شهید آوینی
       

سومین نشست اندیشه های راهبردی 2

 سخنان دبير نشست
 صادق واعظ زاده

 بسم الله الرحمن الرحيم

 نشست انديشه هاي راهبردي با استعانت از خداوند حكيم يك ساله شد . از رهبر فرزانه انقلاب اسلامي و حاضران محترم اجازه مي خواهم كه مروري كوتاه بر نشست انديشه هاي راهبردي و گزارشي از نشست حاضر را به استحضار برسانم . اهداف اين نشست مواردي است كه ملاحظه مي فرمائيد:
 
ايجاد و تقويت زمينة تحقيقات علمي و نظريه پردازي در باب موضوعات مهم و راهبردي؛
 ◊ فراهم شدن فضاي بحث و نقد جدي و عميق پيرامون مسائل و مشكلات اساسي  كشور در حوزه و دانشگاه و رفع محدوديت هاي ساختگي و مخل؛
 
كمك به تأمين نقش آفريني نخبگان علمي در گفتما ن هاي ملي و راهبري تحولات اجتماعي؛
 
تشويق و تقويت استفادة روشمند از ظرفيت علمي و تخصصي كشور در تصميم سازي هاي اساسي.

 براي اينكه اين هدف ها را ساده تر توضيح دهم از تمثيل استفاده مي كنم. اگر جامعه را يك جلسه بزرگ در نظر بگيريم و اعضاي جامعه را شركت كنندگان در اين جلسه، و گفتمان ها و جريان هاي فكري جامعه را مباحث و موضوعات مورد بررسي در اين جلسه و رسانه ها سيستم ارتباطي جلسه باشند، دستور كار اين جلسه چه بايد باشد؟ و اين دستور كار از سوي چه كسي بايد پيشنهاد شود؟ و در اين جلسه چه كساني بايد آغاز سخن كنند؟ بديهي است دستور كار بايد موضو عات مهمي باشد كه به عموم اعضاي جلسه مربوط است و مباحث و دستور كار را كساني بايد پيشنهاد كنند كه مسئله شناسند و وقت خود را به تحقيق و بررسي و تأمل بر روي مباحث مي گذرانند. يعني گفتمان هاي اساسي جامعه بايد از سوي نخبگان و فرزانگان و اساتيد دانشگاه و حوزه در دستور كار عمومي قرار بگيرد و با پيگيري رسانه ها و عموم مردم به گفتمان هاي گسترده تبديل شود . بعد از آنكه گفتمان نخبگاني و عمومي شكل گرفت مسئولان و سياست گذاران و مديران وارد صحنه شوند و از حاصل اين گفتما ن سازي توشه برگيرند و سياست ها و برنامه ها را تنظيم كنند و به اجرا درآورند . البته اين يك وضعيت ايده آل است و ما با آن نقطه فاصله داريم . گاهي در جامعه مباحثي، تيترها و تريبون ها را در اختيار مي گيرد كه نه تنها مباحث راهبردي و موضوعات اساسي مرتبط با عموم جامعه نيست بلكه مباحثي كم ارزش و حتي بيهوده است . اما بايد شكرگزار باشيم كه تعيين دستور كار و مباحث جامعه از مجراي درست رهنمود و نويد داده شده است . رهبر فرزانه انقلاب اسلامي بر آزادانديشي، بر مديريت تحولات اجتماعي به دست نخبگان دانشگاهي و حوزوي تأكيد فرموده اند و در امتداد اين تأكيدات نشست انديشه هاي راهبردي با ا هداف ياد شده گام ديگري است تا گفتمان هاي ملي و اساس برنامه ها و تصميمات كشور بر موضع هر چه درست تر استقرار يابد.

 سابقه نشست انديشه هاي راهبردي به اواخر سال 1388 برمي گردد كه رهبري معظم رهنمود برگزاري اين سلسله نشست ها را ارائه فرمودند و در فاصله كمتر از يك سال اولين نشست با موضوع مهم الگوي اسلامي ايراني پيشرفت، كه شايد جامع ترين موضوعي باشد كه بتوان در اين نشست ها مورد بحث و بررسي قرار داد ، برگزار شد و به دنبال آن ، نشست عدالت كه مايه اصلي پيشرفت و هدف اجتماعي جامعه است برگزار گرديد . خوشبختانه اين مباحث در د انشگاه ها و حوزه ها و مراكز علمي انعكاس پيدا كرد و جلسات و نشست هايي به همين مناسبت برگزار شد و مي شود . كارهاي عميق تر هم در دست انجام است كه انشاءالله در آيندة نزديك حاصل آن به جامعه ارائه خواهد شد. مجموعه مباحث نشست به صورت منقح منتشر شد كه منبع مفيدي براي طراحي الگوي پيشرفت كشور است.

