پاورقی : . 1 اصول كافی ، ج 1 ، ص . 32 . 2 نهج البلاغه ، خطبه . 86
پيغمبر شما يك سورهای نازل شده است كه كيفيت آن اينست : « بسم الله
الرحمن الرحيم ، قل هو الله احد . . . ». اينست كه پيغمبر اكرم فرمود :
« العلماء ورثة الانبياء » ( 1 ) علما جانشينان پيغمبران هستند ، در چه
قسمت ؟ در اينكه به آنها وحی میشود ؟ خير ، در اينكه حافظ و نگهدارنده
مواريث انبياء هستند .
اما يك وظيفه ديگر غير از وظيفه حفظ مواريث انبيا هست كه در اهميت
كمتر نيست . آن وظيفه عبارت است از جزئيات را بر كليات منطبق كردن ،
فروع را بر اصول تطبيق دادن و برگردانيدن كه نام آن [ ( اجتهاد ) ] است
. چه جمله خوبی دارد محمد اقبال پاكستانی . میگويد : اجتهاد در اسلام
نيروی محركه دين است .
در اين خطبهای كه خواندم اميرالمؤمنين جملهای دارد كه بايد بگويم اين
جمله ما فوق اينست كه ما برای آن قيمت تعيين بكنيم ، و روی اين جهات
است كه من میگويم اين صفات ، مخصوص مطلق مؤمنين و متقين نيست .
میفرمايد :
« قد نصب نفسه لله سبحانه فی ارفع الامور » ، خودش را در آن بالاترين
درجات قرار میدهد كه ديگر جائی و مقامی در اسلام بالاتر از آن نيست . آن
چه مقامی است ؟ « من اصدار كل وارد عليه و تصيير كل فرع الی اصله » (2).
هر واردی را ( هر سؤالی كه بر او عرضه بشود ) جواب نداده رد نمیكند ،
بلكه آن را در اين كارخانه روحی و فكری خود وارد میكند و بعد حل كرده ،
و حل شده آن را صادر میكند و میداند كه هر فرعی و شاخهای را با كدام تنه
و ريشه بايد متصل كرد ، هر جزئی را به كدام كل بايد برگردانيد . بنابراين
بحث ما
پاورقی : . 1 اصول كافی ، ج 1 ، ص . 32 . 2 نهج البلاغه ، خطبه . 86 |