پاورقی : . 1 علق / 1 - . 5
میگويند حشرات از همه حيوانات از لحاظ غريزه مجهزترند ، در صورتی كه از
لحاظ مراحل تكامل در درجه پايين قرار گرفتهاند و انسان كه بر بالاترين پله
نردبان تكامل قرار گرفته است از لحاظ غريزه از همه ناتوانتر است .
وحی ، عالیترين و راقیترين مظاهر و مراتب هدايت است . وحی ،
رهنمونيهايی دارد كه از دسترس حس و خيال و عقل و علم و فلسفه بيرون
است و چيزی از اينها جانشين آن نمیشود . ولی وحيی كه چنين خاصيتی دارد
وحی تشريعی است نه تبليغی وحی . تبليغی برعكس است .
تا زمانی بشر نيازمند به وحی تبليغی است كه درجه عقل و علم و تمدن به
پايهای نرسيده است كه خود بتواند عهدهدار دعوت و تعليم و تبليغ و تفسير
و اجتهاد در امر دين خود بشود . ظهور علم و عقل ، و به عبارت ديگر ، رشد
و بلوغ انسانيت ، خود به خود به وحی تبليغی خاتمه میدهد و علما جانشين
چنان انبياء میگردند . میبينيم قرآن در اولين آيهای كه نازل میشود سخن از
قرائت و نوشتن و قلم و علم به ميان میآورد :
« اقرا باسم ربك الذی خلق ، خلق الانسان من علق ، اقرا و ربك الاكرم
الذی علم بالقلم ، علم الانسان مالم يعلم »( 1 ) .
اين آيه اعلام میكند كه عهد قرآن ، عهد خواندن و نوشتن و ياد دادن و علم
و عقل است . اين آيه تلويحا میفهماند كه در عهد
پاورقی : . 1 علق / 1 - . 5 |