قرآن رابطه خدا را با جهان و مخلوقات بر توحيد صرف قرار داده است ،
يعنی خداوند در فاعليت و نفوذ مشيت و اراده اش رقيب و معارض ندارد
همه فاعليتها و همه اراده ها و اختيارها به حكم خدا و قضا و قدر خداست .

پيوند انسان با خدا

قرآن در پيوند انسان با خدا زيباترين بيانها را آورده است . خدای قرآن‏
برخلاف خدای فلاسفه يك موجود خشك و بی‏روح و بيگانه با بشر نيست خدای‏
قرآن از رگ گردن انسان به انسان نزديكتر است ، با انسان در داد و ستد
است ، با او خشنودی متقابل دارد ، او را به خود جذب می‏كند و مايه‏
آرامش دل اوست : " « الا بذكر الله تطمئن القلوب »" ( 1 ) . بشر با
او انس و الفت دارد ، بلكه همه اشياء او را می‏خواهند و او را می‏خوانند
تمام موجودات از عمق و ژرفای وجود خود با او سر و سر دارند ، او را ثنا
می‏گويند و تسبيح می‏كنند : " « ان من شی‏ء الا يسبح بحمده و لكن لا تفقهون‏
تسبيحهم »" ( 2 ) . خدای فلاسفه كه او را صرفا به نام محرك اول يا
واجب الوجود می‏شناسند و بس ، موجودی است بيگانه با بشر و فقط او را
آفريده است و به اين جهان آورده است ، بشر را مشتعل و آماده فداكاری‏
می‏كند ، احيانا خواب شب و آرامش روز او را می‏گيرد زيرا به صورت يك‏
" ايده " فوق العاده مقدس در می‏آيد .

پاورقی :
. 1 رعد / . 28
. 2 اسراء / . 44