2 - ربا قرض است و قرض نمیتواند سود داشته باشد
ما خودمان روز اول كه در اين زمينه صحبت میكرديم ، نظرمان بر اين اساس نبود كه سرمايه از آن جهت كه سرمايه است سود ندارد . به عقيده ما اين توضيحات هم نمیتواند درست باشد . يعنی نه اجاره بر ميزان استهلاك سرمايه است ، و نه مضاربه را به اين شكل میشود توجيه كرد . ما مسئله حرمت ربا را بر اين اساس بيان كرديم كه ماهيت ربا قرض است ، و قرض از آن جهت كه قرض است نمیتواند سود داشته باشد . يعنی وام نمیتواند سود داشته باشد . معتقد بوديم كه سرمايه میتواند سود داشته باشد اما در حالی كه در جريان است . حالا هر نوع جريانی ، بازرگانی يا غير بازرگانی . يعنی وجود عينی سرمايه كه در جريان است میتواند سود داشته باشد . قاعده طبيعی هم اين است كه وجود عينی سرمايه در وقتی كه در جريان است و سود دارد ، ملك هر كسی باشد ، سود متعلق به اوست . در مضاربه ، سرمايه از ملك صاحب سرمايه خارج نشده . ملك اوست و در جريان است . اگر سود دارد ، در سود سهيم است . زيان هم اگر دارد متوجه او است و به عامل مربوط نيست . اما طبيعت قرض اينست كه من تمليك به شما میكنم به ضمان . يعنی مال خودم را تمليك میكنم به شما و عهده شما را مديون خودم قرار میدهم . از همان ساعتی كه تمليك كردم ، وجود عينی آن مال ملك شماست نه ملك من . و به همين دليل زيانی كه بر اين مال وارد میشود ، بر شما كه قرض گيرنده هستيد وارد است ، و اگر به