ضروری است كه قبل از وصول مثلا معلومات كلاسهای اول و دوم مقدمه است‏
برای معلومات كلاسهای بالاتر اما چنين نيست كه با رسيدن به كلاسهای بالاتر
نيازی به آن معلومات نباشد ، اگر فرضا همه آنها فراموش شود و كان لم‏
يكن گردد ، زيانی به جايی نرسد و دانش آموز بتواند كلاس بالاتر را ادامه‏
دهد ، بلكه تنها با داشتن آن معلومات و از دست ندادن آنهاست كه می‏توان‏
كلاس بالاتر را ادامه داد .
سر مطلب اين است كه گاهی مقدمه مرتبه ضعيفی از ذی المقدمه است و
گاهی نيست نردبان از مراتب و درجات پشت بام نيست ، همچنانكه سنگ‏
وسط نهر از مراتب و درجات بودن در آن طرف نهر نيست ، ولی معلومات‏
كلاسهای پايين و معلومات كلاسهای بالا مراتب و درجات يك حقيقت اند .
ارزشهای اخلاقی و اجتماعی نسبت به معرفت حق و پرستش حق ، از نوع دوم‏
است چنين نيست كه اگر انسان به معرفت كامل حق و پرستش حق رسيد ، وجود
و عدم راستی ، درستی ، عدل ، كرم ، احسان ، خيرخواهی ، جود و عفو علی‏
السويه است ، زيرا اخلاق عالی انسانی نوعی خداگونه بودن است ( تخلقوا
باخلاق الله ) و در حقيقت ، درجه و مرتبه ای از خداشناسی و خداپرستی است‏
و لو به صورت ناآگاهانه ، يعنی علاقه انسان به اين ارزشها ناشی از علاقه‏
فطری به متصف شدن به صفات خدايی است ، هر چند خود انسان توجه به ريشه‏
فطری آنها نداشته باشد و احيانا در شعور آگاه خود منكر آن باشد از اين‏
است كه معارف اسلامی می‏گويد دارندگان اخلاق فاضله از قبيل عدالت ، احسان‏
، جود و غيره هر چند مشرك باشند ، اعمالشان در جهان ديگر بی اثر نيست‏
اين گونه افراد اگر كفر و