راه اخلاق و حكمت عملی . ولی هيچكس حقی به اندازه حق شهدا بر بشريت
ندارد ، و به همين جهت هم عكسالعمل احساس آميز انسانها و ابراز عواطف
خالصانه آنها درباره شهدا بيش از ساير گروهها است .
چرا و به چه دليل حق شهدا از حق ساير خدمتگزاران بيشتر و عظيمتر است ؟
البته دليل دارد . همه گروههای خدمتگزار ديگر مديون شهدا هستند ، ولی
شهدا مديون آنها نيستند يا كمتر مديون آنها هستند ، عالم در علم خود و
فيلسوف در فلسفه خود و مخترع در اختراع خود و معلم اخلاق در تعليمات
اخلاقی خود نيازمند محيطی مساعد و آزادند تا خدمت خود را انجام دهند ولی
شهيد آن كسی است كه با فداكاری و از خود گذشتگی خود و با سوختن و خاكستر
شدن خود محيط را برای ديگران مساعد میكند .
مثل شهيد مثل شمع است كه خدمتش از نوع سوخته شدن و فانی شدن و پرتو
افكندن است ، تا ديگران در اين پرتو كه به بهای نيستی او تمام شده
بنشينند و آسايش بيابند و كار خويش را انجام دهند . آری ، شهدا شمع
محفل بشريتند ، سوختند و محفل بشريت را روشن كردند . اگر اين محفل
تاريك میماند هيچ دستگاهی نمیتوانست كار خود را آغاز كند يا
|