" اگر سه نفر با هم مسافرت می‏كنيد ، يك نفرتان را به عنوان رئيس و
فرمانده انتخاب كنيد " .
در دستگاه خود در مدينه تشكيلات خاص ترتيب داد ، از آن جمله جمعی‏
دبير به وجود آورد و هر دسته ای كار مخصوصی داشتند : برخی كتاب وحی‏
بودند و قرآن را می‏نوشتند ، برخی متصدی نامه های خصوصی بودند ، برخی عقول‏
و معاملات مردم را ثبت می‏كردند ، برخی دفاتر صدقات و ماليات را
می‏نوشتند برخی مسؤول عهدنامه ها و پيمان نامه ها بودند در كتب تواريخ از
قبيل تاريخ يعقوبی و التنبيه و الاشراف مسعودی و معجم البلدان بلاذری و
طبقات ابن سعد ، همه اينها ضبط شده است .

روش تبليغ

در تبليغ اسلام سهلگير بود نه سختگير ، بيشتر بر بشارت و اميد تكيه‏
می‏كرد تا بر ترس و تهديد به يكی از اصحابش كه برای تبليغ اسلام به يمن‏
فرستاد دستور داد كه :
« يسرو لا تعسر و بشر و لا تنفر » ( 1 ) .
آسان بگير و سخت نگير ، نويد بده ( ميلها را تحريك كن ) و مردم را
متنفر نساز !
در كار تبليغ اسلام تحرك داشت به طائف سفر كرد ، در ايام حج در ميان‏
قبايل می‏گشت و تبليغ می‏كرد ، يك بار علی ( عليه السلام ) و بار ديگر
معاذبن جبل را به يمن برای تبليغ فرستاد ،

پاورقی :
. 1 صحيح بخاری ، ج 5 ، ص 204 و افعال به صورت تثنيه است .