نيست . خصوصا به صحابه كه می‏رسد ، می‏گويند راجع به صحابه يك كلمه‏
نگوييد ، هر كسی كه به شرف صحبت پيغمبر رسيده يك كلمه درباره‏اش‏
نگوييد . خود صحابه به اين دستور عمل نكرده‏اند ، يعنی خود صحابه ، صحابه‏
ديگری را كه منحرف شده بوده لعن هم كرده‏اند . پس مطلب به اين گل و
گشادی نيست . بعضی هم كه اصلا می‏خواهند نديده بگيريند ، با كمال صراحت‏
می‏گويند پيغمبر موفق نشد مسلمانی بسازد و بنابراين پيغمبر مرد در حالی كه‏
مردم بر كفر خودشان باقی ماندند . اين هم با منطق قرآن جور در نمی‏آيد .
پس ( نظر درست ) چيست ؟ ما بايد جزء در مواردی كه با دليل ، خلاف آن‏
ثابت شده است ، با نظر خوشبينی نگاه كنيم ، ولی در مواردی كه خلافش‏
ثابت شده ، يعنی افرادی كه فسق يا كفرشان محرز است ، يا كمال صراحت‏
لعنشان هم می‏كنيم . " « يقولون ربنا جاءو من بعدهم »" كسانی كه بعد از
اين دو طبقه صالح آمده‏اند " « يقولون ربنا اغفرلنا » " می‏گويند
پروردگارا مغفرت خودت را شامل حال ما كن " « و لاخواننا الذين سبقونا
بالايمان »" ما را بيامرز و برادران ما كه قبل از ما در ايمان بر ما
پيشی گرفته‏اند " « و لا تجعل فی قلوبنا غلا للذين امنوا »" خدايا در دل‏
ما غلی و غشی و كينه‏ای برای كسانی كه ايمان آورده‏اند قرار نده " « انك‏
رؤوف رحيم »" تو مهربانی و تو آمرزنده هستی، و تو صاحب لطف و مرحمت‏
هستی. خود اين يك از دعاهای قرآن است: "« ربنا اغفر لنا لاخواننا الذين‏
سبقونا بالايمان و لا تجعل فی قلوبنا غلا للذين امنوا ربنا انك رؤوف رحيم‏
" ( 1 ) كه مرحوم آقای بروجردی می‏ديدم گاهی اين دعا را می‏خواند . و صلی‏
الله علی محمد و اله الطاهرين .

پاورقی :
. 1 حشر / . 10