در يك زمان خاص مردم موظف بدان بوده‏اند .
ولی گروه ديگر از مفسرين ميگويند قرآن با اين تعبيرش خواسته اهل كتاب‏
را دو دسته بكند خواسته بگويد اهل كتاب همه يكجور نيستند بعضی از اهل‏
كتاب واقعا بخدا ايمان دارند ، با آنها شما كار نداشته باشيد ، بقيامت‏
واقعا ايمان دارند با آنها كار نداشته باشيد ، بقانون خدا ايمان دارند با
آنها كار نداشته باشيد بان عده از اهل كتاب كه اسمشان اهل كتاب ولی‏
ايمان آنها بخدا و قيامت درست نيست و واقعا حرام خدا را - حتی همان‏ها
را كه در دين خودشان حرام است - حرام نميدانند با آنها بجنگيد . پس نه‏
با همه اهل كتاب ، بلكه با يك دسته از اهل كتاب بجنگيد . اينهم خودش‏
يك مسئله است .

3 - " جزيه " چيست ؟

سؤال سوم راجع بكلمه " جزيه " است كه ميگويد با اينها تا آنجا
بجنگيد كه جزيه بدهند ، معنايش اين است يا اسلام اختيار بكنند يا جزيه‏
بدهند . شك نيست كه يك تفاوتی قرآن ميان اهل كتاب با مشركان - يعنی‏
بت پرستان رسمی كه هيچ كتاب آسمانی ندارند - قائل شده است ، برای‏
مشركين هيچ جا قرآن نگفته بجنگيد تا جزيه بدهند و اگر جزيه دادند ديگر با
آنها نجنگيد ، ولی درباره اهل كتاب ميگويد اگر حاضر شدند جزيه بدهند
ديگر با اينها نجنگيد اين تفاوت قطعا وجود دارد . آنوقت سؤال اين است‏
: اصلا جزيه چيست و فلسفه جزيه چيست ؟ راجع بلغت جزيه صحبتها است‏
بعضی‏ها گفته‏اند اين لغت معرب است نه عربی يعنی ريشه عربی ندارد ريشه‏
فارسی دارد كه اصلش " گزيت " است كه در ايران در زمان ساسانی و در
زمان انوشيروان جزيه را وضع