انسانی بر حسب خلقت امتياز حقوقی بر انسان ديگر ندارد . كرامت و
فضيلت به سه چيز است : علم (« هل يستوی الذين يعلمون و الذين لا يعلمون‏
(1) و جهاد در راه خدا ( « فضل الله المجاهدين علی القاعدين اجرا عظيما
) ( 2 ) ، و سوم تقوا و پاكی ( « ان اكرمكم عندالله اتقيكم ») (3 ) .
. 18 انسان بر حسب اصل خلقت دارای يك سلسله استعدادهای فطری و از آن‏
جمله فطرت دينی و اخلاقی است مايه اصلی وجدان انسان فطرت خدا داد اوست‏
نه موضع طبقاتی يا زندگی جمعی ، يا كار و مبارزه با طبيعت كه همه اينها
در وجدان اكتسابی انسان مؤثرند انسان به حكم فطرت انسانی خود می‏تواند
فرهنگ يگانه ، ايدئولوژی يگانه داشته باشد ، می‏تواند عليه محيط طبيعی و
محيط اجتماعی ، عليه عوامل تاريخی ، عليه عوامل وراثتی خود قيام كند و
خود را از اسارت همه اينها رها سازد .
. 19 به حكم اينكه هر فردی بالفطره انسان متولد می‏شود ، در هر انسانی -
و لو پليدترين انسانها - استعداد توبه و بازگشت و پندپذيری هست ، لهذا
پيامبران مامورند حتی پليدترين افراد و دشمن ترين دشمنان خود را در درجه‏
اول پند و اندرز دهند و فطرت انسانی آنها را بيدار سازند ، چنانچه سود
نكرد ، به نبرد با آنها برخيزند به موسی بن عمران در اولين برخورد با
فرعون توصيه می‏شود كه :
« فقل هل لك الی ان تزكی 0 و اهديك الی ربك فتخشی »( 4 ) .

پاورقی :
. 1 زمر / . 9
. 2 نساء / . 95
. 3 حجرات / . 13
. 4 نازعات / 18 و . 19