پاورقی : 1 - بقره / 134 و . 141 2 - اعراف / 34 و نحل / . 61 3 - فاطر / . 43
زندگی اقوام و امتها را به عنوان مايه تنبه برای اقوام ديگر مطرح میكند :
« تلك امة قد خلت لها ما كسبت و لكم ما كسبتم و لا تسئلون عما كانوا
يعملون »( 1 ) : آنان امت و جامعهای بودند كه گذشتند و رفتند ، آنان
راست دستاوردهای خودشان و شما راست دستاوردهای خودتان ، شما مسؤول
اعمال آنان نيستيد ( تنها مسؤول اعمال خود هستيد ) .
قرآن مكرر در تعبيرات خود موضوع حيات و مدت و اجل اقوام و امتها را
طرح كرده است ، مثلا میگويد : « ولكل امة اجل فاذا جاء اجلهم لا يستاخرون
ساعة و لا يستقدمون »( 2 ) : زندگی هر امتی را پايانی است ، پس هرگاه
پايان عمرشان فرا رسد ، نه ساعتی ديرتر بپايند و نه ساعتی زودتر فانی
گردند .
قرآن كريم اين گمان را كه ارادهای گز افكار ، و مشيتی بی قاعده و بی
حساب سرنوشتهای تاريخی را دگرگون میسازد به شدت نفی میكند و تصريح
مینمايد كه قاعدهای ثابت و تغيير ناپذير بر سرنوشتهای اقوام حاكم است ،
میفرمايد : « فهل ينظرون الاسنة الاولين فلن تجد لسنة الله تبديلا و لن تجد
لسنة الله تحويلا »( 3 ) : آيا اين مردم جز سنت و روشی كه بر اقوام
پاورقی : 1 - بقره / 134 و . 141 2 - اعراف / 34 و نحل / . 61 3 - فاطر / . 43 |