تأثير اسلام در تحول و تكامل خطابه
نظر ديگر درباره پيوند خطابه و اسلام ، از جنبه تأثير مستقيمی است كه اسلام در تحول و پيشرفت خطابه كرده است . اسلام در فن خطابه تأثير داشت ، خطابه را بالا برد ، جلو برد . عرب از فنونی كه مربوط به زبان است يعنی شعر و خطابه و نويسندگی ، شعر را البته داشت ، عرب شاعر است ، عرب جاهليت شاعر بوده و هر چند از لحاظ معنا محدود بوده است ، چون فكر و معلومات و اطلاعاتش محدود بوده است ، ولی در حدود معنائی كه در دستش بوده خوب شعر میگفته است . اما عرب در خطابه آنقدرها قوی نبوده است . با اينهمه اشعاری كه از جاهليت داريم ، خطابه خيلی كم داريم ، داريم ولی كم داريم . فن سومش كه نويسندگی است اصلا هيچ از عرب جاهليت اثر كتابت و نويسندگی باقی نمانده است ، كتابی باقی نمانده كه اثر و نوشته عرب جاهليت باشد . اسلام كه پيدا شد ، در هر سه قسمت تأثير كرد ، در شعر تأثير كرد يعنی به معنای شعر وسعت داد . اشعار اسلامی با اشعار جاهلی از لحاظ معنا بسيار متفاوت است . در خطابه تحول عظيم ايجاد كرد و كتابت و نويسندگی را ابداع كرد . كتابی هست به نام " جمهره خطب العرب " ، مجموعهای است از خطب عرب در جاهليت و در اسلام . اگر به خطبههای عرب جاهلی نگاه