چنانكه از مثالها دانسته میشود .
ب - منع نسيئه در معدود متفاضلا ، راه ربا را سد میكند .
16 - آنچه از طرق حيل ربا در روايات آمده است به سه طريق است ( 1 )
:
اول طريق ضم ضميمه . اين طريق در مورد نقدين وارد شده است .
دوم طريق بيع به شرط تأخير قرض مانند روايت زير :
" كا - « عن محمد بن اسحق بن عمار قال : قلت لابی الحسن ( ع ) : يكون
لی علی الرجل دراهم فيقول : أخر لی بها و أنا اربحك . فأبيعه جبة تقوم
علی بألف درهم بعشره آلاف درهم او قال بعشرين الف درهم و أوخره بالمال
قال : لا باس » " . ( وافی ، ج 3 ، ص 97 ) حل اين روايت مشكل است .
سوم طريق عينه ( 2 ) و آن چنين است كه صاحب پول متاعی را به محتاج
نسيئه میفر وشد و نقدا به كمتر میخرد ، يا با دخالت ثالثی معامله میكنند
به اين نحو كه متاع را از ثالث میخرد به مبلغی نقد و به محتاج میفروشد
به مبلغ بيشتر نسيئه . سپس محتاج متاع را به ثالث میفروشد به همان مبلغ
اول نقدا . ( در اينجا ثالث فقط واسطه
پاورقی :
1 - بهتر اين است كه راه سوم را تعدد بيع ذكر كنيم . تعدد بيع به دو
شكل است ، گاهی به شكل عينه است ، استفاده از اعتبار برای ادای دين
است و گاهی به صورت قرض ابتدائی و تعدد معامله نقد و نسيئه است .
2 - برای اين مسئله بايد رجوع شود به مسئلهای كه در فقه در باب نقد و
نسيئه عنوان میكنند تحت عنوان " و يصح ان يبتاع ما باعه نسيئة قبل الاجل
بزياده و نقصان بجنس الثمن و غيره . . . و لو حل الاجل فابتاعه من
المشتری . . " . ( رياض و شرح لمعه و شرايع و غير اينها ) .