به توحيد نظری و توحيد عملی فردی ، اما اقامه عدل و قسط در جامعه يعنی
برقرار ساختن توحيد عملی اجتماعی اكنون پرسش به اين صورت مطرح است :
آيا هدف اصلی پيامبران خداشناسی و خداپرستی است و همه چيز ديگر ، و از
آن جمله عدل و قسط اجتماعی مقدمه اين است ، و يا هدف اصلی بر پا شدن
عدل و قسط است ، شناختن خدا و پرستش او مقدمه و وسيله ای است برای
تحقق اين ايده اجتماعی ؟ و اگر بخواهيم با زبانی كه در گذشته سخن گفتيم
مطرح كنيم ، بايد اين طور مطرح كنيم : آيا هدف اصلی ، توحيد نظری و
توحيد عملی فردی است يا هدف اصلی ، توحيد عملی اجتماعی است ؟ در اينجا
چند گونه میتوان نظر داد :
. 1 پيامبران از نظر هدف ثنوی بوده اند ، يعنی دو مقصد مستقل داشته
اند : يكی از اين دو مقصد به زندگی اخروی و سعادت اخروی بشر مربوط است
( توحيد نظری و توحيد عملی فردی ) ، و ديگری به سعادت دنيوی او ( توحيد
اجتماعی ) پيامبران از آن نظر كه در انديشه سعادت دنيوی بشر بوده اند ،
به توحيد اجتماعی پرداخته اند و از آن جهت كه میخواسته اند سعادت اخروی
بشر را تامين كنند ، به توحيد نظری و توحيد عملی فردی كه صرفا روحی و
ذهنی است پرداختهاند .
. 2 هدف اصلی ، توحيد اجتماعی است ، توحيد نظری و توحيد عملی فردی
مقدمه لازم توحيد اجتماعی است توحيد نظری مربوط به شناخت خداوند است
برای انسان فی حد ذاته هيچ ضرورتی نيست كه خدا را بشناسد يا نشناسد ،
تنها عامل محرك روح او خدا باشد يا هزاران چيز ديگر - همچنانكه به طريق
اولی برای خداوند فرق نمیكند كه انسان او را بشناسد يا نشناسد ، بپرستد
يا
|