پاورقی : . 1 [ مرحوم استاد محمد تقی شريعتی ] .
مثلث مساوی با دو قائمه است ، چرا ؟ میگويد خدا عجالتا اينجور قرار
داده . يك دفعه هم خدا اين را عوض میكند كه سه زاويه مثلث مساوی با دو
قائمه نباشد . " دو شیء مساوی با شیء سوم خودشان با يكديگر مساوی هستند
" ، میگويد خدا اينجور وضع كرده ، خدا اينجور دلش خواسته قرار بدهد ،
يك روز هم دلش میخواهد قانونش را عوض كند و عوض میكند . ولی حالا به
حرف او كار نداريم .
به هر حال اينجور اشخاص میگويند قانون طبيعت يعنی مشيت خدا ، خدا
اينجور خواسته . وقتی مشيت خداست ، معجزه هم كار خداست ، پس معلوم
است خدا جور ديگر مشيت كرده و خواسته ، اين ديگر بحثی ندارد .
اين هم توجيهی است كه برخی ديگر ، از معجزات كردهاند . اگر ما اين
اصول را بپذيريم باز نيازی نداريم كه دنبال راز معجزات برويم و بگوييم
يك رازی در معجزات [ هست ] . ديگر رازی ندارد ، راز ، مشيت خداوند
است .
آقای شريعتی ( 1 ) خودمان در مقدمه تفسير نوين به اختصار و در كتاب
محمد خاتم پيامبران ، جلد دوم ( مقاله وحی و نبوت ) نسبتا به تفصيل [ در
اين باره بحث كردهاند ] كه همين بعد به صورت كتاب هم در میآيد و در آن
كتاب البته بيشتر است يعنی دو برابر اين مقاله است ولی خيال نمیكنم در
اين قسمت چيز بيشتری داشته باشد چون هر چه مربوط به اين قسمت بوده -
چون من خودم انتخاب كردم - به نظرم همه را آوردهام . ايشان از كسانی
هستند كه اين طرز فكر را گرفتهاند و خيلی هم شديد تعقيب میكنند . اگر
بخواهيد اين نظريه را در بعضی قسمتها به تفصيل بيشتر ببينيد همين مقاله
وحی و نبوت ، بحث مربوط به معجزه را در جلد دوم كتاب محمد خاتم
پيامبران مطالعه كنيد ، و ايشان اصرار زيادی هم روی اين مطلب دارند كه
حرف اصلا همين است و غير از اين چيزی نيست . البته آنچه كه من در آخر
به عنوان تأييد گفتم كه فرق است ميان قوانين طبيعی و قوانين عقلی و
رياضی ، اين مسأله را ايشان نگفتهاند ولی اصل مطلب را خيلی به تفصيل
میگويند ، بعد هم اقوال علماء را راجع به ضروری نبودن مسائل علوم و قطعی
نبودن قوانينی كه علوم كشف میكند و نسبی بودن [ آنها نقل میكنند ] كه
اولا اين قوانينی كه بشر به نام قوانين علمی كشف میكند قوانينی نسبی است
يعنی مادامی كه قانون بهتر و كاملتری نيامده بشر عجالتا آن را قانون قبول
میكند . اينها
پاورقی : . 1 [ مرحوم استاد محمد تقی شريعتی ] . |