كنيد از لحاظ معانی خيلی ساده و بسيط می‏بينيد ، اما همينكه می‏رسيد به‏
اسلام ، يكمرتبه يك جهش می‏بينيد . خطبه‏هائی و كلماتی از دوره جاهليت از
اكثم بن صيفی و ازقس بن ساعده ايادی خطيب معروف عرب نقل شده است .
وقتی نگاه می‏كنيد می‏بينيد خيلی بسيط است . همينكه وارد می‏شويد به اسلام‏
خطابه‏های رسول اكرم را می‏بينيد می‏بينيد طور ديگری است ، معانی ديگری در
كار آمده است ، معارفی هست ، معنويتی هست ، مسائل اجتماعی هست ،
حكمتهای بزرگ است ، مسائل اخلاقی هست ، و اينها در خطابه‏های جاهليت‏
وجود نداشته است . اسلام در هر سه قسمت تأثير كرد بديهی است وقتی كه‏
قرآن كريم خود نمونه اعجاز بيان و فصاحت و بلاغت باشد و بيان را يكی از
بزرگترين نعمتهای الهی بشمارد : " « الرحمن 0 علم القرآن 0 خلق الانسان 0
علمه البيان »و وقتی كه در اولين آيات نازل بر پيغمبر از قلم و كتابت‏
و نويسندگی نام ببرد : « اقرأ باسم ربك الذی خلق 0 خلق الانسان من علق 0
اقرأ و ربك الاكرم 0 الذی علم بالقلم 0 علم الانسان ما لم يعلم » خواه‏
ناخواه هم در خطابه و بيان تحول به وجود می‏آيد و هم فن كتابت رايج و
شايع می‏گردد . بی‏جهت نبود كه مسلمين ، علوم زبان و بالاخص علم فصاحت و
بلاغت را با قواعد مخصوصش ابتكار و ابداع كردند .
به علاوه شخص رسول اكرم و همچنين علی عليه السلام اول خطيب به شمار
می‏روند . فعلا مجال نيست كه به عنوان نمونه ، از كلمات آنها چيزی بخوانم‏
و مخصوصا با كلمات عرب جاهلی مقايسه كنم .