دولت در اقتصاد ایران همواره در حوزه هایی فراتر از محدوده کلاسیک خود فعالیت کرده است، و به همین دلیل برای ارزیابی پیامدهای مترتب بر کارکرد آن، می بایست به نحو مناسبی همه حوزه های عملکرد دولت را پوشش داد، از جمله تصدی دولت بر بنگاه های اقتصادی ،تعیین قیمت خدمات و کالا ها، خدمات در سطح خرد و اختلال های ایجاد شده در سطح کلان، خط مشی های سیاسی در سرمایه گذاری های داخلی و خارجی.... را می توان نام برد، سرمایه گذاری بدون فراهم آوردن محیط مناسب کسب و کار و پایبندی به تعهدات و قراردادها، انتقال مناسب تکنولوژی به کشور هدف،یک ضرورت اجتناب ناپذیر است.

وجود یک تعادل کارا در نظام اقتصادی مبتنی بر بازار رقابتی از آنچنان جذبه ایی برخوردار است که نیل به آن مبنای بسیاری از سیاست گذاری های عملی و اقتصادی است که در کنار حمایت از تولید کنندگان داخلی و با نگاه تئوریک به اقتصاد مقاومتی صورت می گیرد. رابطه میان ورود تکنولوژی وسرمایه گذاری در توسعه ی تکنولوژی ازمدت ها پیش موضوع بحث های سیاسی در کشورهای درحال توسعه بوده است، روشن است که این دو همواره دربرابر هم بوده اند، هرچند در موارد خاصی هم توانسته اند با یکدیگر سازگار شده و جانشین هم شوند این موضوع امروزه بخصوص از آن رو اهمیت می یابد که کشورهای درحال توسعه برای تعدیل اقتصاد خود فشار روز افزونی را متحمل می شوند، دیگر سخن این است که کشورها را وادار می کردند که مداخلات دولت در اقتصاد و تجارت آزاد را، که معمولاً در بازرگانی و سرمایه گذاری خارجی و دیگر شکلهای انتقال تکنولوژی وجود داشته است، برطرف نمایند، سرمایه گذاری مساوی بوسیله شرکت های خارجی تنها یکی از راه های انتقال تکنولوژی میان کشورهاست.

ازدهه ی 1960 روشهای دیگر انتقال تکنولوژی مانند دادن پروانه و امتیاز، مقاطعه کاری، مقاطعه کاری فرعی و روشهای دیگری از این دست نیز افزایش پیدا کرده اند. سرمایه گذاران سنتی خارجی در مورد تکنولوژیهای کم بهاتر خود، گرایش بیشتری به وارد شدن در این شکل های جدید دارند که این خود پاسخی به تمایل بسیاری از کشورهای در حال توسعه در بنا نهادن پایه های صنعتی مستقل می باشد. رشد تکنولوژیی متنوع، واسطه ها، تهیه کننده های ملزومات، فروشندگان خبره دانش مهندسی، مشاوره و تجهیزات فراوانی را وارد عرصه ی انتقال تکنولوژی نموده است که تمایل چندانی برسرمایه گذاری مساوی در کشورهای دیگر ندارند.

چهاردسته عوامل بردرونی کردن انتقال تکنولوژی اثرمی گذارند: ماهیت تکنولوژی، استراتژی، فروشنده، توانمندی های خریدار و سیاست دولت پذیرنده ی تکنولوژی، تا آنجا که به ماهیت تکنولوژی مربوط می شود، گزینش فرم آن به پیچیدگی ذاتی تکنولوژی، سرعت دگرگونی آن، تازگی و نوپدیدی آن و میزان تمرکزگرایی تحقیقات و توسعه بستگی دارد. و اینکه " آیا تکنولوژی متکی بر محصول است یا فرآیند مراحل تولید آن ؟ " عاملی دیگری است که اولین مهم به حساب می آید.

