پاورقی : . 1 [ منظور ، مؤلف تفسير الميزان است ] .
« قل الروح من امر ربی »" از تو درباره روح پرسش میكنند ، بگو روح از
امر پروردگار من است . در اينجا باز مسألهای مطرح شده كه اولا مقصود از
روح در اينجا چيست كه سؤال كردهاند ؟ بعد اين جواب چطور جوابی است ؟
آيا واقعا در اينجا جواب حقيقی را خواسته بيان كند يا خواسته بگويد شما
درباره آن سؤال نكنيد ، اين چيزی نيست كه ما برايش تعريفی بكنيم تا شما
بتوانيد به ماهيت و حقيقت آن پی ببريد ؟ راجع به هر دو جهتش [ بحث
شده است ] .
در [ ميان ] مفسرين چنين قولی هست . مفسرين در اين زمينه اختلاف
كردهاند كه اين روحی كه مورد سؤال است يعنی چه ؟ چه بوده كه مورد سؤال
بوده است ؟ بعضی گفتهاند چون قبلا در بعضی آيات ديگر نام روح در عرض
ملائكه آمده بوده است ، اين سؤال به وجود آمده كه اين روحی كه غير از
ملائكه است ، آن ديگر چيست ؟ پس مورد سؤال آن است . بعضی گفتهاند نه ،
مقصود از روح در اينجا خود قرآن است . همان كسانی كه گفتهاند در "
« و كذلك اوحينا اليك روحا من امرنا غ" مقصود از روح ، خود آيات قرآن
است ، [ گفتهاند ] اينجا هم وقتی سؤال كردهاند : "« يسئلونك عن الروح
" يعنی وقتی درباره قرآن از تو سؤال میكنند ، بگو اين از امر پروردگار
است ، يعنی امری است كه از ناحيه پروردگار نازل شده است . بعضی هم
گفتهاند كه مقصود از روح در اينجا جبرئيل است . اينها همان كسانی هستند
كه روح الامين و روح القدس را مساوی با جبرئيل میدانند و گفتهاند هر جا
كه در قرآن روح آمده است و هر جا كه مخصوصا در عرض ملائكه قرار گرفته ،
مقصود جبرئيل است . پس وقتی سؤال كردند : " « يسئلونك عن الروح » "
يعنی از ماهيت جبرئيل [ سؤال كردهاند ] و گفتهاند اين كه گفته میشود
حامل وحی است ، بر پيغمبر نازل میشود و با پيغمبر سخن میگويد ، چيست ؟
اين را برای ما تعريف كن . بعضی هم گفتهاند مراد از روح در اينجا همين
روح انسانی است كه در آن آيات آمده است : " « و نفخت فيه من روحی
" ، سؤال از روح انسان كردهاند كه مقصود چيست ؟ و جواب داده شده است
كه : " « من امر ربی »" .
بعضی ديگر كه خود ايشان (1) آن را انتخاب میكنند [ نظرشان ] اين است
كه سؤال از روح به معنی خاص نيست ، سؤال كنندگان میديدهاند ذكر روح در
قرآن زياد آمده است ، يك جا : " « يوم يقوم الروح و الملائكة صفا » "
يك جا : " « ينزل الملائكة بالروح من »
پاورقی : . 1 [ منظور ، مؤلف تفسير الميزان است ] . |