ميان نقشهای مختلفی كه پيامبران در گذشته داشته اند احيانا مواردی پيدا
می‏شود كه تكامل شعور اجتماعی بشر موجب بی‏نيازی از پشتوانه تعليمات دينی‏
است ، ولی اساسی‏ترين نقشها همانهاست كه در گذشته بوده و در آينده به‏
قوت خود باقی خواهد بود اينكه موارد تاثير تعليمات پيامبران در تكامل‏
تاريخی :

. 1 تعليم و تربيت

تعليم و تربيت در گذشته انگيزه دينی و مذهبی داشته است انگيزه مذهبی‏
در گذشته يار و ياور معلمان و پدران و مادران بوده است اين مورد از
مواردی است كه تكامل شعور اجتماعی ، نياز به انگيزه مذهبی را رفع كرده‏
است .

. 2 استوار ساختن ميثاقها و پيمانها

زندگی اجتماعی بشر بر اساس محترم شمردن پيمانها و ميثاقها و قراردادها
و وفای به عهدهاست احترام به عهد و پيمان يكی از اركان جنبه انسانی تمدن‏
بشری است اين نقش را همواره مذهب بر عهده داشته است و هنوز كه هنوز
است جانشينی پيدا نكرده است . " ويل دورانت " با آنكه يك عنصر ضد
مذهب است ، در كتاب درسهای تاريخ به اين حقيقت اعتراف می‏كند و
می‏گويد :
" مذهب به مدد شعائر خود ميثاقهای بشری را به صورت روابط با مهابت‏
انسان و خدا درآورد و از اين راه استحكام و ثبات به وجود آورده است "
.
مذهب به طور كلی پشتوانه محكم ارزشهای اخلاقی و