ولی باز هندسه و مكانيك قديم در مقياس زمينی به جای خودش درست است
ولی در مقياس فلكی ، مكانيك و فيزيك نيوتن از توجيه آن عاجز است .
پس همان طوری كه علم امروز در حال تكامل و تصحيح و اصلاح است ، علم و
فلسفه و افكار قديم هم در حال تكامل بوده است . اين از نظر تبليغ مضر
است كه بگوييم علم امروز و افكار و نظريات جديد غلط است و يا اگر غلط
نيست همان است كه قدما گفتهاند . شايد به هيچ وجه نظر جناب آقای مطهری
اين نبوده كه از فلسفه و علم قديم دفاع كنند ولی ممكن است اين احساس
پيدا شود .
استاد : راجع به توضيحاتی كه جناب آقای مهندس دادند عرايض مختصری
عرض میكنم . درباره پيدايش جهان ، من اين طور يادم میآيد كه عرض كردم
ايشان فرمودهاند كه بدون دخالت دادن عنصر سوم پيدايش جهان ( يعنی حدوث
عالم ) قابل توجيه نيست ، يعنی بايد اين طور فرض كنيم كه هيچ چيزی
نبوده و از عدم پيدا شده است . البته " از عدم پيدا شده " تعبيری است
كه میگوييم ، يعنی اگر ما زمان را عقب ببريم ، حالا نمیتوانيم بگوييم
ميليونها سال ، ميلياردها سال ، خيلی از اين بيشتر ، ولی بالاخره اين طور
فرض شده كه بايد ما به جايی برسيم كه يكمرتبه اين عالم به صورت يك
پديده پيدا شد و قبل از آن نيست مطلق بود . عرض كرديم كه اين مسألهای
نيست كه بشود به گردن كسی گذاشت و آن را به عنوان يك دليل قبول كرد .
ممكن است كسی بگويد نه ، اين رشته هميشه و از ازل بوده است و تا ابد هم
ادامه دارد . مسأله ازليت عالم و اينكه عالم به خودی خود نمیتواند ازلی
و قائم به نفس و قائم به ذات باشد ، اينجا دليلی برای آن اقامه نشده
است . اين [ امر يعنی ازلی نبودن عالم ] در اين استدلال و در اين كتاب
مفروض گرفته شده است . روی چه حساب ما میتوانيم اين را برای يك آدم
مادی مفروض بگيريم ؟ فرمودند كه ماده نمیتواند خودش را ايجاد كند .
آنها كه نمیگويند ماده خودش را ايجاد كرده ، همان طوری كه ما نمیگوييم
خدا خودش را ايجاد كرده و خودش پايهگذار وجود خودش است . " بوده
است " يعنی هميشه بوده است ، نه اينكه خودش يك وقتی خودش را ايجاد
كرده است . اين مسأله مهمی نيست .
|