اجزا اصلی مكتب ماركس
به اين شكل آمده ماركسيسم را به سه جز : جز فلسفی ، جز اقتصادی و جز اجتماعی به اصطلاح تقسيم كرده . ما بعد درباره اين تقسيم بحث خواهيم كرد - چون به تفصيل خودش وارد خواهد شد - كه ببينيم آيا اين تقسيم به همين شكل درست است ؟ يعنی واقعا مكتب ماركس را اگر بخواهيم تقسيم كنيم بايد به اين سه جز تقسيم كنيم : جز فلسفی ، جز اقتصادی ، جز اجتماعی ؟ يا نه ، به گونه ديگری بايد تقسيمبندی كرد ؟ آنچه كه به نظر ما هميشه میرسيده است اين است كه اجزا اصلی مكتب ماركس سه چيز است : يكی فلسفی ، كه البته مقصود فلسفه تاريخ است ، يعنی ماركس در غير فلسفه تاريخ ، در فلسفه جهانی نظريهای ندارد ، بازگوكننده حرفهای ديگران است ، گو اينكه در همين فلسفه تاريخ هم از ديگران استفاده كرده ، ولی به هرحال اين را میشود به خود ماركس نسبت داد ، همين كه به آن میگويند " ماترياليسم تاريخی " يعنی تفسير تاريخ بر اساس ابزارگرايی و بر اساس جنبههای اقتصادی و مادی ، و همين كه میگويد اقتصاد و جنبههای مادی زيربنای همه حركات و همه جنبههای زندگی اجتماعی است . ديگر ، اقتصاد ماركسی است ، يعنی در اقتصاد طرفدار نظريه مالكيت اشتراكی است . و سوم در منطق است ، كه مولف در بعضی موارد تعبير میكند به يك طريقت فكری ، روش فكری . در اين سه جز ، دو جزئش [ از ديگران است . ] منطق بدون شك همان منطق هگل است ، يعنی منطق مال ماركس نيست ، مال هگل است ، چون منطق همان منطق ديالكتيك است كه پايهگذار ديالكتيك جديد هگل است . اقتصاد هم كه مالكيت اشتراكی يا به عبارت ديگر سوسياليسم است . سوسياليسم اساسا فكر حاكم بر قرن نوزدهم بوده و قبل از ماركس سوسياليستهای ديگری وجود داشتهاند . منتها اينها معتقدند كه سوسياليسم آنها سوسياليسم رويايی و تخيلی است ، سوسياليسم ما علمیپاورقی : . 1 ماركس و ماركسيسم ، ص . 14