معمولاً هرچه میزان پیچیدگی ( وهمچنین نیاز به کنش دوسویه میان انتقال دهنده و پذیرنده ) بیشتر، روند دگرگونی پر شتاب تر، تکنولوژی نوپدیدتر و پربهاتر و تحقیقات و توسعه ای که تکنولوژی برآن مبتنی است بیشتر باشد، انتقال تکنولوژی بیشتر شکل درونی به خود می گیرد. به هرحال تکنولوژی های فرآیندی درفرم های خارجی بیشتر قابل انتقال می باشند، حتی اگرمحصول نهایی آنها بوسیله مؤسسات مهندسی و تأمین کنندگان تجهیزات در دسترس قرارگیرد. تکنولوژی های تولیدی ( ماشینی ، الکتریکی ، حمل و نقلی و الکترونیکی ) نیاز بیشتری به فن ومهارت دارند و حداقل درمرحله ی نهایی کمتر در دسترس می باشند.

مروری بر قرارداد ایران با پژو

ایران درصدد تقویت روابط و توسعه اقتصادی است، حال بدون پیشفرض به قرارد اخیر شرکت پژو می پردازیم، حجت‌الاسلام و المسلمین دکتر حسن روحانی، رییس جمهور ایران در راس یک هیات بلندپایه سیاسی و اقتصادی متشکل از 120 نفر به ایتالیا و فرانسه سفر کرد و قرارداد های متعددی با این کشورها منعقد نمودند، یکی از این قراردادها مربوط به شرکت پژو بود که با ایران خودرو برای تولید سالانه 200 هزار خودرو در ایران قراردادی امضا کرد و ارزش این قرارداد به این گونه است که نخستین خودرو در سال 2017 به تولید خواهد رسید،که 436 میلیون دلار اعلام شد.

در این قرارداد که تنها چند پارگراف آن برای رسانه ها آشکار شده است، سه نوع خودروی 208، 2008 و 301 قرار دارد که قرار است دو شرکت در ایران شرکتی با نام جدید و با سهم پنجاه درصد تأسیس کنند و سی درصد محصولات را صادر کنند و بقیه در بازار ایران به فروش برسد همچنین ساماندهی تولید کنونی مدل‌های قدیمی پژو405 و پژو206 در این قرارداد ذکر شده است.

تاریخچه شرکت پژو

شرکت خودرو سازی پژو بزرگترین شرکت اتومبیل‌سازی کشور فرانسه و دومین شرکت بزرگ اتومبیل‌سازی در اروپا بعد از فولکس واگن آلمان است.
پژو به فرانسوی: Peugeot)) و به معني كبوتر، نام شرکت خودروسازی فرانسوی است، که در سال ۱۸۱۰ توسط خانواده اميل پژو جهت ساخت آسیاب‌های قهوه، در شهر فرانش-کنته، فرانسه تأسیس شد ولی ورود رسمی پژو به صنعت خودروسازی با تولید دوچرخه گراند‌بای توسط، آرماندپژو (بنیانگذار شرکت اتومبیل‌سازی پژو) فرزند امیل در سال ۱۸۸۲ آغاز شد، نخستین خودروی پژو که تنها چهار نمونه از آن ساخته شد خودرویی سه‌چرخ بود كه در سال ۱۸۸۹ توسط آرماند پژو و با همکاری گوتلیب دایملر تولید گردید.

اين خودرو سه چرخ دارای يك موتور بخار با وزن سنگین بود كه حجم زیادی نیز اشغال می‌کرد، و برای گرم شدن آن مدت زمان زیادی زمان لازم داشت. در سال ۱۸۹۰ استفاده از موتور بخار ممنوع شد و پیشنهاد گردید، که در اتومبیل‌ها از موتورهای سوختی، که توسط شرکت پنهارد و تحت لیسانس دایملر ساخته شده بود، استفاده شود. این خودرو از بسیاری از نمونه‌های پیشین خود پیشرفته‌تر بود، پژو اولین شرکتی بود، که تایرهای لاستیکی را برروی خودروهای خود نصب کرد و در سال ۱۸۹۵ تایرهای بادی را برروی آنها قرار داد.

در سال ۱۸۹۶ پژو اولین موتور خود را بدون کمک گوتلیب دایملر تولید کرد و بعد از آن پیشرفت‌های مختلفی مانند امکان‌پذیری انتقال قوای محرکه زیر خودرو به درون کاپوت حاصل شد و خودرو به‌معنای امروزی آن، شکل گرفت.

