انسان بزرگ ، و انسان ، جهان كوچك است اولين بار وسيله الهيون مطرح‏
شده است . هر چند اختلاف نظرهايی در بعضی جهات ميان الهيون و ماديون در
طرز تعبير و طرز نتيجه گيری از اين اصل وجود دارد .
آيا هسته اصلی ، اصل تضاد است ؟ آيا كسانی كه به اصطلاح دارای تفكر
متافيزيكی هستند ، منكر اصل تضاد در طبيعتند .
اين جا است كه يك جنجال بزرگ از طرف طرفداران اين منطقه به پاشده و
مساله‏ای كه به نام اصل امتناع جمع و رفع نقيضين در منطق و فلسفه معروف‏
است و هيچ ربطی به مساله تضاد به معنی جنگ و تزاحم عناصر طبيعت ، يا
عناصر جامعه و تاريخ ندارد ، مستمسك قرار داده و مدعی شده‏اند كه‏
طرفداران تفكر متافيزيكی همه اجزاء طبيعت را با يكديگر در حال سازش‏
می‏بينند حتی آب و آتش را ، از اين رو نيروهای استثمار شده را نيز دعوت‏
به صلح و سازش و تسليم می‏كنند .
بار ديگر بايد بگوئيم همه اين سخنان ، جز تحريف و قلب حقيقت نيست .
از نظر طرفداران تفكر به اصطلاح متافيزيكی تضاد به معنی تزاحم عناصر
طبيعت شرط لازم و دوام فيض از ناحيه باری تعالی است ( 1 ) .

پاورقی :
1 - رجوع شود به مقاله اصل تضاد در فلسفه اسلامی ، مرتضی مطهری ، نشريه‏
دانشكده الهيات ومعارف اسلامی تهران .