ابزار توليد دستهجمعی جبرا اقتضا میكند جامه و لباسی را متناسب با خودش
. اگر در اين حد نگه داريد يكی از دو حال پيش میآيد : يا ابزار توليد
اين قالب را میشكند ، مثل بچهای كه وقتی لباس تنگ تنش كنيد كم كم آن
را پاره میكند ، يا اگر آن قالب خيلی قرص و محكم ايستادگی كند جلو رشد
اين را میگيرد . ايندو با يكديگر ناسازگار است ، از آن چيزهايی كه دنيای
امروز خلافش را ثابت كرد ، يعنی سرمايهدارها ثابت كردند كه در عين
اينكه ابزار توليد را در حد اعلا رشد میدهند و از كشورهای كمونيستی هم
بيشتر رشد میدهند [ مالكيت خصوصی پا برجاست . ] نه مانع رشد ابزار
توليد میشود نه رشد ابزار توليد توانست اين روبنا را كه به عقيده اينها
خواهناخواه بايد دگرگون بشود - از بين ببرد ، و اينها هم ديگر اصلا اميدی
به اينكه يك چنين انقلابی بشود ندارند ، يعنی از جاهايی كه ديگر به كلی
اين حرف منسوخ است اينجاست .
شما خود عليت را تعريف نفرموديد . اگر عليت معنايش وجود دادن است
در آن صورت خيلی چيزها ديگر علت نيست ، پدر علت فرزندش نمیشود .
البته يك وجود دادن به آن مفهومی است كه فلاسفه ما میگويند . ولی يك
وجود دادن به اين معناست كه اگر الف نمیبود ب وجود پيدا نمیكرد ولی
اگر ب هم نبود باز الف وجود داشت ، همان علل معده ، ولی در علل معده
هم مرتبه علت يك مرتبهای است غير از مرتبه معلول . اگر اين پدر وجود
نمیداشت اين پسر قطعا نبود ولی [ اگر ] اين پسر نبود هم اين پدر وجود
داشت . آن وقت در همين جا كه پدر چنين رابطهای با فرزند دارد در عين
حال فرزند هم روی همين پدر اثر میگذارد .
پس اين را میشود به اين صورت بگوييم : در مورد علل معده تاثير متقابل
میتواند وجود داشته باشد .
بله ، همينطور است .
|