اين مسئله را از دو جهت بايد بررسی كرد : يكی از اين نظر كه عامل‏
تشكيل حرمسرا از جنبه اجتماعی چه بوده است ؟ آيا قانون ازدواج موقت در
تشكيل حرمسراهای مشرق زمين تأثيری داشته است يا نه ؟
دوم اينكه آيا منظور از تشريع قانون ازدواج موقت اين بوده است كه‏
ضمنا وسيله هوسرانی و حرمسرا سازی برای عده‏ای از مردان فراهم گردد ، يا
نه ؟

علل اجتماعی حرمسراسازی

اما بخش اول - پيدايش حرمسرا معلول دست بدست دادن دو عامل است .
اولين عامل حرمسرا سازی تقوا و عفاف زن است ، يعنی شرائط اخلاقی و
اجتماعی محيط بايد طوری باشد كه بزنان اجازه ندهد در حالی كه با مرد
بخصوصی رابطه جنسی دارند با مردان ديگر نيز ارتباط داشته باشند . در اين‏
شرائط مرد هوسران عياش متمكن چاره خود را منحصر می‏بيند كه گروهی از زنان‏
را نزد خود گرد آورده حرمسرائی تشكيل دهد .
بديهی است كه اگر شرائط اخلاقی و اجتماعی ، عفاف و تقوا را بر زن لازم‏
نشمارد و زن رايگان و آسان خود را در اختيار هر مردی قرار دهد و مردان‏
بتوانند هر لحظه با هر زنی هوسرانی كنند و وسيله هوسرانی همه جا و هر
وقت و در هر شرايطی فراهم باشد ، هرگز اينگونه مردان زحمت تشكيل‏
حرمسراهائی عريض و طويل با هزينه هنگفت و تشكيلات وسيع بخود نميدهند .
عامل ديگر ، نبودن عدالت اجتماعی است . هنگاميكه عدالت اجتماعی‏
برقرار نباشد ، يكی غرق دريا دريا نعمت و ديگری گرفتار كشتی كشتی فقر و
افلاس و بيچارگی باشد ، گروه