زياده بگيرد .
19 - لغت ربا كه استعمال می‏شده است آيا تنها مفهوم زياده را دارد
يعنی زياده يك جنس از مثل خودش در كيل و وزن ، يا مقصود زياده در
ماليت و افز ايش ثروت به وسيله قرض يا معامله نسيه است ؟ اگر معنی‏
دوم را در نظر بگيريم همچنانكه در ربای قرضی هست ناچار ربای معاملی را
بايد محصور كنيم به مورد نسيه از يك طرف كه فائده نيز عايد طرف نقد
باشد و در اين صورت است كه به طور حتم بايد بگوئيم ربای معاملی به‏
واسطه حريم ربای قرضی تحريم شده است ، و الا يا بايد قبول كنيم كه نظر
اسلام در ربای قرضی فقط به اين بوده است كه مال قرض داده شده نسبت به‏
آنچه پس گرفته می‏شود افزايش كمی نداشته باشد ( و قطعا اينطور نيست‏
زيرا ملاك جر نفع است و نظر به منفعت است ) و در اين صورت ربای اسلامی‏
حتی در قرض نيز جنبه اقتصادی ندارد و با ربای اقتصادی اشتراك لفظی دارد
.
و يا بايد قبول كنيم كه ربای قرضی اسلامی و ربای معاملی اسلامی اشتراك‏
لفظی دارند . به هر حال بحث در اينكه آيا اطلاق ربا در فقه در باب قرض‏
و در باب معامله به اشتراك لفظی است يا معنوی بحث جالبی است و بايد
حتما طرح شود .
20 - مجموع راههای فرار از ربا :
1 - بيع شرط . با دخالت حاكم قابل تصحيح است .
2 - رهن تصرف .
3 - منتقل كردن منافع به وسيله يك معامله و شرط در آن معامله منتقل‏
كردن اصل را به برابر خود و آن به سه نحو است :