همان طرز لباس پوشيدن فرنگی ، آدابش ، مراسمش ، تشريفاتش ، ادبياتش‏
، عقائدش ، فلسفه‏اش ، هنرش ، اخلاقش همه فرنگی شود .
سيد طرح همبستگی دين و سياست را برای دو جبهه لازم می‏دانست : جبهه‏
استبداد داخلی و جبهه استعمار خارجی . كوشش فراوان داشت كه شعور مذهبی‏
مسلمانان را برای مبارزه با استبداد و استعمار بيدار سازد و برای اين‏
برنامه ، نسبت به هر برنامه اصلاحی ديگر حق تقدم قائل بود .
كوششهائی كه بعدها متقابلا از طرف عمال استعمار در جهت جدائی دين و
سياست ( سكلاريسم ) به عمل آمد كه به نام " علمانيت " ( 1 ) معروف شد
و آتاتورك را قهرمان بزرگ آن بايد به شمار آورد ، برای مقابله با همين‏
طرح بود . انديشه علمانيت را در جهان عرب ، مسيحيان عرب تبليغ كردند .
واضح است كه اگر همبستگی دين و سياست اصل مسلم شناخته شود ، مسيحيان‏
عرب نقشی در جامعه نخواهند داشت . ولی تنها مسيحيان عرب نبودند كه‏
انديشه علمانيت را تبليغ می‏كردند ، عده‏ای از مسلمانان نيز سخت طرفدار
آن بودند ، آنهم مسلمانان روشنفكر متدين . چرا ؟
اين مسلمانان در حقيقت از يك جريان ديگر رنج می‏بردند ، و آن اينكه در
جهان تسنن به حكم اينكه خلفا و سلاطين را " اولوالامر " می‏دانستند و
اطاعت آنها را از جنبه دينی واجب می‏شمردند ، همبستگی دين و سياست به‏
صورت در خدمت قرار

پاورقی :
. 1 اين لغت به همان معنی است كه در بالا گفته شد ، هر چند عربی نما
است ، در لغت نشانه‏ای از آن پيدا نكرديم .