مسئول بودن و ضامن بودن . يكی از كسانی كه مسئول مال مردم است غاصب‏
است . يعنی اگر كسی مال ديگری را عدوانا تحت استيلای خودش قرار دهد
مسئول اين مال است . برای غاصب سه حكم است : اول اينكه غصب كردن و
استيلای عدوانی بر مال غيره ، حرام است . دوم واجب است كه فورا مال‏
مردم را به صاحبش رد كند . اين دو را حكم تكليفی می‏گويند . يك حكم وضعی‏
هم دارد . حكم وضعی آن اينست : مادامی كه مال در استيلای غاصب است اگر
مال تلف بشود ، مسئول اين مال ، غاصب است ولو اينكه عمدا هم مال را
تلف نكرده باشد . چنانچه مال در دست او بوده و تلف شده ، حتی اگر
تقصيری هم نكرده و بلكه حد اكثر رعايت حفظ آن را نيز به عمل آورده باز
در اينجا غاصب ، ضامن است .
مثلا اگر اتومبيلی را به زور از كسی غصب كند و بخواهد از آن نگهداری‏
كند و كمال مراقبت را هم بكند ولی اتفاقا اين اتومبيل را دزد ببرد ، در
اينجا غاصب ضامن است . پس غاصب مطلقا ضامن است ولو اينكه تقصيری هم‏
در اتلاف مال نداشته باشد ، بلكه منتهای رعايت را هم كرده باشد . و حتی‏
الغاصب يؤخذ با شق الاحوال ، يعنی غاصب به سخت‏ترين احوال هم گرفته‏
می‏شود . يعنی اگر كسی مال ديگری را غصب كرده و وقتی كه می‏خواهد مال را
برگرداند ، يك وضعی است كه بايد خسارت خيلی زيادی را متحمل شود تا
بتواند اين مال را به صاحبش رد كند ، بايد اين خسارت را هم متحمل بشود
. مثلا مالی را برداشته و برده و حالا اگر بخواهد پس بدهد بايد خرج بسيار
زيادی بكند تا بتواند آن را به صاحبش برساند . چند برابر آن مال را بايد
خرج كند . شارع می‏گويد بايد خرج كند چون