بحث ما در جلسه پيش منتهی شد به اينجا كه قوانين اسلامی با تغييرات و
تحولات زمان چگونه می‏تواند هماهنگی داشته باشد ، تا چه رسد به مساله‏
راهنمايی [ زمان ] ؟ قانون اسلامی ، طبق خصلت ذاتی خودش ، ثابت و
لايتغير است و زمان و مقتضيات زمان ، متغير و متحول ، چگونه می‏تواند اين‏
امر ثابت و لايتغير با آن امر متغير و متحول هماهنگی و انطباق داشته باشد
؟
گفتيم كه بحث ما در دو قسمت است : يكی راجع به قوانين اسلامی كه‏
می‏گوييم لايتغير است ، و ديگر راجع به زمان كه گفته می‏شود متغير است ، و
آيا آن كه می‏گويند لايتغير است ، يعنی به هيچ معنا تغيير پذير نيست ؟ و
آن چيزی هم كه می‏گويند " متغير است " آيا صد در صد متغير است ؟ يا نه‏
، در آنچه كه می‏گوييم " متغير نيست " عناصر متغيری وجود دارد و در آن‏
چيزی هم كه می‏گوييم " متغير است " عناصری لايتغير وجود دارد و به همين‏
دليل است كه