نكته ای را كه در جلسه قبل گفتيم ، باز تكرار می‏كنيم چون در عصر و زمان‏
ما خيلی تكرار می‏شود ، و آن اين است كه استنباطهای بشر در زمانهای‏
مختلف درباره مسائل فرق می‏كند ، و اين مخصوص به زمانهای مختلف نيست ،
در زمان واحد هم استنباطها درباره بعضی مسائل فرق می‏كند ، در زمانها و
مكانهای مختلف ، در زمان واحد و مكان مختلف ، در مكتبها و تربيتهای‏
مختلف [ استنباطها متفاوت است ] ، ولی آيا اين دليل آن است كه يك‏
واقعيت واحد وجود ندارد ؟ وقتی كه استنباطها مختلف شد ، واقعيت هم‏
مختلف است ؟ يا واقعيت ، واقعيت است ، استنباطها كه مختلف است ،
يا اين است كه تمام آن استنباطها غلط است و واقعيت چيز ديگر ، و يا از
ميان آن استنباطهای مختلف ، يكی درست است و باقی غلط .
اين ، مساله ای است كه در ميان متكلمين اسلامی به يك