« يصل الرجل بصلة ، و ينفق نفقة لله وحده لا شريك له ، فتكتب له سرا، ثم‏
يذكرها فتمحی فتكتب له علانيه ، ثم يذكرها فتمحی و تكتب له رياء » (1) .
نگهداری عمل از خود عمل مشكل‏تر است . راوی گفت : نگهداری عمل يعنی چه‏
؟ امام فرمود : يعنی انسان عملی برای خدای يكتا دور از چشم مردم انجام‏
می‏دهد و در نامه عمل او همينطور ثبت می‏شود ، بعد آن عمل را بازگو می‏كند
، آن عمل از صورت يك عمل سری محو می‏شود و به عنوان يك عمل علنی در
نامه عمل او ثبت می‏گردد . بار ديگر آن عمل را بازگو می‏كند . در اينوقت‏
آن عمل از ديوان حسنات محو می‏شود و به عنوان يك عمل " ريائی " در
ديوان سيئات او ثبت می‏گردد .

زير صفر

تا اينجا سخن از مقبوليت و عدم مقبوليت طاعات و اعمال نيك و مثبت‏
غير مسلمانان بود ، و به عبارت ديگر سخن درباره بالای صفر بود ، سخن در
اين بود كه آيا كارهای خير آنها ، آنها را بالا می‏برد يا خير ؟
اكنون ببينيم تكليف زير صفر يعنی گناهان و اعمال شر غير مسلمانان چه‏
می‏شود ؟ آيا همه آنها در اين جهت يكسانند ؟ يا فرقی در كار است ؟ به‏
علاوه در زير صفر يعنی در كارهای شر و پايين برنده ، آيا ميان مسلمان و
غير مسلمان و همچنين ميان شيعه و غير شيعه فرق است يا نه ؟ آيا مسلمان و
خصوصا مسلمان شيعه از نظر زير صفر نوعی مصونيت دارد يا خير ؟
ضمن مطالب گذشته معلوم شد كه خداوند آنگاه بشر را معذب می‏كند كه از
روی تقصير يعنی عالما عامدا مرتكب خلاف شود نه از روی قصور و دستنارسی .
قبلا آيه ای كه اصوليون " قاعده قبح عقاب بلا بيان " را از آن استنباط
می‏كنند ترجمه و تفسير كرديم . اكنون برای اينكه وضع غير مسلمانان را در
زير صفر روشن كنيم ، يعنی برای اينكه مجازاتها و كفرهای آنها را در
كارهای شری كه مرتكب می‏شوند بررسی كنيم نا چاريم مسأله ديگری كه در
معارف اسلامی مطرح است و ريشه‏اش در قرآن مجيد است مطرح كنيم و آن ،
مسأله " قصور " و " استضعاف " است . اينك بحث خود را تحت اين‏
عنوان آغاز می‏كنيم .

پاورقی :
. 1 وسائل ، ج 1 ، ص . 55