نمی‏كند . ظاهرا علت اينكه بيع قبل القبض جايز نيست - گو اينكه بعضی‏
فقها مثل آقای اصفهانی در وسيله جايز دانسته‏اند - و علت اينكه كل مبيع‏
تلف قبل قبضه فهو من مال بايعه ( 1 ) همين است كه تجارت بايد بر مبنای‏
كاری بر روی سرمايه استوار باشد نه صرف دست به دست كردن و مبادله كه‏
اثری جز گران كردن بی‏جهت كالا ندارد .
از اينجا معلوم می‏شود كه چنين نيست كه خود به خود جريان " پ ك پ‏
" بتواند پول كوچكتر را تبديل به پول بزرگتر كند ( 2 ) ، مگر آنكه " ك‏
" كه در وسط واقع شده است تغيير حالت بدهد . اگر كالا تغيير حالت داد
معلوم می‏شود كه " پ " كوچك قادر نيست تبديل شود به " پ " بزرگتر
و كالا فقط رابط باشد . اين كالا است كه توانسته است به واسطه مقداری كار
، ارزش اضافه كند و " پ " كوچك را به " پ " بزرگتر تبديل كند .
همين كه معلوم شد در سرمايه‏های تجاری نيز پول - با اينكه كالا رابط
می‏شود - قادر به ايجاد اضافه ارزش نيست ، پس به طريق اولی وقتی كه كالا
رابط نباشد و جريان " پ پ " باشد كه مسئله ربا است قادر به توليد
نيست .

پاورقی :
1 - همچنين است اجاره دادن مستأجر به مستأجر دوم قبل العمل و امثال‏
اينها - اقتصادنا ، جلد دوم - . .
2 - همچنانكه جريان " ك پ ك " و همچنين جريان " ك ك " فی حد
ذاته مولد ثروت نيست يعنی مبادله ، مطلقا و به هيچ شكل ايجاد ارزش‏
نمی‏كند كما اينكه قرض دادن نيز كار توليدی نيست .