در سال ۱۸۹۸ آرماند پژو تصمیم گرفت، برای تشکیل شرکت خود، از پژو جدا شود، تا تمرکز بیشتری روی اتومبیل داشته باشد. در سال ۱۹۰۱ توانست با تولید موتوری با حجم ۶۵۲ سی‌سی، قدرت ۵ اسب بخار، یک سیلندر و ظاهر سنتی، برنده مسابقات بهترین مدل آن سال شود.

در سال ۱۹۰۳ پژو اقدام به تولید موتورسیکلت نمود و از آن پس، موتورسیکلت‌های پژو، به‌سرعت جای خود را در بازار باز کردند. در سال ۱۹۰۳ پژو حدود نیمی از خودروهای بازار فرانسه را تولید می‌کرد.

بین سال‌های ۱۹۱۴ تا ۱۹۱۸ با شعله‌ور شدن جنگ جهانی اول در اروپا، پژو به تولید خودروهای نظامی گوناگون، که از دوچرخه تا تانک‌های بزرگ را شامل می‌شد، پرداخت. در سال‌های بعد از جنگ جهانی اول، خودرو به وسیله لازمی برای همه مبدل شد و دیگر یک وسیله تشریفاتی مختص قشر مرفه نبود.

با پایان جنگ در اروپا، طي قرن بيستم پژو توسعه یافت و در سال ۱۹۲۶ واحد دوچرخه پژو از شرکت مادر خود جدا شد و سایکل پژو را تشکیل داد. سال ۱۹۲۹ سالی بود که نام‌گذاری امروزی پژو شکل گرفت. مدل جدید سال ۱۹۲۹، پژو ۲۰۱ ارزان‌ترین خودرو در بازار فرانسه و مدلی بود که علامت تجاری پژو را دارا بود. این خودرو اولین خودروی تولید انبوه پژو بود. مدت زیادی از این شکوفایی پژو نگذشته بود، که در دهه ۱۹۳۰ میلادی دوران رکود اقتصادی آغاز شد.

در زمان بحران مالی، فروش شرکت بسیار کاهش یافت، ولی شرکت توانست نجات پیدا کند. در سال ۱۹۳۳ این شرکت مدل پژو ۴۰۲ را روانه بازار کرد که اولین مدلی بود که سقف آن قابلیت جمع شدن داشت.

سال 1938 با آغاز جنگ جهانی دوم پژو مجبور شد کامیون و ون برای جنگ تولید کند؛ اما پس از پايان جنگ و در سال ۱۹۴۸ دوباره کار خود را با تولید پژو ۲۰۳ آغاز کرد. بعد از آن مدل‌های بسیاری با همکاری شرکت طراحی ایتالیایی پنین فارینا مانند پژو ۵۰۴ عرضه کرد.

در سال ۱۹۷۴ پژو ۳۰٪ درصد از سهام سیتروئن را خریداری کرد و در ۱۹۷۵ این شرکت را تصاحب نمود.

در سال ۱۹۷۸ شرکت پژو سیتروئن واحد اروپایی کرایسلر را به دلیل بحران‌های ایجاد شده در این شرکت، از آن خود کرد. شرکت کرایسلر اروپا، بسیار فرسوده و دارای مدل‌های قدیمی بود و در واقع این سرمایه‌گذاری، مشکلات مالی بسیاری برای پژو سیتروئن ایجاد کرد. در اوایل دهه ۱۹۸۰ میلادی، پژو برند تالبوت را احیا کرد، تا بتواند سودی از کرایسلر به دست آورد و بخش اروپایی آن را از ورشکستگی نجات داد.

تمامی این سرمایه‌گذاری‌ها باعث شد شرکت پول زیادی را خرج نماید و دچار مشکلات مالی شود. در سال ۱۹۸۳ مدل موفق پژو ۲۰۵ ارائه شد و بسیاری از هزینه‌های شرکت را پوشش داد. در ۱۹۹۰ با مدیریت جین مارتین فولز در پژو سیتروئن برای نخستین بار مشارکت این دو شرکت موفق عمل نمود.
 

