تحرك و انعطاف

طرح مسائلی از قبيل جبر تاريخ ، تغيير نيازمنديها ، مقتضيات زمان همين‏
اندازه مفيد است كه بدانيم نمی‏توان اين امور را بهانه قرار داد و چشم‏
بسته قانونی را محكوم كرد و منكر جاويد بودنش شد .
ولی بديهی است كه طرح اين مسائل به تنهايی كافی نيست مشكل جاويد بودن‏
را حل نمايد ، زيرا مسلما يك قانون جاودانه اگر بخواهد بر تمام صور
متغير زندگی احاطه نمايد و راه حل تمام مشكلات را ارائه دهد و هر مشكلی‏
را به صورت خاصی حل نمايد ، بايد از نوعی ديناميسم و تحرك و از نوعی‏
انعطاف بهره‏مند باشد ، خشك و جامد و انعطاف ناپذير نباشد .
اكنون بايد ببينيم اسلام با حفظ اصل " « حلال محمد حلال الی يوم القيامه‏
و حرام محمد حرام الی يوم القيامه » " چگونه راه حلهای مختلف در صور
گوناگون زندگی نشان می‏دهد ؟ مسلما بايد در سيستم قانونگذاری اسلام راز و
رمزی نهفته باشد تا بتواند بر اين