وسيله هدايت مردم در هر زمانی متفاوت است . و الا ممكن بود از آدم تا
خاتم - اگر حضرت آدم معجزه داشته و اگر پيغمبر بوده ، زيرا بعضی می‏گويند
پيغمبر نبوده - يك نوع معجزه داشته باشند . اما اينطور نبوده ، هر
پيغمبری معجزه‏ای كه به كار می‏برده متناسب بوده با عصر و زمان خودش .

روش پيامبرانه

حديث نبوی معروفی هست كه در " كافی " ضبط شده و اين روزها به وسيله‏
بعضی دوستان كه كتب حديث اهل تسنن در اختيار داشتند تحقيق كردم معلوم‏
شد كه در كتب حديث اهل تسنن هم ضبط شده . رسول اكرم می‏فرمايد : « انا
معاشر الانبياء امرنا ان نكلم الناس علی قدر عقولهم » ( 1 ) ما پيغمبران‏
مأموريم كه با مردم به اندازه عقلشان سخن بگوئيم . ما با هر كس حرف‏
می‏زنيم ظرفيت عقل و سطح فكر او را در نظر می‏گيريم و متناسب با عقل و
فكر خود او حرف می‏زنيم ، با آنكه سطح فكرش بالاتر است در سطح بالاتر و
با آنكه سطح فكرش پائين‏تر است در سطح پائين‏تر گفتگو می‏كنيم . با آدم‏
عامی سخن بلند ملكوتی كه سرش گيج شود نمی‏گوئيم و به يك حكيم ، جوابی كه‏
به يك پيرزن می‏دهيم نمی‏دهيم . مولوی به مضمون همين حديث اشاره می‏كند و
می‏گويد :
پست می‏گويم به اندازه عقول
عيب نبود اين ، بود كار رسول
يك فرق كه بين روش انبياء و روش فلاسفه هست اينست كه

پاورقی :
1 - كافی ، ج 1 ص . 23