سطح ارزش ذاتی بالا می‏رود ؟ به نظر می‏رسد هنوز موضوع ارزش ذاتی كاملا حال‏
نشده است .
ص 27 :
" پس بنابر آنچه گذشت " كار اجتماعا لازم " به واسطه تكنيك متوسط
اجتماع ، و چابكی متوسط ، و خبرگی متوسط كارگر و نيز شرايط متوسط كار
تعيين می‏گردد . ولی از طرف ديگر ، تكنيك اجتماع ، خبرگی كارگر ، و
شرايط كار ، ثابت و بدون تغيير ، و در حال سكون نيستند . . .
اگر مصرف آلومينيوم در سی ساله اخير هشت هزار برابر افزايش يافته‏
است ، نبايد علت پايين آمدن بهای اين فلز را در روابط عرضه و تقاضا
جستجو كرد ، بلكه بر عكس ، افزايش تقاضا نتيجه حتمی تنزل بها است ، و
علت اوليه پايين آمدن بها نيز تنزل ارزش ، يعنی تقليل زمان كار اجتماعا
لازم برای توليد می‏باشد " .
ظاهرا مقصود اين است كه بر خلاف آنچه گفته می‏شود كه تنزل نرخ ، معلول‏
افزايش عرضه است و به نوبه خود علت كاهش عرضه نيز هست ، زيرا تقاضا
هميشه از يك مقدار معين تجاوز نمی‏كند ، اين قضيه ثابت می‏كند كه تقاضا
ميزان ثابت ندارد و كاهش بها علت افزايش تقاضا می‏شود ، و علت اوليه‏
تنزل بها افزايش عرضه بر تقاضا نيست ، زيرا معلوم نيست عرضه بر تقاضا
افزايش داشته باشد ، بلكه با اين كه عرضه و تقاضا معادل است ، چون زمان‏
كار تقليل يافته ، و كار ملاك ارزش است ، خواه ناخواه بها تنزل پيدا
كرده است . پس معلوم می‏شود علت اصلی تعيين كننده بها ، عرضه و تقاضا
نيست ، كار است . در ص 30 تحت عنوان " كار ساده و كار