[ يكی از حاضران به شوخی ] : همان بريتانيای كبير .
استاد : بله ، يكوقت در روزنامه خواندم كه يكی از سياهان رفته بود
انگلستان ، با يكی از ديپلماتهای انگليسی صحبت میكرد ، آن ديپلمات به
او گفته بود : " آيا استعمار بد كرد كه آمد شما را آدم كرد ؟ شما تا
ديروز آدم میخورديد ، حالا چه میگوييد ؟ " گفته بود : " فرق ما و شما
اين است كه اگر ما آدم میخورديم ، آدم را يكدفعه پاره میكرديم و
میخورديم ، شما آدم را قشنگ میپزيد ، بعد پوستش را میكنيد ، گوشتش را
جدا میكنيد ، بعد میآييد سر سفره قاشق و چنگال میگذاريد ، بشقاب
میگذاريد ، اين طور آدمها را میخوريد ، ما آنجور كجاست میخورديم ، شما
اينجور داريد میخوريد " .
میگويد :
" میتوان به آسانی صدها مثال ديگر برای نماياندن اينكه امور زشت و
ناپسند زمان و مكان ما در زمان و مكان ديگری خوب و پسنديده هستند ، ذكر
كرد يكی از صاحبنظران يونان باستان میگويد اگر آداب و رسوم مقدس
سرزمينی را جمع كنيد و بخواهيد آن مقدار از آداب و رسوم را كه در
سرزمينی ديگر زشت و ناپسند شمرده میشود ، از آن بر داريد ، چيزی بر جای
نخواهد ماند " .
در مساله آداب و رسوم حرف درستی است ، شايد هم همين جور باشد ، ولی
تو الان میگويی آداب غير از اخلاق است ، و واقعا هم غير از اخلاق است
مثال آداب ، ربطی به مساله نسبيت اخلاق ندارد و مثال اخلاق همان مثالهايی
است كه ما عرض كرديم علمای اخلاق هم اينها را به عنوان اخلاق ذكر میكنند
نه آداب عرفی كه در جوامع مختلف فرق میكند .
|