نشست انديشه هاي راهبردي حاصل بزرگ تري هم داشت. اين نشست سرآغاز تحقيق و طراحي الگوي اسلامي ايراني پيشرفت شد. رهبري معظم انقلاب اسلامي در اولين نشست، تشكيل مركزي را نويد دادند و در خرداد ماه سال جاري فرمان تأسيس مركز الگوي اسلامي ايراني پيشرفت را صادر فرمودند و در اين فرمان بر عزم جدي نظام براي دست يابي به الگو تأكيد كردند . همچنين استفاده همه جانبه از ظرفيت هاي موجود در عرصة علمي را براي تحقيق و تدوين اين الگو ضروري دانستند و توليد علم، توسعه گفتماني و فراهم سازي مقدمات تدوين الگو را به عنوان وظايف اساسي اين مركز مشخص و شوراي عالي و مسئول مركز را منصوب فرمودند . بلافاصله پس از آن، كار مركز آغاز شد . اساسنامة مركز به فاصلة يك ماه از صدور حكم تأسيس مركز به تصويب مقام معظم رهبري رسيد . در اين اساسنامه جايگاه حقوقي مركز ، به عنوان يك نهاد علمي و پژوهشي مستقل تحت نظر رهبري ، معين شده است . همچنين تعميق و توسعه تفكر، تحقيق و نظري ه پردازي در باب پيشرفت اسلامي و ايراني، ايجاد و حفظ فضاي گفتماني مربوط در ميان نخبگان و عموم جامعه و در نهايت طراحي و تدوين پيش نويس الگوي اسلامي ايراني پيشرفت به عنوان هدف ها مشخص گرديده و مشروح وظايف مركز ذيل اين هدف ها و نيز اركان مركز تعيين شده است.

در اين مدت فعاليت هاي فشرده اي در مركز آغاز شده كه به رئوس برخي از آنها به عنوان دستاوردهايي از نشست انديشه هاي راهبردي اشاره مي كنم . اصول الگو در بياناتي كه رهبري در طول سال هاي گذشته بيان كرده اند تا حد زيادي معين شده است. يك گروه تخصصي مسئول شده است تا اين اصول را به عنوان چهارچوب اوليه الگو تدوين كند . روش شناسي تهيه و تدوين الگو از اولين كارهايي است كه بايد صورت بگيرد . اين كار از يك طرف بسيار فوري است چون هر كار ديگري بايد برطبق آن انجام شود . از طرف ديگر روش شناسي الگو مثل همه مباحث ديگر مربوط به الگو بايد به بحث نخبگاني گذارده شود . بنابراين يك رويكرد دوگانه در پيش گرفته شد : با مباحث فشرده اي در مركز قدم هاي اوليه معين شد در عين حال يك گروه با تجربه از اساتيد رشته هاي ذيربط مسئول هماهنگي مطالعات و تحقيقاتي شدند كه در كشور در اين زمينه يا نزديك به آن انجام شده است. انشاءالله در يك نشست سراسري مجموعه اين اقدامات عرضه خواهد شد و روش بلند مدت تهيه الگو و گام هايي كه بايد برداشته شود مشخص خواهد گرديد. مباني اسلامي الگو اساس الگو را تشكيل مي دهد كه حوزه هاي علميه نقش اساسي در تدوين آن دارند. در اين زمينه طرحي تهيه شد و به تصويب شوراي عالي مركز رسيد تا اين مباني به صورت متقن آماده شود. مدل و منطق مباحث و موضوعات الگو در تعيين شاكله الگو نقش اساسي دارد. موضوعاتي كه روي آن بايد كار شود در نهايت فصول مختلف الگو را تشكيل خواهند داد. بنابراين يك بحث سنگين نظري و كاربردي طي جلسات بعضاً هفت هشت ساعته شوراي عالي و برخي از متخصصان انجام شد و خوشبختانه اين منطق مشخص گرديد. آسيب شناسي اوليه توسعه كشور، توسعه مي گوييم چون براي پيشرفت طرح مدوني در اختيار نبوده است، با مشورت مديران سابق و اسبق نهاد اصلي برنامه ريزي كشور انجام شد. من فقط اين مورد را كه شرح آن شايد ساده تر از مواردي است كه ذكر شد قدري توضيح مي دهم. نتايج اوليه آسيب شناسي حاكي از آن است كه اول عليرغم حفظ مسير حقيقي انقلاب اسلامي در طول سال هاي پس از انقلاب، فقدان يك نظريه جامع براي حركت كشور محسوس است . ثانياً تجارب سياست گذاري و برنامه ريزي كلان به طور كامل ذخيره و استفاده نشده كه يك علت آن تغيير كلي مديران ارشد و مياني و بلكه تخصصي كشور با تغيير دولت ها بوده است . ثالثاً عدم حمايت كافي نخبگان از برنامه هاي بلند مدت كه يك علت آن مشاركت ناكافي نخبگان در تهيه و تدوين برنامه ها است. رابعاً عدم نظارت قوي بر اجرا و عدم اجماع و عزم ملي براي اجراي برنامه هاي بلند مدت كه ناشي از همان عدم تعيين دستور كار درست مباحث گفتماني و در نتيجه ضعف دلبستگي عمومي به اين سياست ها و برنامه ها بوده است. مردم پيگيري سياست ها و برنامه هاي كلان را اموري مي دانند كه بر عهده دولت و مجلس و بقيه نهادها است و حل مسائل و مشكلات خود را ولو از دولت انتظار دارند، اما چيزي جداي از برنامه هاي كلان مي پندارند. اين آسيب ها بايد در تدوين الگو انشاءالله مورد توجه قرار بگيرد و با راه حل هاي بهينه مرتفع بشود. برنامه تقسيم كار ملي براي پژوهش و تهيه الگو به تصويب شوراي عالي مركز رسيده است تا از همه مؤسسات و شخصيت ها فراخور دانش و تجربه و توانمندي آنها كمك گرفته شود. شناسايي توانايي هاي مراكز در مذاكرات رودررو آغاز شده است. حلقه هاي فكري كه در برنامه مصوب مركز، انديشكده ناميده مي شوند طراحي  شده اند. انديشكده ها نه به عنوان پژوهشكده هاي تصدي گر، بلكه به عنوان كانون هاي بهره برداري و هماهنگي فعاليت هاي گسترده اي كه د ر كشور انجام خواهد شد انشاءالله شكل خواهند گرفت . هر انديشكده به يك موضوع اساسي خواهد پرداخت. بنابراين عناوين آنها بر اساس منطقي كه ذكر شد تعيين شده است. حدود 30 برنامه ديگر نيز در دست طراحي و راه اندازي است.

