مال در قبال اعمال حق فسخ يا اسقاط آن . واضح است كه كار انجام شده در
اين موارد از لحاظ صرف انرژی چندان ارزشی ندارد ( بلكه اصلا ارزش ندارد
) ولی از لحاظ اين كه يك راه قانونی را باز می‏كند يا می‏بندد برای انسان‏
مفيد واقع می‏شود . واضح است كسانی كه تحصيل ثروت را منحصرا از راه كار
صحيح می‏دانند و مقصودشان كاری است كه مولد باشد ، و اين نوع را صحيح‏
نمی‏دانند ، در حالی كه عقلا و شرعا صحيح است .

4 - فاصله طبقاتی

برخی گفته‏اند كه نظام رباخواری موجب پديد آمدن فاصله طبقاتی فاحش‏
است ، اجتماع در چنين رژيمی به دو طبقه قوی بسيار قوی و ضعيف بسيار
ضعيف منقسم می‏شود و علی الدوام اين اختلاف رو به تزايد است تا منتهی‏
می‏شود به از بين رفتن طبقه ضعيف و سپس قوی و انهدام اجتماع ( 1 ) .

اشكال

اولا محذور مذكور اختصاص دارد به رباهای مصرفی و با تحريم آنها و اقامه‏
قرض الحسنه محذور بر طرف می‏شود .
ثانيا اگر مقصود اين است كه صرف اختلاف طبقات به هر نحو كه باشد
صحيح نيست ، قبول نداريم زيرا آنچه باطل است اختلاف و تبعيض در قانون‏
است ( خواه در وضع قانون يا اجراء آن ) و اما اختلافهائی كه بر اساس‏
تفاوت استعدادهای طبيعی و اختلاف فعاليتها پيدا می‏شود صحيح است و عين‏
عدل است و نيز قوام اجتماع به آن است . و اگر مقصود اين است كه نظام‏
رباخواری موجب

پاورقی :
1 - گويا مقصود اين نيست كه چون فاصله طبقاتی ظلم است حرام است ،
بلكه مقصود اين است كه چون فاصله طبقاتی موجب از بين رفتن بشر و زوال‏
اجتماع است ( ولو بر پايه عدل هم باشد ) صحيح نيست .