچه خواهد در نزدیک‌تر از آن وقت به او رسد .(اصول کافی
، ج 1، ص32-33)
انسان نیاز دارد که به سمت مخلوق برود اگر نیت را برای خدا خالص کرده بود می‌توانست
زودتر به آن می‌رسید.
مَن حَسُنَت نيَّتُهُ أَمَدَّهُ التَّوفيقُ؛ (تصنیف غررالحکم و دررالکلم ،ص92 ، ح
1605) هر كس نيّتش خوب باشد، توفيق ياريش خواهد نمود.
مَن حَسُنَت نیتُهُ زیدَ فی رزقِه. (تحف العقول ، ص295 - کافی(ط-الاسلامیه)، ج2،
ص105) هر که خوش نیت باشد روزیش زیاد می‌شود.
عِندَ فَسادِ النِّيَّةِ تَرتَفِعُ البَرَكَةُ؛ هرگاه نیّت‌ها فاسد باشد، بركت از
ميان می‌رود. (تصنیف غررالحکم و دررالکلم ،ص92 ، ح 1610)
این‌ها هیچ کدام عمل نیست بلکه بخش‌هایی از نیت است که عمل نیاز ندارد. عمل بخواهد
محقق شود، نیت هم باید باشد؛ که بحث جدایی است.
حضرت امام صادق علیه‌السلام نیز می‌فرماید: إِنَّ الْمُؤْمِنَ لَیَنْوِی
الذَّنْبَ فَیُحْرَمُ رِزْقَهُ (وسائل الشیعة، ج1، ص58، ح7). همانا مؤمن، نیّت گناه
می‌کند، [در نتیجه] از روزی‌اش محروم می‌شود.
برخی اوقات انسان با نیتش کار را خراب می‌کند. کار بدی نکرده ولی به خاطر نیت بد او
را از آن محروم می‌کند.
ما گیر اساسی مان نیت است و نشان آن این آیه به صورت صریح است که:
إذا عَلِمَ اللهُ حُسنَ نیةٍ مِن أحَدٍ إکتَنَفَهُ بِالعِصمَةِ (بحارالانوار، ج75
، ص188) هرگاه خداوند ببیند کسی حسن نیت دارد او را در پناه خود حفظ می‌کند.
وقتی خدا از کسی حسن نیت سراغ داشته باشد او را معصوم قرار می‌دهد. او را مورد
حمایت خودش قرار می‌دهد و نمی‌گذارد او اشتباه کند. آقا ما گناه کردیم و می‌کنیم چه
کنیم؟ شما نیتتان را درست کنید تا خداوند خودش نگذارد که گناه نکنید.
اشکال ما در رابطه با نیت چیست؟
خودمان را عادت نداده‌ایم تا از نیت خوب استفاده کنیم!
عَوِّدْ نَفْسَكَ حُسْنَ النِّيَّةِ وَ جَميلَ الْمَقْصَدِ، تُدْرِكْ فى مَباغيكَ
النَّجاحَ (تصنیف غررالحکم و دررالکلم ،ص92 ، ح 1602) خودت را به داشتن نيّت خوب و
مقصد زيبا عادت ده، تا در خواسته‌هایت موفق شوى.
در طول روز تمرین کنیم نیت کردن را تا بتوانیم خوب نیت کنیم.
به خاطر خدا غذا بخورید. حتی اگر غذای خوش‌مزه‌ای هست و یا اگر دوستتان که به شما
تعارف کرده است، غذا می‌خورید؛ این کار را برای خدا انجام دهید.
امام صادق از کنار خانه‌ای می‌گذشت، صاحب‌خانه در حال کاری بود. حضرت از فعل او
سؤال کرد. او گفت پنجره‌ای باز می‌کنم تا دود آشپزخانه از آن بیرون رود. حضرت برای
اینکه نیت او را خدایی کنند فرمودند: پنجره‌ای که برای شنیدن صدای اذان باشد از آن
دود هم بیرون می‌رود.
انسان به خاطر خدا مسواک بزند. برای خودتان می‌زنید ولی بگویید برای خدا مسواک
می‌زنم. بگویید او دندان سفید دوست دارد.
