هیچ هنرمندی نمی‌تواند جنگ را در آثار خود نادیده بگیرد
هیچ هنرمندی نمی‌تواند تأثیر جنگ را بر حوزه‌های مختلف سیاسی، اجتماعی و فرهنگی کشورش نادیده بگیرد و انسانی را با نادیده گرفتن تأثیر جنگ بر او روی صحنه خلق کند، در غیر این صورت یک شخصیت انتزاعی خلق کرده است.

عبدالحی شماسی نمایشنامه‌نویس معاصر ایران، در حاشیه سفر هنرمندان و کارشناسان تئاتر در قالب کاروان راهیان نور به مناطق جنگی، درباره تأثیر چنین سفرهایی بر ایده گرفتن هنرمندان برای خلق آثار دفاعمقدس گفت: "یکی از عناصر بسیار مهم نمایشی مکان نمایشی است و بعد فضایی که داستان نمایش در آن اتفاق می افتد. ما هنرمندان تا مادامی که تجربه کسب نکرده باشیم و آگاهی از مکان واقعه و رابطه انسان با محیطش پیدا نکنیم، جنگ به لحاظ شرایط اقلیمی و دلبستگی های موجود نمی تواند در آثارمان تأثیرگذار باشد."

وی افزود: "تجربیاتی که یک هنرمند در این مسیر می تواند کسب کند اعم از دیدن محیط و شنیدن وقایع جنگ تحمیلی بدون شک بسیار مفید است. مواردی مانند ناگواری هایی که بوده حتی بر اساس تعاریف سرداران جنگ. من شنیدم که در کنار این وقایع سخت و ناگوار جنگ اتفاقات بسیار شیرینی نیز وجود داشته است. بنابراین جنگ نیز یک زندگی با همه شرایط واقعی خود است، شادی، غم و در رأس آن حرکت."

شماسی ضمن بیان این مطلب که موقعیت نمایشی جنگ اوج تضاد و درگیری بین نیروهایی است که در مقابل هم ایستاده اند، بنابراین تحرک لازم را برای اثر هنری شدن دارد، متذکر شد: "جنگ یک واقعیت تاریخی در کشور ماست که بسیاری از چیزها را تحت الشعاع خود قرار داده، در بسیاری از موارد تأثربرانگیز و در بسیاری موارد هم غرورآفرین بوده است. درست مانند زندگی که همه چیز را به طور فشرده در خود دارد."

این نمایشنامه نویس اظهار داشت: "هیچ هنرمندی نمی تواند تأثیر جنگ را بر حوزه های مختلف سیاسی، اجتماعی و ... کشورش نادیده بگیرد و در حوزه ادبیات نمایشی و تئاتر نیز همین طور است. انسانی که می خواهیم روی صحنه تصویر کنیم، انسانی است که تجربه هشت سال مقاومت و جنگ را در خود دارد. ما نمی توانیم این تجربه را از این انسان بگیریم و یک شخصیت انتزاعی خلق کنیم. نگاه نکردن به هشت سال جنگ یعنی نادیده گرفتن انسانی که در دوران بسیار سختی قرار داشته، در شرایط مختلف آزمون های متفاوتی را داده و تجربیاتی که در این مدت کسب کرده؛ بدون این شرایط نمی توان انسان زنده ای را در صحنه خلق کرد."

شماسی همچنین در پاسخ به اینکه چرا نویسندگان کشور ما مانند تمام دنیا پس از جنگ موفق به خلق شاهکارهای هنری نشدند، توضیح داد: "17 سال است که جنگ به پایان رسیده، نمایشنامه نویسان ما در این مدت چند دسته اند: دسته ای که به طور مدام در جهبه بوده اند، حالا نمی دانم این نویسندگان از نظر ذوق و استعداد نویسندگی در حدی بوده اند که بتوانند نمایشنامه های ارزنده ای ارائه دهند یا نه؟ دسته دوم نویسندگانی جوان و بااستعدادی که از تجربه کافی برای نوشتن آثاری پیرامون جنگ برخوردار نیستند و سوم نمایشنامه نویسانی که متعلق به دوران جنگ هستند و قلم توانایی دارند اما در جهبه حضور نداشته اند. باید دید بضاعتمان چیست، اگر می خواهیم این موضوع را به طور اصولی پیگیری کنیم باید در این زمینه آسیب شناسی کنیم. برای آسیب شناسی نیز باید دید چه بضاعتی داریم و چه بضاعتی نداریم؛ در مورد داشته هایمان نیز باید ببینیم چه مواردی موجب آسیب رساندن به آنها شده و می شود."

وی درباره ریشه این آسیب نیز گفت: "نگاه نکوهشگرانه به پدیده جنگ می گوید هنگامی که دو انسان با عقل و منطقی که خداوند به آنها اعطا کرده می توانند با هم گفتگو کنند، چرا با هم مقابله کنند؟ اما در شرایطی مانند کشور ما که کسی تجاوز می کند تا خاک کشور دیگری را بگیرد فرق می کند. در آثار ما سه نگاه وجود دارد: نگاهی که بی دلیل از همه چیز تعریف می کند و حتی موجب لوث شدن شخصیت های بزرگ جنگ که در هر فرهنگ جهانی هم قابل ستایش هستند، می شود، نگاه دوم برخی هنرمندان از روی تعصب از آن طرف با جنگ برخورد می کنند و کاملا منتقد آن هستند و نگاه سوم نگاه تحلیلی به جنگ است که در میان هنرمندان ما وجود ندارد. این نگاه که در حقیقت روح و جان اثر هنری است، می تواند موجب خلق یک شاهکار شود، شاهکاری مانند رمان بزرگ "جنگ و صلح" که در داستان آن جنگ در کنار زندگی و عشق نشان داده می شود."

شماسی خاطرنشان کرد: "نگاه متعصب در دو حالت موافق و مخالف درست نیست و نمی تواند شخصیت ها را به خوبی نشان دهد و هنرمند تنها به پوسته ظاهری اثر دست می یابد."

وی در پایان با اشاره به برنامه ریزی درازمدت برای پرداختن هنرمندان به موضوعات جنگ تصریح کرد: "حاصل این سفرها چه بود؟ باز هم تکرار تجربیات گذشته! به نظر من باید برای این کار برنامه ریزی کرد و بر اساس برنامه یزی های موجود با اعتقاد و ایمان و صداقت عمل کرد. جنگ یک صداقتی است که نمی توانیم آن را انکار کنیم."

منبع: خبرگزاری مهر

 

Logo
https://old.aviny.com/News/84/12/20/04.aspx?&mode=print