دو نوع رابطه
روابط اقتصادی دو نوع است : روابط تكوينی و طبيعی ، و روابط اعتباری و قانونی ( و به عبارت ديگر دو نوع اقتصاد داريم : اقتصاد طبيعی و اقتصاد برنامه ای ) . روابط طبيعی عبارت است از يك سلسله روابط علی و معلولی كه خواه ناخواه در امور اقتصادی
روابط و مقررات خاصی را ايجاب میكند . پس روابط اقتصادی و قانونی به
روابطی كه در باب تقسيم و توزيع و مصرف وسائل معاش ضرورت پيدا میكند
منحصر نيست ، يك سلسله روابط نيز خواه ناخواه در توليد ، ميان افراد
برقرار میشود ، مانند رابطه مزدبگيری و فروش كار و مزارعه و غيره . پس
روابط اقتصادی ، از طرفی به واسطه توليد ، و از طرفی به واسطه تقسيم و
توزيع ثروت برقرار میشود ، يعنی چون ثروت غالبا در اول بايد توليد ، و
سپس تقسيم و توزيع شده ، و همه به آن احتياج دارند و وافر و رايگان
نيست ، قهرا روابط اقتصادی به ميان میآيد . ولی روابط توليدی مربوط است
به ارزش كار ، و ارزش كار اختصاص ندارد به كارهايی كه در توليد انجام
میگيرد ، كارهای غير توليدی ، يعنی كارهای فرهنگی و سياسی و اجتماعی نيز
ارزش دارد ، در آن جا نيز روابط خاص اقتصادی به ميان میآيد ، بلكه
ارزش كار تابع ارزش اقتصادی نيست ، يعنی اين طور نيست كه منحصرا ملاك
ارزش كار ، حاجت اقتصادی باشد ، ملاك ارزش كار ، همه احتياجات طبيعی
و فطری است ، اقتصاد يكی از احتياجات طبيعی و فطری است . ما در آينده
در فصل ارزش ، روی اين جهت ان شاء الله بحث خواهيم كرد .
دو نوع رابطه روابط اقتصادی دو نوع است : روابط تكوينی و طبيعی ، و روابط اعتباری و قانونی ( و به عبارت ديگر دو نوع اقتصاد داريم : اقتصاد طبيعی و اقتصاد برنامه ای ) . روابط طبيعی عبارت است از يك سلسله روابط علی و معلولی كه خواه ناخواه در امور اقتصادی |