پاورقی : . 1 زمر / . 67
جلوتر برود ، يعنی نه اينكه امثال ملاصدرا اينجا كه رسيدهاند كميت شخصشان
لنگ بوده ، نه ، اينجا كه رسيدهاند علم قديم به شكلی بوده كه اجازه
نمیداده است يك قدم جلوتر بروند ، ولی علم امروز در اينجا جلوی ما را
باز كرده و همين راهی كه آقای مهندس رفتهاند با اتكاء علم امروز بسيار
راه مفيدی است . در ميان قدمای ما فقط مرحوم آقا علی مدرس با اينكه در
عصر قديم هم هست ( متعلق به زمان ناصرالدين شاه است ) و ظاهر هم اين
است كه توجه به علم جديد نداشته ولی در عين حال در اين زمينه حرفهايی
زده كه بوی اين مطلب میآيد .
چرا علم قديم اجازه نمیداده است ؟ آن روز هم عرض كردم و حالا تكرار
میكنم : در علم قديم اين حرفها نمیتوانسته مفهوم داشته باشد كه خورشيد
يك روزی پير شود و از بين برود ، ماه پير شود و از بين برود ، زمين ما
ساقط شود ، چون بر اساس فلكيات قديم بوده و افلاك يك حقايق ازلی و تا
ابد بودهاند و زمين هم يك موجودی بوده كه برای هميشه بايد در مركز عالم
باقی بماند . خراب شدن عالم به طور كلی ، برای آنها نمیتوانسته از نظر
علمی مفهوم داشته باشد ، هر وقت میگفتند تعبدا میگفتند ولی از نظر علمی
نمی توانستند توجيه كنند .
حالا كه قرآن میگويد : " « و الارض جميعا قبضته يوم القيامة و السموات
مطويات بيمينه »" ( 1 ) تصريح قرآن است : زمين در آن روز در قبضه
خداست و آسمانها به دست قدرت الهی در هم پيچيده میشود ، اگر ما اين
مرحله را هم توانستيم حل كنيم كه خود آقای مهندس در اين مرحله گامهای
خيلی مؤثر و مفيدی برداشتهاند يعنی مرحلهای كه تمام عالم به سوی قيامت
میرود ، كه آن خواصی كه عرض كردم [ پديد میآيد ] كه نظامات عوض میشود
و تغيير میكند و عالم میرود به سويی كه در آنجا انسانها ديگر پيری ندارند
، فرسودگی ندارند ، مردن ندارند ، تكليف نمیتواند آنجا وجود داشته باشد
، اجل و مهلت مقرر و از اين حرفها نمیتواند وجود داشته باشد ، وسوسه
نمیتواند وجود داشته باشد و در آنجا حيات بر موت غلبه میكند يا به
تعبير ما در آنجا روح بر جسم غلبه میكند ، نظام جنبههای حكومت روح بر
جسم است نه جسم بر روح ، اگر ما اين مطلب را طی كنيم و برويم جلوتر ،
يك قدم بسيار بزرگی را برداشتهايم . تنها آن [ توجيه كه معاد ، جسمانی
است ] نمیتواند م عاد قرآن را حل كند .
پاورقی : . 1 زمر / . 67 |