گمركهای قديم است و اينها نبايد با يكديگر اشتباه شود . يعنی گمرك در
قديم باج سبيل يك شخص بود كه می‏گرفت ولی گمرك فعلی به حساب ماليات‏
است و بعد به عموم می‏رسد البته بستگی به حكومت دارد گمرك قديم را يك‏
مقام صالح هم نمی‏توانست وضع كند ولی گمرك فعلی را يك مقام صالح‏
می‏تواند وضع كند كه برای جنسی كه خارج يا وارد می‏شود ، حسابی در كار باشد
، برای جنسی كه وارد می‏شود مالياتی قرار دهد برای مصالح عموم و حمايت از
اجناس داخلی . اين غير از باج سبيل است كه كسی می‏گفت هر كه می‏خواهد از
اين كنار رد شود بايد يك چيزی به من بدهد . گمركی كه اينهمه تقبيح شده‏
آن مطلب است . ولی اين گمرك چيز ديگری است ، حرام هم اگر باشد غير از
آن است .
امروز اگر شما بخواهيد به مكه برويد ، به‏طور غير مستقيم مستلزم چند
حرام است . برای مكه رفتن پولی به گذرنامه می‏دهيد . اين پول در كجا
مصرف می‏شود ؟ يا هنگام خروج و هنگام بازگشت گمرك می‏دهيد . اينها رابطه‏
غير مستقيم است . در رابطه غير مستقيم اعانت به اثم نيست . اعانت به‏
اثم آنجايی است كه كار شما مستقيما منتهی به يك گناه می‏شود .
- وام وجهی است كه بانكها به متقاضيان وام تحت شرايط معين و برای‏
مصارف معين از قبيل ساختمان ، كشاورزی و صنعت می‏پردازد و در مقابل ،
بهره دريافت می‏كنند و جز به صورت معامله ربوی هم امكان دريافت وام به‏
هيچ متقاضی نمی‏دهند . بهره اين وامها معمولا جزئی و هدف بانكها خصوصا
بانكهای . . .
جواب اين سؤال در ضمن صحبتهای گذشته داده شد . ولو ما فرض كنيم در
مواردی اينطور است كه بانك واقعا نيتش كارگشايی