. 6 جهان بشريت دو دوره اساسی دارد : دوره هدايت وحی ، و دوره هدايت‏
تعقل و تفكر در طبيعت و تاريخ هر چند در جهان قديم چند دستگاه بزرگ‏
فلسفی ( از قبيل يونان و روم ) وجود داشته اما ارزش چندانی نداشته و
بشريت هنوز در دوره كودكی بسر می‏برده است . می‏گويد :
" شك نيست كه جهان قديم ، در زمانی كه انسان در مقايسه با حال حاضر
حالت بدوی داشت و كما بيش تحت فرمان تلقين بود ، چند دستگاه بزرگ‏
فلسفی ايجاد كرده بود ، ولی نبايد فراموش كنيم كه اين دستگاه سازی در
جهان قديم كار انديشه مجرد بوده كه نمی‏توانسته است از طبقه بندی‏
معتقدات دينی مبهم و سنتها آن سوتر رود و هيچ نقطه اتكايی درباره اوضاع‏
عينی زندگی برای ما فراهم نمی‏آورد " ( 1 ) .
. 7 پيامبر اكرم ( ص ) كه پيامبری به او پايان رسيده ، هم به جهان‏
قديم تعلق دارد و هم به جهان جديد از جهت منبع الهامش كه وحی است نه‏
مطالعه تجربی طبيعت و تاريخ ، به جهان قديم تعلق دارد و از جهت روح‏
تعليماتش كه دعوت به تفكر و تعقل و مطالعه طبيعت و تاريخ است و با
تولد اين امور كار وحی متوقف می‏شود ، به جهان جديد تعلق دارد . می‏گويد :
" پس چون به مساله از اين لحاظ نظر شود ، بايد گفت كه چنان می‏نمايد
كه پيغمبر اكرم ميان جهان قديم و جهان جديد ايستاده است تا آنجا كه به‏
منبع الهام وی مربوط می‏شود به جهان قديم تعلق دارد و آنجا كه روح الهام‏
وی در كار می‏آيد متعلق به جهان جديد است زندگی در وی منابع ديگری از
معرفت ( 2 ) را

پاورقی :
. 1 همان ماخذ ، ص . 145
. 2 معرفت از طريق مطالعه طبيعت و تاريخ .