انسان اينستكه برادركش ، پريشان ، در بدر ، سرگردان باشد برای هميشه ،
ايده‏آل انسان رسيدن به جامعه بی طبقه است ، يعنی جامعه بدون تضاد درونی‏
( 1 ) .
مدعی ميگويد : آن مدينه فاضله يعنی پوچ ، چرا مرا به آينده حواله ميدهی‏
، بگو الان چه هست ؟
او ميگويد : می‏پذيرم كه انسان معاصر انسان را ميكشد ولی نمی پذيرم كه‏
كشتار و برادر كشی در ذات انسان است .
مدعی می‏گويد : پس چرا هابيل قابيل را كشت ( كه عكس صحيح است ) .
مجادل جواب ميدهد : اينها اسطوره است ، اسطوره چيزی را برای ما روشن‏
نمی كند . مدعی ميگويد ، مگر " ايسم " ها و " لوژی " ها روشن كرده‏اند
؟ مگر افلاطون و ماركس روشن كرده‏اند ؟ اينها هم در حد خواب و خيال است‏
، بعد ميگويد : آن مدينه فاضله كجاست و كدام خط انسان را به آنجا ميبرد
؟
مجادل جواب ميدهد : شهر زيبا و نيك افلاطون ، يا جامعه بی طبقه ماركس‏
، خطی نيست كه من و شما يك تنه يا دو تنه سوار يك اتوبوسش بشويم و
برويم ، اين خط يك اتوبوس بيشتر ندارد ، اين اتوبوس در لحظه‏ای تاريخی‏
( يعنی اختياری ما هم نيست ) سر ساعت معين ناگهان راه می‏افتد ، افراد
قشری كه در عمرشان اتوبوس سوار نشده‏اند زير چرخ اين اتوبوس له ميشوند ،
اما انبوه مردم ( توده مردم ) همه باهم سوارش ميشوند و به سوی مقصد
تاريخی خويش پيش ميروند .
مدعی ميگويد : باز حواله به آينده‏داری ميدهی و اينها هم كه همه وعده‏
است ، يك امر عينی بياور .
مجادل جواب می‏دهد و ميگويد : همه‏اش هم آينده نيست ، بالفعل هم هست‏
. بعد ميگويد : من اصطلاحی دارم كه اين اصطلاح مال خودم است ، و آن‏
اينستكه : ما ، دو زمان داريم يك زمان تقويمی و ديگر زمان تاريخی . زمان‏
تقويمی زمانی است كه بحسب تقويم تقويم تعيين ميشود و شمار سال بيان‏
ميشود مثلا سال 1356 ، در زمان تقويمی همه مردم هم زمان با يكديگر هستند ،
همه جامعه‏ها در يك زمان تقويمی زندگی ميكنند ، ولی زمان تاريخی چيز
ديگری است ، يعنی مراحل تطور تاريخ از نظر مراحل تاريخ جامعه‏ها در يك‏
زمان زندگی نمی كنند ، خيلی جامعه‏ها هستند كه در قرن 15 - 16 بلكه در
قرنهای قبل از ميلاد زندگی ميكنند ، و جامعه‏هائی هم هستند كه به آن لحظه‏
تاريخی خودشان رسيده‏اند و ميتوانيد برويد تماشا كنيد ( يعنی جامعه‏های‏
كمونيستی ) . بعضی ملتها به لحظه تاريخی خود رسيده و سوار اتوبوس شده‏اند
و به شكل ايده‏آل بسی نزديك شده‏اند . نميگويد

پاورقی :
1 - جدال با مدعی - چاپ اول - ص 49 و . 50