 اما نشست حاضر به موضوع پراهميت زن و خانواده اختصاص يافته است. خانواده سلول بنيادي جامعه است كه اگر سالم و با نشاط باشد همه اعضاي جامعه فعال و كارآمد مي شوند. اما اگر مثل جامعه صنعتي غرب، اين سلول روبه فساد برود و در حال متلاشي شدن باشد همه اركان اجتماع را متزلزل خواهد كرد و مسائل زيادي به وجود خواهد آورد . زن در انقلاب اسلامي ايران نقش اساسي داشت و خوشبختانه الهام بخشي اين ايفاي نقش امروز در فضاي حركت هاي اسلامي منطقه، حتي در كشورهايي كه حضور اجتماعي زنان ناچيز بوده است احساس مي شود. در جمهوري اسلامي زنان به موقعيت هاي برتري دست يافته اند و حضور آنان در اين نشست با انبوه مقالات عميق و پر محتوا يك نشانه آن است. اما مسائل و مظلوميت هاي زنان در خانه، در محل كار، در شهر و روستا و در عشيره و عشاير همچنان وجود دارد كه بايد براي آنها را ه حل هاي اساسي و اسلامي طراحي و اجرا كرد . موضوع زن امروز از اولويت هاي گفتماني جمهوري اسلامي و كانون مباحث حساس در سطح ملي و بين المللي است . درحالي كه مباني و اصول متعالي اسلام براي تأمين كرامت زن و احقاق حقوق وي و دستاوردهاي ارزنده اما ناتمام جمهوري اسلامي در اين جهت در برابر ما است، تبيين متقن، روزآمد و راهگشا از آن مباني و اصول، چالشي مزمن در برابر حوزه و دانشگاه و برنامه ريزي و تحقق شايسته كرامت زن و خانواده و رفع مصاديق ظلم به زن كه در جامعه ما وجود دارد مطالبه اي به حق از مراجع سياست گذاري و اجرايي كشور است . كوتاهي و كاهلي در اين موارد علاوه بر كفران نعمت و از دست دادن فرصت، زمينه ساز سوءاستفاده بدخواهان و كج انديشان است . در اين خصوص مثل عرصه هاي فرهنگي ديگر، علاوه بر نقد تفكر و رويه مكاتب رقيب، راه كار اصلي تلاش و تكاپوي فكري ابتكاري و غير انفعالي براي تبيين ديدگاه هاي اصيل و راهيابي براي پيشرفت و تعالي كشور است . اين همه، دليل كافي است براي اين كه سومين نشست انديشه هاي راهبردي به اين موضوع اساسي اختصاص پيدا بكند.

