پاورقی : . 1 همان ماخذ ، ص . 145 . 2 معرفت از طريق مطالعه طبيعت و تاريخ .
. 6 جهان بشريت دو دوره اساسی دارد : دوره هدايت وحی ، و دوره هدايت
تعقل و تفكر در طبيعت و تاريخ هر چند در جهان قديم چند دستگاه بزرگ
فلسفی ( از قبيل يونان و روم ) وجود داشته اما ارزش چندانی نداشته و
بشريت هنوز در دوره كودكی بسر میبرده است . میگويد :
" شك نيست كه جهان قديم ، در زمانی كه انسان در مقايسه با حال حاضر
حالت بدوی داشت و كما بيش تحت فرمان تلقين بود ، چند دستگاه بزرگ
فلسفی ايجاد كرده بود ، ولی نبايد فراموش كنيم كه اين دستگاه سازی در
جهان قديم كار انديشه مجرد بوده كه نمیتوانسته است از طبقه بندی
معتقدات دينی مبهم و سنتها آن سوتر رود و هيچ نقطه اتكايی درباره اوضاع
عينی زندگی برای ما فراهم نمیآورد " ( 1 ) .
. 7 پيامبر اكرم ( ص ) كه پيامبری به او پايان رسيده ، هم به جهان
قديم تعلق دارد و هم به جهان جديد از جهت منبع الهامش كه وحی است نه
مطالعه تجربی طبيعت و تاريخ ، به جهان قديم تعلق دارد و از جهت روح
تعليماتش كه دعوت به تفكر و تعقل و مطالعه طبيعت و تاريخ است و با
تولد اين امور كار وحی متوقف میشود ، به جهان جديد تعلق دارد . میگويد :
" پس چون به مساله از اين لحاظ نظر شود ، بايد گفت كه چنان مینمايد
كه پيغمبر اكرم ميان جهان قديم و جهان جديد ايستاده است تا آنجا كه به
منبع الهام وی مربوط میشود به جهان قديم تعلق دارد و آنجا كه روح الهام
وی در كار میآيد متعلق به جهان جديد است زندگی در وی منابع ديگری از
معرفت ( 2 ) را
پاورقی : . 1 همان ماخذ ، ص . 145 . 2 معرفت از طريق مطالعه طبيعت و تاريخ . |