« قل الروح من امر ربی »" از تو درباره روح پرسش می‏كنند ، بگو روح از
امر پروردگار من است . در اينجا باز مسأله‏ای مطرح شده كه اولا مقصود از
روح در اينجا چيست كه سؤال كرده‏اند ؟ بعد اين جواب چطور جوابی است ؟
آيا واقعا در اينجا جواب حقيقی را خواسته بيان كند يا خواسته بگويد شما
درباره آن سؤال نكنيد ، اين چيزی نيست كه ما برايش تعريفی بكنيم تا شما
بتوانيد به ماهيت و حقيقت آن پی ببريد ؟ راجع به هر دو جهتش [ بحث‏
شده است ] .
در [ ميان ] مفسرين چنين قولی هست . مفسرين در اين زمينه اختلاف‏
كرده‏اند كه اين روحی كه مورد سؤال است يعنی چه ؟ چه بوده كه مورد سؤال‏
بوده است ؟ بعضی گفته‏اند چون قبلا در بعضی آيات ديگر نام روح در عرض‏
ملائكه آمده بوده است ، اين سؤال به وجود آمده كه اين روحی كه غير از
ملائكه است ، آن ديگر چيست ؟ پس مورد سؤال آن است . بعضی گفته‏اند نه ،
مقصود از روح در اينجا خود قرآن است . همان كسانی كه گفته‏اند در "
« و كذلك اوحينا اليك روحا من امرنا غ" مقصود از روح ، خود آيات قرآن‏
است ، [ گفته‏اند ] اينجا هم وقتی سؤال كرده‏اند : "« يسئلونك عن الروح‏
" يعنی وقتی درباره قرآن از تو سؤال می‏كنند ، بگو اين از امر پروردگار
است ، يعنی امری است كه از ناحيه پروردگار نازل شده است . بعضی هم‏
گفته‏اند كه مقصود از روح در اينجا جبرئيل است . اينها همان كسانی هستند
كه روح الامين و روح القدس را مساوی با جبرئيل می‏دانند و گفته‏اند هر جا
كه در قرآن روح آمده است و هر جا كه مخصوصا در عرض ملائكه قرار گرفته ،
مقصود جبرئيل است . پس وقتی سؤال كردند : " « يسئلونك عن الروح » "
يعنی از ماهيت جبرئيل [ سؤال كرده‏اند ] و گفته‏اند اين كه گفته می‏شود
حامل وحی است ، بر پيغمبر نازل می‏شود و با پيغمبر سخن می‏گويد ، چيست ؟
اين را برای ما تعريف كن . بعضی هم گفته‏اند مراد از روح در اينجا همين‏
روح انسانی است كه در آن آيات آمده است : " « و نفخت فيه من روحی
" ، سؤال از روح انسان كرده‏اند كه مقصود چيست ؟ و جواب داده شده است‏
كه : " « من امر ربی »" .
بعضی ديگر كه خود ايشان (1) آن را انتخاب می‏كنند [ نظرشان ] اين است‏
كه سؤال از روح به معنی خاص نيست ، سؤال كنندگان می‏ديده‏اند ذكر روح در
قرآن زياد آمده است ، يك جا : " « يوم يقوم الروح و الملائكة صفا » "
يك جا : " « ينزل الملائكة بالروح من »

پاورقی :
. 1 [ منظور ، مؤلف تفسير الميزان است ] .