فروش پژو در ایالات متحده با مدل‌های پژو ۴۰۵ و پژو ۵۰۵ در بين سال‌هاي ۱۹۹۰ تا ۱۹۹۱ شرکت را بعد از ۳۳ سال، به نقطه اوج خود رساند. همچنین پژو در سال‌های ۱۹۹۸ تا ۲۰۰۰ تأمین موتورهای مسابقات فرمول یک را عهده‌دار شد. این شرکت اولین خودروی پژو ۲۰۶ خود را در ۱۲ دسامبر ۲۰۰۶ تولید نمود.

روش پژو در نامگذاری مدل های تولیدی

پژو در نام‌گذاری مدل‌هایش، سبک خاصی دارد و از فرمول X0Y استفاده می‌کند. X برای نشان دادن سایز خودرو و Y برای سال تولید خودرو، بکار می‌رود؛ یعنی هرچه رقم، بالاتر باشد، مدل خودرو، جدیدتر است. در نتیجه بر پایه این فرمول، پژو ۴۰۶، بزرگتر و جدیدتر از پژو ۳۰۵ می‌باشد. البته این قاعده نام‌گذاری استثناهایی نیز دارد. برای مثال پژو ۳۰۹ پیش از پژو ۳۰۶ تولید شده است. نمونه دیگر پژو ۲۰۶ اس‌دبلیو است، که اندازه‌ای در حدود یک پژو ۴۰وای دارد.

این رویه نام‌گذاری، در سال ۱۹۲۹ با عرضه مدل پژو ۲۰۱ آغاز شد. تمام مدل‌های پژو ۱۰۱ (موتورسیکلت) تا پژو ۹۰۹ این شرکت به‌عنوان نام‌های تجاری مختص پژو ثبت شده‌اند. اما شرکت‌های دیگر نیز محصولاتی با نام‌هایی مشابه محصولات این شرکت داشتند، که برخی از آن‌ها مانند: پورشه ۹۰۱ که به پورشه ۹۱۱ تغییر نام داد و برخی دیگر مانند مدل‌هایی از فراری، که همان نام خود را حفظ کردند. جالب آنکه وجود صفر (۰) در وسط نام‌های این مدل‌ها، فلسفه‌ای خاص دارد. این صفر نشان دهنده عددی است، که بر روی یک صفحه، در جلوی خودروهای اولیه این شرکت ظاهر می‌شدند و سوراخ هندل این خودروها، با این صفر یکجا قرار می‌گرفت.

ده برند تجاری پرفروش خودرو در سال 2015 (www.statista.com)

صنعت جهانی خودرو شامل ساخت و فروش خودرو و سایر فعالیت های خرده فروشی، مانند ایستگاه های پمپ بنزین، خرده فروشی و فروش قطعات ماشین و راننده که منجر به رشد اقتصاد جهانی می شود. ایالات متحده یکی از بازیگران برجسته در صنعت خودرو از نظر تولید و مصرف وسایل نقلیه است. در سال 2013، ایالات متحده 4.370 میلیون اتومبیل های سواری و 6.7 میلیون خودروهای تجاری تولید کرد که با افزایش 5.4 درصدی در سال 2014 در مجموع به بیش از 11.6 میلیون رسید. برخی از کشورهایی است که پیش بینی می شود بازیگران بزرگ در صنعت خودرو در آینده نزدیک شوند عبارتند از برزیل، روسیه، هند، چین، ایران و اندونزی هستند.

افزایش تقاضا برای خودرو، به ویژه در کشورهای پر جمعیت مانند هند و چین، موجب افزایش آلودگی محیط زیست شده است. نتایج آلودگی ناشی از ساخت خودروها و قطعات آن ها انتشار گازهای گلخانه ای را به همراه داشته است. همچنین با افزایش تقاضای جهانی و استفاده بیش از حد از سوخت فسیلی، این نگرانی وجود دارد که منابع این سوخت به پایان برسد. از این رو، تقاضا برای حمل و نقل سبز(خودرو پاک) که دارای اثر حداقلی در محیط خارجی است در سال های آینده افزایش خواهد یافت.

تکنولوژی در صنعت خودرو رو به ترقی است. مثلاً برای تنظیم موتور و کاهش انتشار آلودگی از کامپیوتر استفاده می شود. پیشرفت در سیستم اگزوز می تواند منجر به بهبود کیفیت هوا و کاهش آسیب به محیط زیست شود. پژوهش در این بخش به عنوان قانونی برای دولت به نفع فن آوری ماشین پاک از اهمیت بسزایی برخوردار است. برای مثال بازار جهانی خودرو الکتریکی متناسب با نگرانی های زیست محیطی هدایت می شود.

