پاورقی : . 1 [ نوار چند ثانيهای افتادگی دارد . ]
شود . اين دو ارزش جدا از يكديگر بود ، منتها در باب رابطه ميان اين دو
ارزش سخن بود كه آيا هر چه ارزش نظری دارد ارزش عملی دارد ؟ يا نه ،
ممكن است بين ايندو عموم و خصوص من وجه يا مطلق باشد : هر چه ارزش
عملی دارد ارزش نظری دارد ولی نه اين است كه هر چه ارزش نظری دارد
ارزش عملی دارد ، ممكن است يك مسالهای ارزش نظری داشته باشد ، [ مثل
اين كه ] در دورترين كهكشانها چه خبر است ، ولی برای ما هيچ ارزش عملی
نداشته باشد . يا بين ايندو حتی عموم و خصوص من وجه است و بعضی امور ،
هم ارزش نظری دارد هم ارزش عملی ، بعضی امور ارزش نظری دارد ارزش
عملی ندارد ، مثل همين مثالی كه گفتيم ، بعضی امور ارزش عملی دارد و
ارزش نظری ندارد ، يعنی انسان گاهی با يك حرف پوچ نتيجههای خوب و
مفيد ممكن است بگيرد . اين خودش يك مسالهای است كه قابل بحث است كه
آيا میشود از يك سخن پوچ نتيجههای مفيد را احيانا گرفت يا نه ؟
نمیخواهم بگويم اين حرف درست است ، ولی مسالهای است قابل طرح ، به
اين زوديها هم نمیشود . . . (1)مساله دروغ مصلحتآميز و راست فتنهانگيز
همين است . يك " راست " ارزش نظری دارد ولی از نظر عملی ارزش منفی
دارد ، و در يك جا دروغ هيچ ارزش نظری ندارد و ممكن است ارزش عملی
داشته باشد . البته به اين سادگی نمیشود از اين مساله گذشت . حالا طرح
كرديم ، نه اينكه خيال كنيد ما اين مطلب را تاييد میكنيم كه [ نسبت
ميان ايندو ] حتما عموم و خصوص من وجه است و میشود برای اين قضيه از
دروغ استفاده كرد ولو اينكه هدف صددرصد حقيقت باشد ، چون اين بحث را
امروز به شكلهای مختلفی كردهاند . بعضی از مصريها اين مطلب را طرح
كردهاند . البته به اين بيانی كه من میگويم نگفتهاند ، چيز ديگری گفتهاند
كه من به اين بيان میگويم :
يكی از آن مواردی كه ارزش نظری ندارد و ارزش عملی دارد افسانههای
پندآموز است . كليله و دمنه چه ارزش نظری دارد ؟ شير به روباه چنين
گفت و بعد خرگوش به روباه چنين گفت ، بعد چنين و چنان كردند ، يك
داستانی كه سراسرش پوچ و بیمعنی است ولی سراسرش هم پند و اندرز است .
اغلب داستانهايی كه سعدی آورده ، حتی همانهايی كه به نام انسانها گفته
است ، ارزش تاريخی كه ندارد ، از نظر
پاورقی : . 1 [ نوار چند ثانيهای افتادگی دارد . ] |