اشكالهای وارد بر حيلههای ربا
1 - از قرآن مجيد استفاده میشود كه ملاك حرمت ربا ظلم است « لا تظلمون و لا تظلمون ». و روشن است كه اين ظلم چيزی جز ظلم ربا گيرنده بر ربا دهنده ( در اينكه زيادتر از اصل مال خود میگيرد ) نيست . و همين نكته از آيه « ليربو فی اموال الناس »و آيه « لا تأكلوا الربا اضعافا مضاعفة ( كه در مقام تقبيح است ) و نيز فهميده میشود . اين ملاك ، قطعی و مورد تصريح قرآن كريم است . و چون با حيلههای ربا اين ظلم برداشته نمیشود زيرا ماهيت عمل از لحاظ اقتصادی فرق نمیكند ، لذا به طور قطع اين حيلهها صحيح نيست . ( 1 ) و روايات دال بر جواز حيله ( اگر توجيه نشود ) معارض با قرآن است و قابل عمل نيست . و ما در اين رأی ، بر خلاف روش فقها فتوی ندادهايم ، زيرا در نزد فقها مسلم است كه رواياتی كه معارض باپاورقی :
1 - حتی تعليل مسلم و معروف روايات : لئلا يمتنع الناس من اصطناعالمعروف » كه خلاصهاش اين است كه برای اينكه باب قرض الحسنه سد نشود ، آيا با اين حيلهها مردم امتناع از قرض الحسنه میكنند يا نمیكنند ؟ اين است كه ما قبلا گفتيم كه اين حيلهها مبارزه با اغراض شارع است نه تبديل موضوعی شرطی به موضوعی شرطی ديگر .