میرفتند آنجا . در كلام اميرالمومنين هست : « " و ما كنت الا كقارب ورد
و طالب وجد " » (1) . " قارب " همان رائدی را میگويند كه در شب
دنبال آب میگردد . كسی كه در شب دنبال آب بگردد و بعد " ورد " يعنی
پيدا كند میگويند " قارب ورد " . به هر حال اينطور زندگی قهرا تحرك
ايجاد میكند ، ثبات و سكون نيست . اين ، شيوه خاص توليد است .
ولی كشاورزی ، هم با دامداری هم با صيادی فرق دارد ، انسان را ساكن
میكند برای اينكه وقتی كشاورزی میكند بايد در اين زمين بذر بپاشد ، خود
به خود يك نوع وابستگی به زمين پيدا میكند ، چون اين زمين است كه به او
محصول میدهد . از اول پاييز كه میآيند تخم را میكارند(اگر پاييزی باشد
)تا وقتی برداشت میكنند كه معمولا خرداد برداشت میكنند حدود نه ماه طول
میكشد . اگر سال ديگر هم از همين زمين بخواهد استفاده كند قهرا در يك
محل بايد سكنی اختيار كند ، تقريبا حالت شهرنشينی برايش پيدا میشود
يعنی همان سكونت و آرام گرفتن .
پس شيوه توليد فرق میكند ، شكل توليد فرق میكند . همانطور كه شكل
توليد از نظر انفرادی و دستهجمعیبودن فرق میكند ، شيوه توليد از نظر
اينكه يك توليد متحرك باشد يا يك توليد ساكن فرق میكند . قهرا به
حساب اينها - و خواهند گفت روی ساير قسمتها اثر میگذارد . اين هم كلمه
" وجه توليد " كه ظاهرا شيوه توليد هم چنين چيزی است .
|