فرهنگ اسلامی فرهنگ ثانوی اوست ، يعنی تحصيلاتش همه در رشته های غربی‏
است و در فرهنگ اسلامی مخصوصا فقه و عرفان و اندكی فلسفه مطالعاتی دارد
و بس ، گاه دچار اشتباهات فاحش می‏شود .
ما در مقدمه جلد پنجم اصول فلسفه و روش رئاليسم ( 1 ) به نارسايی‏
انديشه اقبال در مسائل عميق فلسفی اشاره كرده‏ايم . به همين جهت مقايسه‏
او با سيد جمال الدين اسدآبادی صحيح نيست گذشته از اينكه سيد جمال از
نظر نبوغ شخصی قابل مقايسه با اقبال نيست ، او برخلاف اقبال فرهنگ اولی‏
و اصلی‏اش اسلامی است و فرهنگ غربی فرهنگ ثانوی اوست بعلاوه مرحوم سيد
جمال در اثر مسافرتهای زياد در كشورهای اسلامی و مطالعه جريانات آن‏
كشورها از نزديك ، به اوضاع كشورهای اسلامی بيش از اقبال آگاه بوده است‏
، لهذا به اشتباهاتی نظير برخی اشتباهات فاحش اقبال در شناخت‏
جريانهايی كه در بعضی كشورهای اسلامی ( از قبيل تركيه و ايران ) رخ داده‏
است ، به هيچ وجه دچار نشده است .

پاورقی :
. 1 چاپ سال 1350 هجری شمسی .