مساوی و مشابهی دارند ؟
برای اينكه مطالعه در احوال بشر ثابت می‏كند كه افراد بشر طبيعتا
هيچكدام رئيس يا مرئوس آفريده نشده‏اند هيچكس كارگر يا صنعتگر يا استاد
يا معلم يا افسر يا سرباز يا وزير بدنيا نيامده است ، اينها مزايا و
خصوصياتی است كه جزء حقوق اكتسابی بشر است ، يعنی افراد در پرتو لياقت‏
و استعداد و كار و فعاليت بايد آنها را از اجتماع بگيرند و اجتماع با
يك قانون قراردادی آنها را به افراد خود واگذار می‏كند .
تفاوت زندگی اجتماعی انسان با زندگی اجتماعی حيوانات اجتماعی از قبيل‏
زنبور عسل در همين جهت است ، تشكيلات زندگی آن حيوانات صد در صد طبيعی‏
است ، پستها و كارها بدست طبيعت در ميان آنها تقسيم شده نه بدست‏
خودشان ، طبيعتا بعضی رئيس و بعضی مرئوس ، بعضی كارگر و بعضی مهندس و
بعضی مأمور انتظامی آفريده شده‏اند . اما زندگی اجتماعی انسان اينطور
نيست .
بهمين جهت بعضی از دانشمندان يك باره اين نظريه قديم فلسفی را كه‏
می‏گويد " انسان طبيعتا اجتماعی است " انكار كرده و اجتماع انسانی را
صددرصد " قراردادی " فرض كرده‏اند .

حقوق خانوادگی

اين ، در اجتماع غير خانوادگی ، اما در اجتماع خانوادگی چطور ؟ آيا
افراد بشر در اجتماع خانوادگی نيز از لحاظ حقوق اوليه طبيعی وضع مشابه و
همانندی دارند و تفاوت آنها در حقوق اكتسابی است ؟ يا ميان اجتماع‏
خانوادگی يعنی اجتماعی كه از