به خارج ببرند ، به مشورت پرداخت در احزاب و در تبوك نيز با اصحاب‏
به شور پرداخت .
نرمی و مهربانی پيغمبر ، عفو و گذشتش ، استغفارهايش برای اصحاب و
بيتابی‏اش برای بخشش گناه امت ، همچنين به حساب آوردنش اصحاب و
ياران را ، طرف شور قرار دادن آنها و شخصيت دادن به آنها از علل عمده‏
نفوذ عظيم و بی‏نظير او در جمع اصحابش بود . قرآن كريم به اين مطلب‏
اشاره می‏كند آنجا كه می‏فرمايد :
" به موجب مهربانی‏ای كه خدا در دل تو قرار داده تو با ياران خويش‏
نرمش نشان می‏دهی اگر تو درشتخو و سخت دل می‏بودی از دورت پراكنده‏
می‏شدند پس عفو و بخشايش داشته باش و برای آنها نزد خداوند استغفار كن‏
و با آنها در كارها مشورت كن ، هرگاه عزمت جزم شد ديگر بر خدا توكل كن‏
و ترديد به خود راه مده " ( 1 ) .

نظم و انضباط

نظم و انضباط بر كارهايش حكمفرما بود اوقات خويش را تقسيم می‏كرد و
به اين عمل توصيه می‏نمود اصحابش تحت تاثير نفوذ او دقيقا انضباط را
رعايت می‏كردند برخی تصميمات را لازم می‏شمرد آشكار نكند و نمی‏كرد ، مبادا
كه دشمن از آن آگاه گردد يارانش تصميماتش را بدون چون و چرا به كار
می‏بستند ، مثلا فرمان می‏داد كه آماده باشيد ، فردا حركت كنيم ، همه به‏
طرفی كه او فرمان می‏داد همراهش روانه می‏شدند ، بدون آنكه از مقصد نهايی‏
آگاه

پاورقی :

. 1 فبما رحمة من الله لنت لهم و لو كنت فظا غليظ القلب لانفضوا من‏
حولك فاعف عنهم و استغفر لهم و شاورهم فی الامر فاذا عزمت فتوكل علی‏

الله ». ( آل عمران / 159 ) .