پاورقی : . 1 بقره / . 62
« من امن بالله و اليوم الاخر »... " (1) . گاهی ملائكه هم هست به عنوان
اينكه واسطه وحی هستند ، و مسأله ملائكه هم مطرح است . به هر حال قيامت
در قرآن هر جا كه مطرح شده به عنوان يك چيزی [ مطرح شده ] كه به آن
ايمان بياوريم . آنها كه گفتند " اصول دين " يعنی چيزهايی كه ما بايد
به آنها ايمان بياوريم ، نگفتند به نماز ايمان بياوريد ولی گفتند به خدا
ايمان بياوريد و به پيغمبر و به قيامت ، و اتفاقا مطلبی كه خودتان در
آخر اشاره كرديد و خواستيد رد بكنيد درست نيست ، [ معاد ] يك موضوع
ايمانی هم هست ، يعنی همينطور كه خدا در فطرت و روح انسان يك پايهای
دارد و انبياء و نبوت هم همين جور ، معاد هم در روح انسان يك پايهای
دارد ، يعنی همين تمايل به بقا يك چيزی است در انسان . انسان فكرش و
شعورش و ادراكش به گونهای است كه نمیتواند فنا و نيستی خودش را
بپذيرد ، : لااقل معادش را به صورت بقای نامش ، بقای يادگارش ، به يك
صورت " بقايی " میپذيرد ، میخواهم بگويم در روح انسان مايهای از ايمان
نسبت به معاد هست . به هر حال حرف اساسی اين است : شما بخواهيد اصول
دين را دو تا بدانيد يا سه تا ، به جايی ضرر نمیزند . متكلمين كه اين
حرف را گفتند اساس حرفشان اين بوده كه در قرآن معاد جزء موضوعات
ايمانی شناخته شده . حالا شما در عين حال میخواهيد قبول بكنيد میخواهيد
قبول نكنيد ، قبول هم نكنيد به جايی ضرر نمیزند .
- ما آن دو اصل را از طريق عقل و استدلال میپذيريم يعنی علائم ، استدلال ،
دليل ، مطالعات علمی ، در حالی كه معاد را از اين طريق نمیتوانيم
بپذيريم . فرق ايندو اين است .
استاد : به اندازهای كه در نبوت میشود بحث كرد [ و ] دليل عقلی [
آورد ] ، در معاد هم میشود بحث كرد .
- اما مطلب درباره طرح مسأله نبوت بود كه جنابعالی فرموديد كه يكی از
مسائل اين است كه آيا بشر احتياج و ضرورتی داشت به اينكه انبيائی
برايش بيايد يا نه ، كه سؤال شبيهش را آقای دكتر . . . كردند . اتفاقا
جوابی كه داديد ، اعتراضی بود كه بنده به صحبت خود شما داشتم و آن اينكه
اصولا طرح سؤال به اين شكل درست نيست .
پاورقی : . 1 بقره / . 62 |