و رابعا غزالی چون به همه چيز جنبه اخلاقی می‏دهد ، خيلی جنبه اخلاقی و
فردی داده است و خيال كرده كه ربا از آن جهت حرام است كه انسان پول را
از آن جهت می‏خواهد كه پول برای آن جهت قرار داده نشده است . تلويحا
می‏خواهد بگويد هيچ علتی جز اين جهت ندارد . به موضوع « لا تظلمون و لا
تظلمون »و موضوع « و ما اتيتم من ربا ليربو فی اموال الناس » توجه‏
نكرده است .
3 - علامه طباطبائی توجه كرده‏اند كه دليل ايشان فقط در ربای مصرفی جاری‏
است . در ربای توليدی بيانی ديگر ذكر كرده‏اند . ادله‏ای كه بالاجمال‏
والاشاره ذكر كرده‏اند از اين قرار است :
الف : اقل ما فيه انه يوجب انجرار المال تدريجا الی المال الموضوع‏
للربا من جانب .
اين دليل را به تمركز ثروت و فاصله طبقاتی می‏توان تفسير كرد . خلاصه‏اش‏
اين است كه لازمه ربا پيدايش سرمايه دارهای بزرگ است ، لازمه ربا اضافه‏
شدن ربح به سرمايه است .
جواب اين است : در تجارت و مضاربه نيز چنين است . به علاوه بايد ديد
اصل ثروتی كه از ربا به دست آيد مشروع است و ثروت مشروع نيز نبايد
متمركز شود ، يا اصل ثروتی كه از راه ربا به دست آيد نامشروع است ؟ در
صورت اول راه علاج آن اخذ ماليات است نه بستن راه تحصيل ثروت مشروع ،
و صورت دوم را اين دليل بيان نمی‏كند .
ب : و يوجب ازدياد رؤس اموال التجاره واقتدارها ازيد مما هی عليها
بحسب الواقع .