است : " « و لا تحسبن الذين قتلوا فی سبيل الله امواتا بل احياء عند
ربهم يرزقون 0 فرحين بما اتيهم الله من فضله و يستبشرون بالذين لم يلحقوا
بهم »" ( 1 ) . اين آيه صراحت دارد ، كه درباره شهدا می‏گويد : مبادا
تو چنان گمان كنی ( 2 ) كه اينها مردگانند ، بلكه زندگانند ، و مرزوقند و
الان شادمانند به آنچه كه خداوند به آنها داده است نه آنچه كه در آينده‏
می‏خواهد بدهد و الان مستبشرند ، يعنی منتظر بشارتهايی هستند از ناحيه‏
كسانی كه هنوز به آنها ملحق نشده‏اند ، انتظار دارند كه كی بشارتی از
ناحيه اينها برسد كه اينها هم به همين مقام سعادت خواهند رسيد . اين‏
نشان می‏دهد كه قرآن بعد از مردن واقعا حياتی قائل است ، در صورتی كه شكی‏
ندارد كه ديگر اين جسد مرده است . قرآن نمی‏خواهد بگويد اينها كه اينجا
زير خاك هستند ، مثلا دهانشان را باز كرده‏اند و دارند در دهانشان شير و
عسل می‏ريزند ، نمی‏گويد در زير اين خاك ، [ می‏گويد ] آنها در نزد
پروردگارشان ( عند ربهم ) مرزوق هستند . يا درباره صاحب آل ياسين [
می‏گويد ] بعد از اينكه كشته شد يا مرد گفت : " « يا ليت قومی يعلمون 0
بما غفر لی ربی و جعلنی من المكرمين » " ( 3 ) و امثال اينها كه آيات‏
زياد بود و ديگر تكرار نمی‏كنم .

كلام حضرت علی ( ع )

روايتی است كه چون مشتمل بر بعضی از آياتی است كه من نخوانده بودم ،
برای شما عرض می‏كنم . در تفسير نعمانی روايتی به سند از اميرالمؤمنين (
عليه‏السلام ) ذكر كرده كه حضرت استدلال كرد به آيه قرآن و فرمود :
« يقول الله تعالی : " يوم يأت لا تكلم نفس الا باذنه فمنهم شقی و
سعيد ، فاما الذين شقوا ففی النار لهم فيها زفير و شهيق ، خالدين فيها
مادامت السموات و الارض . . . ، و اما الذين سعدوا ففی الجنة خالدين‏
فيها مادامت السموات و الارض الا ما شاء ربك »" ( 4 ) يعنی السموات‏
و الارض قبل يوم القيامة ، فاذا كانت القيامة بدلت السموات و الارض »
.

پاورقی :
. 1 آل عمران / 169 و . 170
. 2 معلوم است مخاطب امت هستند ، پيغمبر چنان گمانی نمی‏كند ، همان‏
طوری كه در قرآن خيلی اوقات خطابهايی به امت است كه مخاطب ظاهرش خود
پيامبر است .
. 3 يس / 26 و . 27
. 4 هود / 105 - . 108