2 - خلاصه فلسفه‏های متصوره در باب ربا :

الف - ربا مانع احسان و استفاده محتاجان از ديگران است ، ربا استفاده‏
از احتياج ديگران است ، اسلام می‏خواهد در زمينه احتياجات ، افراد به‏
يكديگر احسان كنند . اين نكته همان است كه در روايات آمده است .
ولی اگر علت ، منحصر به اين باشد بايد ربای به اصطلاح انتاجی و تجاری‏
اشكال نداشته باشد . اساس سرمايه داری بر ربای انتاجی است .
ب - قطع رابطه ثروت و كار . كسی كه منافع از پول می‏گيرد ثروتی در
اختيار می‏گيرد كه كار نكرده است .
جواب اين است كه صرف قطع رابطه ثروت و كار اگر مستلزم استثمار يا
ترجيح بلا مرجح و مزاحمت آزادی ديگران نباشد اشكال ندارد . اگر كسی ادعا
كند كه ربا خواری استثمار است دليل عليحده است كه در بندد خواهيم گفت‏
. به علاوه بحث ما در نظر اسلام است در حرمت ربا . اسلام در موارد زيادی‏
مانند مال الاجاره و سود مضار به ، سود كار نكرده را تجويز كرده بلكه در
ارث اصل مال نيز ( نه تنها سود ) كار نكرده است . پس نظر اسلام در
حرمت ربا به اين جهت نيست .
اگر گفته شود اجاره و مضاربه قطع رابطه ثروت و كار نيست بلكه ثروتی‏
است كه مع الواسطه ناشی از كار است ، در جواب گفته می‏شود كه اين حرف‏
را در باب پول می‏توان گفت : ربا اجاره پول است ، اگر خود پول مشروع‏
باشد ، اجاره‏اش نيز بايد مشروع باشد .
اگر گفته شود كه اجاره و مضار به با ربا اين تفاوت را دارند