میشود .
ه - ربا يكی از شئون سرمايه داری است يعنی از شئون اينكه برای بعضی از
افراد به جای خودشان سرمايه كار كند . كار كردن سرمايه اگر توام بشود با
كار سرمايه دار لازم میآيد عدم مساوات افراد در ثروت ، زيرا يكی تنها
خودش كار میكند و ديگری هم خودش و هم سرمايهاش ، و تدريجا تعادل
اجتماعی به كلی به هم میخورد ، و اگر كار نكند ، عدم مساوات از اين جهت
لازم میآيد كه بعضی كار میكنند و نان میخورند و بعضی بیكار میگردند و نان
میخورند . جواب اين است اما كار سرمايه و منفعت خود سرمايه مشروع را
خوردن غير عادلانه نيست و فاصله طبقاتی تا آنجا كه به شخصيت افراد مستند
باشد عيب ندارد . و اما بیكاری را از طريق اجبار اقتصادی نبايد حل كرد .
به علاوه تحريم ربای اسلامی را نمیتوان با اين علت توجيه كرد زيرا اسلام
بعضی از اقسام سرمايه داری را تجويز میكند .
و - اين است كه ربا عملا و واقعا دزدی است . پول نمیتواند پول بزايد
زيرا خاصيت واقعی پول جز واسطه مبادله بودن نيست ، جز اينكه در گردش
باشد نيست ، پول فی حد ذاته منافعی ندارد ، عقيم است .
مسئله عمده در باب ربا همين است .
بر اين بيان نيز میتوان ايراد گرفت كه :
اولا خود همين واسطه واقع شدن خاصيتی است و بزرگترين خاصيتها است ،
ارزش پول در سلسله معلولات مبادله است . كسی كه پول را به قرض میدهد
میخواهد اين خاصيت را كه خود
|