می‏كنيد و آدمهای خوبی می‏شويد ، ما هم وضعتان را عوض می‏كنيم : « ثم رددنا
لكم الكرش عليهم و امددناكم باموال و بنين و جعلناكم اكثر نفيرا ». ما
پشت سر اين ، باز نعمتهای خودمان را به شما باز می‏گردانيم ، عددتان را
زياد می‏كنيم ، مال و قدرت و نيروهای شما را زياد می‏كنيم : « ان احسنتم‏
احسنتم لانفسكم و ان اسأتم فلها ». بدانيد كه اگر نيكی بكنيد به نفع‏
خودتان است چون بعد از نيكی كردن و نيك شدن ، نعمت است ، و اگر بدی‏
بكنيد به خودتان بدی كرده‏ايد ، زيرا بعد از بدی كردن خسارت و ذلت و
نكبت است .
« فاذا جاء وعد الاخرش »تا نوبت دوم باز شما فيلتان ياد هندوستان‏
خواهد كرد و در فساد فرو خواهيد رفت . « فاذا جاء وعد الاخرش ليسوؤا
وجوهكم و ليدخلوا المسجد كما دخلوه اول مرش و ليتبروا ما علوا تتبيرا عسی‏
ربكم ان يرحمكم ، و ان عدتم عدنا » ( 1 ) . بار دوم می‏رسد باز شما فساد
می‏كنيد و باز قوم ديگری می‏آيند و بر شما مسلط می‏شوند ، شما را بيچاره و
بدبخت می‏كنند . در اين بار دوم هم باز اگر شما توبه بكنيد و آدمهای خوبی‏
بشويد اميد هست كه رحمت الهی شامل حال شما بشود ،« اما و ان عدتم عدنا
عمده اين جمله است . اين جمله است كه يك سنت و قاعده قطعی و عمومی‏
را می‏رساند : « و ان عدتم عدنا » هر وقت شما به فساد برگرديد ما هم به‏
مسلط كردن قومی ديگر بر شما برمی‏گرديم ، هر وقت هم شما به سوی خدا
بازگشت كنيد رحمت ما هم به سوی شما بازگشت می‏كند . اين جمله : « و ان‏
عدتم عدنا »يعنی يك حساب كلی دائمی هميشگی . اين حساب كلی فقط مال‏
بنی‏اسرائيل نيست بلكه مال همه دنيا است .
قرآن مجيد راجع به تاريخ بشر و اينكه تاريخ بشر از يك سنن

پاورقی :
. 1 سوره اسراء آيات 4 تا . 8