كمی در اختيار ديگری قرار دهد ، آيا اين كار فی حد ذاته ، قطع نظر از
اينكه شارع منع كرده ، يك كار نا مشروع و غير طبيعی و ظالمانه است يا
ممنوعيتی ندارد
آقای دكتر . . . در بيانات خود تكيه‏شان روی كلمه استثمار بود كه اساسا
ربا خواری استثمار است . خوب اين بيان را اگر قبول كنيم استثمار كمش‏
يا زيادش ممنوع است . فرق نمی‏كند . همين قدر كه استثمار و بهره كشی شد
جايز نيست . ولی ايشان توضيح زيادی در اطراف اين مطلب ندادند كه چرا
ربا گرفتن استثمار است .

نظريه اول : سرمايه نمی‏تواند توليد سود كند

آقای بهشتی همه بياناتشان متكی بر اين مطلب بود كه اساسا سرمايه از آن‏
جهت كه سرمايه است نمی‏تواند سود داشته باشد . يعنی سود و ارزش فقط و
فقط مربوط به كار است و بس . سرمايه به هيچ شكل نمی‏تواند توليد سود كند
. بنابراين ربا هم كه سود سرمايه است غير طبيعی است . آنوقت ايشان در
مقام توجيه آن مواردی بودند كه از نظر اسلام ظاهر امر اين است كه سرمايه‏
است كه توليد منفعت می‏كند . اول وارد مسئله بيع شدند . خوب در بيع هم‏
سود هست . آقای مهندس بازرگان بيانشان اينطور بود : اسلام با سود مخالف‏
نيست و قرآن می‏گويد : « احل الله البيع و حرم الربوا ». آنطور سود را
ببريد ، اينطور سود را نبريد . ديگر بيش از اين توضيح نمی‏دهد . اما
ايشان ( آقای دكتر بهشتی ) می‏گفتند : " اساسا سود مال كار است و بس ،
و حقيقت بيع عبارت است از نوعی كار كه آن كار عبارت است از تصدی‏
توزيع . زيرا توليد كننده هميشه نمی‏تواند خودش به