 در خرداد ماه سال جاري فراخوان نشست به اطلاع مراكز پژوهشي رسيد و مثل نشست هاي قبلي جستجوي آثار علمي درباره موضوع نشست انجام شد . بيش از پنج هزار اثر از محققان و دانشمندان كشور شناسايي شد و اطلاع رساني ويژه به برگزيدگان آنان براي مشاركت علمي در نشست انجام شد. خوشبختانه پاسخ به فراخوان بسيار خوب بود. 188 مقاله كامل به دبيرخانه نشست رسيد كه بعد از داوري كمتر از يك سوم اين مقالات پذيرفته و در مجموعه مقالات چاپ شد و قبل از نشست در اختيار شركت كنندگان قرار گرفت . تعدادي از مقالات پذيرفته شده امروز به صورت حضوري ارائه خواهد شد.

 داوري مقالات مطابق معمول همايش هاي علمي با حضور داوران متخصص و با جمع بندي يك كميته داوري متشكل از محققين با سابقه انجام شد. همه امور مربوط به دريافت و داوري مقالات و اعلام نتايج داوري با استفاده از يك سامانه الكترونيكي صورت گرفت . ملاحظه مي فرماييد مشاركت در تحقيق و تأليف مقالات ارائه شده به نشست از سوي خانم ها 75 درصد و از سوي آقايان 25 درصد بوده است . حوزه و دانشگاه مشاركت خوبي در ارائة مقالا ت داشتند . 63 درصد مقالات از سوي محققان دانشگاهي و 37 درصد به همت محققان حوزوي تهيه شده است.

 در اين نشست علاوه بر مؤلفان مقالات پذيرفته شده، گروهي از محققان حوزه زن و خانواده با توجه به آثارشان، گروهي از استادان نمونه كشور و گروهي از صاحب نظران ذيربط حضور دارند. محورهاي نشست مقولات نظري و عملي شامل دستاوردها، مسائل و مشكلات و راه حل ها را مورد توجه قرار داده است . نگاه به محتواي نشست را موكول مي كنم به تورقي كه در مجموعه مقالات خواهيد فرمود، اما آسيب شناسي و راه حل هاي مسائل زن و خانواده بيشترين مقالات كاربردي و ديدگاه هاي اسلامي بيشترين مقالات نظري نشست را به خود اختصاص داده است. با توجه به كيفيت خوب همه مقالات برگزيده، انتخاب تعدادي از آنها براي ارائه شفاهي در نشست دشوار بود . اما در هر حال ، با توجه به نتايج داوري، لحاظ كردن تنوع موضوعي و تنوع ارائه دهندگان در نهايت 10 تن از مؤلفان مقالات در اينجا نتايج تحقيق خود را ارائه خواهند داد.

 خداوند عليم را شكر گزاريم كه با توجه به آثاري كه در سال هاي اخير در كشور انتشار يافته، نشست در جذب آثار عميق و جديد از محققان فعال حوزه زن و خانواده توفيق يافته است. اميدوار است با برگزاري اين نشست فصل جديدي در مطالعات حوزه زن و خانواده باز شود و فضاي گفتماني نخبگاني و عمومي در باب اين موضوع عمق و نشاط بيشتري پيدا كند و عزم و همت براي حل مشكلات زن و خانواده جذم تر شود . پيشاپيش مركز الگوي اسلامي ايراني پيشرفت مقدمات استفاده از نتايج نشست را با تقسيم كار ملي در اين خصوص و تأسيس انديشكده خانواده آغاز كرده است.

 از همة كساني كه با ارائة مقاله به غناي اين رويداد علمي راهبردي كمك رساندند تشكر و قدرداني مي شود و از كساني كه به علت ضوابط و محدوديت هايي كه در هر نشست علمي وجود دارد موفق به پذيرفتن مقالة آنان نشديم عذرخواهيم و از همه نهادها و مسئولان و شخصيت هايي كه در برگزاري نشست مشاركت داشتند تشكر مي كنم.

والسلام عليكم و رحمة الله و بركاته

 

منبع:  دبیرخانه نشست اندیشه های راهبردی

Copyright © 2003-2022 - AVINY.COM - All Rights Reserved
logo