نظر جلوی خريدار گرفته شود راه زندگی فروشنده به كلی مسدود می‏شود پس‏
منفعت فروشنده ايجاب می‏كند كه اباحه اقتضائی نسبت به خريدار هم باشد .
) ولی در فقه ما اين مطلب به اين صورت عنوان نشده است .
اما اضطرارهايی كه حتی خود مضطر هم احساس نمی‏كند كه از طرف جامعه‏
مضطر و بيچاره شده است و خيال می‏كند از قبيل نقصان عضوی در خلقت است ،
كه اصلا در فقه اسلامی تحت عنوان " اضطرار " نيامده است تا حكم آن معين‏
شود ، ولی به حكم اين كه اسلام حقوق را محترم می‏شمارد و عدالت را لازم‏
می‏داند و هرگونه ظلم و اجحاف و استثماری را حرام می‏شمارد بايد گفت اين‏
گونه سوء استفاده‏ها از بيچارگی مردم حرام است .
يكی از چيزهايی كه توازن و تعادل اجتماعی را به هم می‏زند وجود "
باتلاقهای " اجتماعی است ، يعنی مواد توليدی به گودالهای ويل بريزد .
وجود كارخانه‏های اسلحه سازی در دنيا كه در اثر رقابت زمامداران پيدا
می‏شود از اين قبيل است . بايد به دست آورد كه مثلا امريكا سالی چقدر
ثروت عمومی را صرف ساختن اسلحه می‏كند و مقايسه شود با بهداشت . گاهی‏
بيرون رفتن آن مواد از كشور برای خارجيها سبب اين باتلاقها می‏گردد و گاهی‏
وجود طبقات مفتخوار و مصارف غلط سبب می‏شود ، از آن جمله است وجود
ارتشها و قوای انتظامی زائد و احيانا عليه مردم .
مسلما اگر در جامعه‏ای افراد آن جامعه بيش از حد معمول كار كنند ، مثلا
پانزده ساعت و هجده ساعت كار كنند و معذلك نتوانند زندگی خود را تأمين‏
كنند آن جامعه بيمار است . علت آن