با نیت خوب رابطه انسان با خدا آغاز می‌شود (می‌خواستم بگویم، رابطه اصلاح می‌شود
ولی دیدم خیر، تازه در آن زمان است که رابطه‌ی درست و حقیقی شروع می‌شود. به عبارت
دیگر اگر دنبال رابطه‌ی درستی با خدا هستید، باید نیاتتان را درست کنید.
اگر نیتمان را درست نکنیم فعلاً دین نداریم.
إِنَّمَا يَتَقَبَّلُ اللّهُ مِنَ الْمُتَّقِينَ (مائده، 27) : متقین یعنی مخلصین.
یعنی کسانی که نیت خالص می‌کنند. (بحث این نکته بماند برای شب‌های آینده)
فعلاً تمرین کنید از نیت استفاده کنید بماند خالصانه نیت کردن. خیلی‌ها نماز به
خاطر خدا نماز نمی‌خوانند.
قُلْ إِنَّ صَلاتی وَ نُسُکی وَ مَحْیایَ وَ مَماتی لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمینَ
(انعام، 62)
برای ما عادی است که کسی نماز را برای خدا بخواند ولی وقتی خداوند مرگ و زندگی را
هم وقف خدا می‌کند، یعنی تمام زندگی انسان باید برای خدا باشد؛ اعم از خوابیدن،
حمام کردن، لباس پوشیدن و ... . اعمال روزمره‌ی ما برای خدا نیست به کنار برخی
هستند که نمازخواندنشان برای خدا نیست.
حساس‌ترین جای نماز نیت قربت الی الله است. این لحظه توجه نداشته باشید. در روایت
آمده است که: به او یا کاذب، اتخادعنی؛ ای دروغ‌گو آیا به من نیرنگ می‌کنی؟ آیا نمی
ترسید که همین لحظه چهره‌ی شما به حمار تبدیل شود.
شروع کنیم به نیت کردن و هیچ کار اضافی نیاز نیست. برای کارهایی که نمی‌توانید
انجام دهید فعلاً نیت کنید.
گاهی نیت که می‌کنید خدا نیت شما را منتهی به عمل می‌کند و به دردسر می‌افتید.
مثلاً خطر دارد که نیت کنید که از مدافعان حرم باشید.
وقتی شهدا را نور شهادت می‌گرفت، کاملاً مشخص بود. خنده‌ها ملیح می‌شد و اتفاقات
عجیب و غریب می‌افتاد. مهم‌ترین مشخصه‌ی بچه‌هایی که شهید می‌شدند و خیلی مراقب آن
بودند: نیتشان بود که درست باشد. یک دفعه سراغ اعمال سنگین عبادی نمی‌روند بلکه نیت
می‌کنند.
اگر خوب نیت کنید عضلات روحتان قوی می‌شود. تا حدی برخی وزنه‌ی نیت نزده‌اند که مگس
وزن شده‌اند.
نیت مراحلی دارد:
1. قبل از عمل: در بدو عمل هست.
2. در حین عمل: خالص کردن نیت.
3. بعد از عمل: خدایا فقط به خاطر تو بود.
اهل دلی، ضجه می‌زده است ولی فهمیده که در بسته است. خیلی التماس کرد و می‌خواهد
بداند که چه کاری کرده است. دیروز تو بچه‌ات را بوسیده‌ای به خاطر خدا نبوسیده‌ای
به خاطر خودت بوسیده‌ای.
چیزی که خدا می‌خواهد حقیقت ماست که همان نیت ماست. با بحث نیت مشخص می‌شود که
رسیدن به خدا سخت نیست. مریدان پروردگار عالم زیاد می‌شود.
شما ثمرات نیات آبا و اجدادتان هستید.
برخی تا این حد همت ندارند که نیت کنند چه انتظاری از آن‌ها می‌توان داشت. چه کمی
شایسته است که به آن‌ها بشود.
واقعاً نیت ما دیده می‌شود که برخی متوجه می‌شوند. اصلاً ما به واسطه‌ی نیت‌هایمان
دیده می‌شویم. به مجلس اهل‌بیت می‌روید یا به دسته‌ی عزا می‌روید، احساس کنید، آقا
حجت بن الحسن عسکری که شما را می‌بیند و به شما توجه دارد.
صلی الله علیک یااباعبدالل
|
