پاورقی : . 1 تعبير ملل در قرآن نيامده و تعبير غلطی هم بوده كه اخيرا شايع شده است . . 2 اسراء / . 13
گذاشته شده است ( يعنی تنها جنبه فردی ندارد ، نمیگويد فرد هيچ ارتباطی
با افراد ديگر ندارد ، بلكه برای اصلاح فرد كه " جزء " هست ، اصلاح "
كل " را لازم میشمارد و هر فردی به خاطر خودش هم كه هست مسؤول آن كل و
آن جمع است ) گذشته از اين جهت ، اساسا در قرآن به همين صورت اين منطق
تاييد شده است و قرآن برای اقوام و به تعبير خودش " امم " ( 1 )
شخصيت قائل است ، يعنی همان طور كه برای فرد حيات و موت قائل است ،
واقعا برای جامعه حياتی و موتی و كانه روحی قائل است ، برای جامعه عمر
قائل است ، همين جور كه عمر فرد زمانی به سر میرسد ، گاهی طولانی است و
گاهی كوتاه است ، عمر يك جامعه هم گاهی طولانی است ، گاهی كوتاه است و
زمانی به سر میرسد ، همان طور كه هر فردی يك شعور خاص به خود دارد ،
جامعه هم يك شعور خاص به خود دارد و شايد به تعبير بالاتر ، همان طور كه
از نظر قرآن هر فردی يك كتاب دارد كه ما اسمش را نامه عمل میگذاريم (
« و كل انسان الزمناه طائره فی عنقه و نخرج له يوم القيامة كتابا يلقيه
منشورا ») ( 2 ) ، يك نامه عمل دارد كه آن ، نامه عمل فردی است ، هر
امت هم يك كتاب مستقل دارد .
اين را بايد عرض كنيم كه ما اين مطلب را بيشتر از تفسير الميزان
استفاده كردهايم و لهذا خود آن تفسير را آوردهام كه بيشتر میخواهم
عبارتهای آن را بخوانم .
ايشان ( علامه طباطبائی ) میگويند علت اين كه مورخين
پاورقی : . 1 تعبير ملل در قرآن نيامده و تعبير غلطی هم بوده كه اخيرا شايع شده است . . 2 اسراء / . 13 |