نمودار واحد فروخته شده مقایسه تطبیقی هر ماه (ww.statista.com) .جایگاه هشتم فروش پژو در انگلستان

مجله موتور ترند که از معتبر‌ترین مجلات تخصصی در زمینه اتومبیل است خودرو شورولت کامارو جدید را به عنوان خودرو سال انتخاب کرد، این انتخاب از میان هفت کاندید نهایی یعنی خودرو‌های آئودی تی تی، بی‌ام و سری هفت جدید، هوندا سیویک، مزدا‌ام ایکس ۵، مرسدس AMG GT S، تویوتا Mirai و شورولت کامارو انجام گرفته است که جایگاهی برای کاندید شدن پژو در میان این ماشین ها در نظر گرفته نشده است.

به هر روی کاربرد طوطی وار این دست موضوعات همراه ماهیت و اوضاع اقتصاد ایران، در کنار ضعف مدیریت و بهره وری ملازمان صنعت خوردو همراه با منطق و روش های مدیریتی فرانسوی در استثمار و استعمار نو شرکت ها و مردم ایران زنگ خطری است که ویران کننده اقتصاد ملی است.

سهم بازار خودرو سازان در امریکا، پژو سهم قابل ارزیابی در بازار بزرگ آمریکا ندارد.
 

حال بصورت اجمالی به مزایا و معایب این قرارداد می پردازیم:

مزایا:

1. این برای نخستین بار است که یکی از خودرو سازان دنیا از طریق سرمایه گذاری مالی مستقیم در صنعت خودروی ایران حضور پیدا می‌کند.
2. انتقال فناوری و دانش فنی.
3. ایجاد ارزش افزوده در تولید برای سود آوری و صادرات.
4. قرار است حداقل ۵۰ درصد قطعات این پلت فرم در ایران تولید شود.
5. ۳۰ درصد سهم کل بازار ایران و سالانه بیش از دو میلیارد یورو به ایران قطعه صادر کند.
6. افزایش کیفیت و کم تر شدن خسارات های جانی و مالی.

معایب:

1. در سال ۱۳۹۱ پژو ایران راه به دلیل تحریم‌ها جهانی و خرید حدود هشت درصد سهامش توسط شرکت جنرال موتورز ترک کرد. طرف ایرانی در حالی میلیون‌ها دلار صرف ساخت زیر ساخت‌های تولید محصولات پژو کرده بود(بدون دادن خسارت از ضرر هنگفت به پیکره خودروسازان).
2. درجه دو بودن کمپانی شرکت پژو نسبت به شرکت های دیگر با توجه به داشتن کم ترین بازار فروش.
3. انتقال دانش و فناوری با توجه به رفتار گذشته این شرکت دور از ذهن می رسد.
4. عدم سرمایه گذاری بلند مدت برای خودروهای هایبریدی ، الکتریکی،هیدروژنی.
5. تضعیف شدید قطعه سازان داخلی،و عواقب آن.
6. افزایش آلودگی ناشی از سوخت فسیلی خودروها،ترافیک ،بیماری های تنفسی...،بدون داشتن آینده نگری متناسب.
7. ساماندهی دو خودروی از رده خارج شده برای کسب سود.
8. قیمت بالای خودرو ها نسبت به قدرت خرید مردم.

کارنامه سیاه پژو در ایران و قرارداد غیر منصفانه با این شرکت با وجود برداشته شدن تحریم ها ، این سوال بزرگ را در ذهن ها ایجاد می کند که چه دلیلی برای بازگرداندن این شرکت که سابقه عهدشکنی دارد به بازار خودرو ایران وجود دارد، آن هم با دعوت رییس جمهور و بدون در نظر گرفتن خیانتی که این شرکت در قبال مردم ایران طی ۲۳ سال حضورش کرده است،در حالی که برندهای تجاری دنیا در این قراردادها جایگاهی ندارند،با این تفاسیر این شائبه بصورت زننده ایی به ذهن می رسد که قرارداد مذکور قربانی سیاست جلب حمایت فرانسه در برداشته شدن تحریم ها بوده است.