است كه در انسان اين نيت و اين علم و اين اراده پيدا می‏شود ، اين اراده‏
در وجود انسان طلوع می‏كند . اراده كه پيدا شد می‏شود .
بعد ايشان برای اين مطلب شواهدی از اخبار و احاديث نقل می‏كنند كه‏
شواهد زياد است ( در همين كلمات امروزيها هم من می‏بينم كه برگشت‏
حرفشان به همين حرف است ) . از جمله حديث معروفی است كه ايرانشهر هم‏
در كتاب خودش آن را آورده است كه : " " « ذكر عند النبی صلی الله‏
عليه و اله ان عيسی بن مريم كان يمشی علی الماء » " به حضرت رسول عرض‏
كردند حضرت عيسی روی آب راه می‏رفت و غرق نمی‏شد . پيغمبر فرمود : "
« لو زاد يقينه لمشی علی الهواء »" (1) اگر يقينش بيشتر می‏بود روی هوا
هم پرواز می‏كرد .
امام صادق در حديث معروفی می‏فرمايد : " « ما ضعف بدن عما قويت عليه‏
النيه » " ( 2 ) يعنی بر هر چيزی كه نيت انسان قوت و نيرو بگيرد بدن‏
ناتوانی ندارد ، يعنی خيال نكنيد كه يك چيزی را انسان قدرت نيت پيدا
كند بعد بگوييد بدن نمی تواند انجام بدهند ، هر چه را كه انسان نيت و
اراده كند - به شرط اينكه اراده باشد - بدن توانايی انجام آن را دارد .
حديث معروفی است كه فقها آن را توجيه فقهی می‏كنند كه البته آن توجيه‏
فقهی هم درست است ولی ايشان از آن يك مفهوم ديگری هم استفاده كرده‏اند
( از احاديث متواتر است كه شيعه و سنی روايت كرده‏اند ) و آن اين است‏
كه پيغمبر اكرم فرمود : " « انما الاعمال بالنيات » " ( 3 ) يعنی عمل‏
به نيت بستگی دارد . از نظر فقهی معنايش اين است كه خوبی و بدی عمل‏
تابع خوبی و بدی نيست است ، اگر نيت انسان خوب باشد عملش خوب است‏
، اگر نيت بد باشد عملش بد است . ايشان می‏خواهند اين مفهوم را استفاده‏
كنند كه عمل انسان واقعا از هر جهت بستگی دارد به نيت ، يعنی هر كاری‏
كه انسان نيت آن كار را داشته باشد توانايی آن كار را هم دارد .
اين خلاصه‏ای است از بحثی كه آقای طباطبايی كرده‏اند كه در اين بحث‏
ايشان مدعی شده‏اند كه انصرافهای موقت از خارج موجب پيدايش حالت موقت‏
نفسانی

پاورقی :
. 1 بحار ، ج / 70 ص . 179
. 2 امالی صدوق ، ص . 293
. 3 وسائل ، ج / 1 ص . 8