وجود دارد يا تركيب اضداد است و تبديل نيست و يا تبديل اضداد است و
تركيب نيست . و يا تكامل است ، نه تركيب اضداد و نه تبديل آنها .
عناصر كه نوعی تضاد ميان آنها حكمفرما است و لغت " آخشيج " به همين‏
مناسبت در مورد آنها به كار برده شده است ، بدون آن كه به يكديگر متبدل‏
گردند ، تركيب می‏شوند ، آن چنانكه مثلا از تركيب هيدروژن واكسيژن ، آب‏
بدست می‏آيد . در اينگونه موارد تركيب هست و تبدل نيست .
ولی طبيعت در نوسانات خود ميان دو حالت افراطی و تفريطی به صورت‏
كاهش يابنده‏ای از ضدی به ضدی ديگر گرايش پيدا می‏كند ، و در نهايت امر
به تعادل می‏رسد ، در اينگونه موارد تبدل هست ولی تركيب و تكامل نيست .
البته مانعی ندارد كه آنجا كه تركيب هست و تبديل نيست مثل تركيب‏
آب از اكسيژن و هيدروژن كه از تركيب دو ضد ، شی‏ء سومی به وجود می‏آيد ،
آن شی‏ء سوم را " سنتز " و دو جزء اصلی را " تز " و " آنتی تز "
اصطلاح كنيم ، ولی می‏دانيم كه اين يك اصطلاح محض است و فقط ميل قلبی ما
را به اين كه اين اصطلاح را به كار ببريم ارضا می‏كند ، و همچنين مانعی‏
نيست كه برای اين كه اين اصطلاح شايع