آيا زندگی خانوادگی طبيعی است يا قراردادی ؟
در مقاله پيش گفتيم كه درباره " زندگی اجتماعی انسان " دو نظر است . بعضی زندگی اجتماعی انسان را طبيعی میدانند ، به اصطلاح انسان را " مدنی بالطبع " میدانند . بعضی ديگر برعكس ، زندگی اجتماعی را يك امر قراردادی میدانند كه انسان به اختيار خود و تحت تأثير عوامل اجبار كننده خارجی ( نه عوامل درونی ) آنرا انتخاب كرده است . در باب زندگی خانوادگی چطور ؟ آيا در اينجا هم دو نظر است ؟ خير . در اينجا يك نظر بيشتر وجود ندارد . زندگی خانوادگی بشر صددرصد طبيعی است ، يعنی انسان طبيعتا " منزلی " آفريده شده است . فرضا در طبيعی بودن زندگی " مدنی " انسان ترديد كنيم ، در طبيعی بودن زندگی " منزلی " يعنی زندگی خانوادگی او نمیتوانيم ترديد كنيم . همچنانكه بسياری از حيوانات با آنكه زندگی اجتماعی طبيعی ندارند بلكه بكلی از زندگی اجتماعی بی بهرهاند . دارای نوعی زندگانی زناشوئی طبيعی ميباشند ، مانند كبوتران و بعضی حشرات كه بطور " جفت " زندگی میكنند . حساب زندگی خانوادگی از زندگی اجتماعی جداست . در