است . اگر گفته شود به حكم قانون طبيعی " تلاش كمتر برای سود بيشتر "
محال است كه بشر با توجه به اين كه از دو كار يكی از آنها سود بيشتری
دارد ، انرژی خود را صرف كار كم سودتر بكند ، چگونه ممكن است به توليد
جو در مثال بالا بپردازد ؟ جواب اين است : اين در صورتی است كه شرايط
از هر جهت برای هر دو كار مساوی باشد . ولی گاهی به واسطه شرايط از هر
جهت برای هر دو كار مساوی باشد . ولی گاهی به واسطه شرايط مكانی يا
زمانی ، در جايی يا زمانی كه میشود به توليد محصول كم سودتر پرداخت ، به
محصول پرسودتر نمیتوان پرداخت . مثلا ممكن است زمين مساعد برای گندم
كاری يا چغندركاری نباشد ، يا آب لازم كه از كوهستان ، رايگان میآيد ،
برای محصول پرسود كافی نباشد ، و يا آن كه زمانی را كه كشاورز صرف توليد
محصول كم سود میكند ، مساعد برای توليد محصول پرسود نيست ، محصول پرسود
، از لحاظ زمانی و مكانی محدود میگردد به حد معين ، ناچار كشاورز در خارج
از آن حدود به كار ديگر میپردازد . حتی ديده میشود كه يك كشاورز در
شبهای بلند زمستان وقت خود را صرف نخريسی كه از عهده يك پيرزن مفلوك
نيز میآيد و برای آن كشاورز ممكن است ساعتی يك ريال مثلا بيشتر ارزش
نداشته باشد میكند در صورتی كه كار او در روز در صحرا اقلا ساعتی ده ريال
ارزش دارد . چرا ؟ چون در شب و در زير كرسی ، كار توليدی ديگری
نمیتواند انجام دهد .
هشتم : دليل ديگر براين كه ارزش مربوط است به اثر كار ، يعنی قابليت
استفاده نه مقدار صرف كار ، اين است كه ممكن است شخصی به واسطه وضع
خاص ، برای كار كوچكی مجبور باشد انرژی زياد مصرف كند ، ولی چون اثر
كارش زياد نيست كارش ارزش
|