پاورقی : . 1 البته وجدانی كه او میگويد ، برای همه افراد ثابت است .
وجدان بر عهده ما نهاده است .
البته اين مساله مبتنی بر اين است كه آيا چنين وجدانی را كه آقای
كانت میگويد ، علم قبول میكند ؟ و ثانيا آيا خود آن وجدان يك امر
متغيری نيست ( 1 ) ؟
معيار سوم ، معيار عقلانی است نه وجدانی اين معيار میگويد : اينها همه
حرف است " انسان غير را غايت قرار بدهد ! " مگر چنين چيزی میشود ؟ !
انسان خودخواه آفريده شده است آن غريزهای كه در انسان هست ، صيانت
نفس و صيانت ذات است و به دنبال آن ، كوشش برای بقا و به دنبال
كوشش برای بقا ، تنازع برای بقا و به دنبال تنازع بقا ، تعاون بقا پيدا
میشود ، يعنی آنچه كه انسان اصالتا به دنبال آن هست ، خودش است ، به
خاطر خودش كوشش میكند و به خاطر خودش هم وارد تنازع میشود ، ولی همين
تنازع بقا ، منجر به تعاون میشود ، يعنی وقتی كه انسان در مقابل يك
نيروی قوی تر از فرد خودش قرار گرفت ، با افرادی كه با او اشتراك
منافع دارند اتحاد و تعاون تشكيل میدهد برای اينكه دشمن را از ميان ببرند
، يا برای اينكه بتوانند هدف مشتركی را كه نفعش به همه آنها میرسد نائل
شوند ، مثل همه شركتهای تجاری يا صنعتی و فنی كه وجود دارد و بر اساس
تعاون است اين تعاونها را چه چيز به وجود آورده ؟ نفع پرستی فردی ،
فرديت وقتی من و شما و چند نفر ديگر كه دنبال منافع خودمان میرويم ،
تشخيص داديم كه برای اينكه منافع بيشتری ببريم ، بهتر آن است كه با
يكديگر همكاری و تعاون داشته باشيم و شركتی بر اساس اصولی تاسيس كنيم ،
اين كار را انجام
پاورقی : . 1 البته وجدانی كه او میگويد ، برای همه افراد ثابت است . |